Ry’hani’ jan’g’yry’. Key’sen

“Ker ketken key’sen suray’g’a da erinedi”. Bul egins’ilikke bai’lanysty ai’tylatyn so’z. A’dette egin pisip, mol o’nim alyng’anda egins’iler ty’g’an - ty’ysqandary men ay’yldastaryna, ilikterine astyq beredi. Ony “key’sen” dep atag’an. Bul mals’ylardyn’ “ko’gentu’p” beretini si’I’aqty ulttyq, myrzalyq da’stu’rdin’ bir tu’ri.

Ry’hani’ jan’g’yry’. Keli tu’bi

“Qolkeser”, “qol qai’yr” degen si’I’aqty bul da en’bek saltynyn’ bir tu’ri. Ol azyq-tu’lik (egin ory’, tary tu’I’y’, mai’ s’ai’qay’, sog’ym soi’y’) dai’ynday’g’a qatysqan kisilerge beriletin en’bek aqy, u’les. Muny ko’mekke s’aqyrg’an adam o’zi suratpai’ bery’ge ti’is.

Рухани жаңғыру. Ұлттық киім-кешектер

Рухани жаңғыру
ҰЛТТЫҚ КИІМ - КЕШЕКТЕР

Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi. Ekins’i so’z

Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi.
Ekins’i so’z.
Men bala ku’nimde esty’s’i edim, bizdin’ qazaq sartty ko’rse, ku’ly’s’i edi: “enen’di urai’yn ken’ qoltyq, s’u’ldiregen ta’jik, arqadan u’i’ to’besine salamyn dep qamys artqan, butadan qoryqqan, ko’z ko’rgende “a’ke - u’ke” desip, s’yg’yp ketse, qyzyn boqtasqan, “sart - surt” degen osy” dep.

Jylqy ku’zey’

Qazaq halqy jylqy malyn ereks’e bag’alap, ony o’siry’di murat, ku’tip baptay’dy o’ner, onyn’ qyzyg’yn ko’ry’di da’stu’r sanag’an. Sondyqtan og’an ai’ryqs’a ma’n berip, jylqyg’a qatysty salt - da’stu’rler qaldyrg’an.

Ku’zem s’ai’. Күзем шай

Istin’ bastalar sa’tinde de, ol ai’aqtalg’an son’ da halyq atay’syz, eskery’siz qaldyrmai’dy. Mysaly, ku’zem alynyp bolg’an son’ a’r u’i’ bir - birin s’ai’g’a s’aqyryp ko’n’ildi kes’ o’tkizedi. Onyn’ aty – “ku’zem s’ai’”. Maldy ay’yl osy da’stu’rdi jalg’astyra tu’sse, bul da jastardy en’bekke ta’rbi’eley’din’ bir ko’rinisi bolar edi.

Үй жиһаздары

Үй жиһаздары – үй ішіндегі дүние, мүліктердің жалпы атауы.
Адалбақан – киім ілуге арналған ашалы, ою - өрнекті ағаш.

Киіз үй

Киіз үй – негізінен киіз бен ағаштан тұратын қазақ халқының үйі, баспаханасы. Ол маңызы мен көлеміне қарай бірнеше түрге бөлінеді.
Орда – салтанатты, жоғары мәртебелі адамдар бас қосатын, елдік мәселе шешетін немесе аса құрметті хан, би, сұлтандар отыратын үй. Мұның да бірнеше түрі бар.

Biebay’

Qazaqtyn’ en’bek da’stu’rinin’ saltanatty saltynyn’ biri – biebay’. Qazir ko’ps’ilik muny “bie bai’lar” dep atap ju’r. Jalpy tilge, so’zde bai’ qazaq halqy da’stu’r, saltyn da’l o’z atymen atai’ bermei’, ko’binese basqa s’zben atay’dy a’detke ai’naldyrg’an. Mysaly, “Sirge mo’ldireter”, “Selt etkizer”, “Toqym qag’ar”, “Bastan’g’y” degen si’I’aqty.

Asar

Uly Dala eli
ASAR
Bir janui’anyn’ qolynan kelmei’tin ku’rdeli jumystardy atqary’ u’s’in bir ay’yldyn’ adamdary “asarg’a” s’aqyrylady. Mysaly: u’i’ ko’tergende, egin salg’anda, jinag’anda, s’o’p s’aby’g’a, tag’y sol si’iaqty ko’lemdi, ay’yr jumystarg’a s’aqyrylady.