Романда әр топ, әртүрлі әлеуметтік не тұрмыстық жағдайдағы жандардың бір - бірден антиподы, қарама - қарсы жағы бар. Қазақша сөйлейтін, ел, ауыл жағдайын жақсы білетін партия қызметкері Апанас бір бөлек те, аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы Калашников бір бөлек.
1. Қаралардан қашқалақтаған Шалматайдың өз басы ғана емес, бағанағы бір - бір атқа мініп, Нәзипаға қамшы үйіріп, аттың құйрығына тақпақ болып күпініп жүрген жігіттердің біреуі де сөзге келуге жараған жоқ.
Тіл – мәдениет айнасы, онда адам айналасындағы шынайы өмір мен оның өмірінің шынайы шарттары ғана емес, сонымен қатар халықтың қоғамдық санасы мен ділі, өмір сүру салты, дәстүр - салты, мораль, құндылықтар жүйесі, әлемді сезінуі және түйсінуі қамтылған.
Рамазан Тоқтаров өз роман - хамсасында Абай мен Шоқанды кездестіреді. Бір емес, үш мәрте. Алғашында кадет корпусын бітірген жас офицер Шоқан әкесімен бірге Құнанбай ауылына келеді.
Жамандар жақсыларды көре алмайды. Қараңғылар жарықты көре алмайды. Неге? Өйткені, олардың көздерін шел басқан. Талантсыздар дарынды көре алмайды. Өйткені, өздерін дарындымыз деп ойлайды.
Рухани жетілу сатысындағы «толық адамның» материалдық даму сатысындағы «адамнан» бірнеше айырмашылығы бар. Әулиелер мен қарапайым адамдарды ажырату үшін және әркім өзінің рухани деңгейін көру үшін бұл айырмашылықтарды білу керек.
Өлең жазып жүрген талапкерлердің бәрін бірдей ақын дей алмаймыз. «Өлеңге әркімнің - ақ бар таласы, сонда да солардың бар таңдамасы», - дейді Абай. «Жүзден жүйрік шығады, мыңнан - тұлпар», - дейді халық даналығы
Әлбетте, имандылыққа төрт түрлі адамдар келеді. Біріншісі, өмірдің ауыртпашылығын көп көріп, содан құтылғысы келгендер. Олардың жүректері өмірдің зардабы арқылы біртіндеп тазарады. Бұл оларды имандылыққа әкеледі.