Ұйымдағы бірлік – табысты нәтиже

Қазіргі таңда университетте жоғары сапалы кадрларды дайындау мақсатында оқытылатын пәндердің бірі – Басқару психологиясы. Басқару психологиясы іс-әрекетті арнайы басқарудың және психологиялық жағдайдың талдамалы модельдерін және еңбектің сапасын көтеруге бағытталған. Осы пәнде баса назар аударып қарастырған мәселе – топтық жұмыс жасау, ұжымдағы жағымды атмосфераны қалыптастыру және ұйымдастырушылық қабілетті басқару қабілетімен ұштастыра білу.

Еліміздегі алдыңғы қатарлы, беделді Қазақ ұлттық университеті QS World University Rankings рейтингінде Шығыс Еуропа және Орталық Азия елдері бойынша (QS World University Rankings EECA 2022) 16-орында.
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ түлектерді жұмысқа орналастыру рейтингінде (QS graduate Employability Rankings) 550 жоғары оқу орнынан 201-250 орын алатын Орталық Азиядағы алғашқы жоғары оқу орны болды.
"Times Higher Education" Британдық агенттігінің зерттеу нәтижелері бойынша ҚазҰУ 1001-1200, Asia University Rankings рейтингінде 401-500, the Emerging Economies rankings - 351-400, the Impact Rankings рейтингінде – 801-1000 орын алады.

"UI Green Metric Ranking of World Universities" ең экологиялық университеттердің жаһандық рейтингінде университет 212-орында.
Қазіргі таңда университетте жоғары сапалы кадрларды дайындау мақсатында оқытылатын пәндердің бірі – Басқару психологиясы. Басқару психологиясы іс-әрекетті арнайы басқарудың және психологиялық жағдайдың талдамалы модельдерін және еңбектің сапасын көтеруге бағытталған. Осы пәнде баса назар аударып қарастырған мәселе – топтық жұмыс жасау, ұжымдағы жағымды атмосфераны қалыптастыру және ұйымдастырушылық қабілетті басқару қабілетімен ұштастыра білу.

Өткен ғасырдың 20-жылдарында Чикагода Western Electric зауытында қызметкерлердің мінез-құлқын зерттеуге бағытталған көптеген эксперименттер жүргізілді. Белгілі ғалым Элтон Майо жұмысшылардың өнімділігіне ең көп әсер ететін факторларды анықтауға тырысты. Сол күндері кадрлардың ауысуы 60-70% болуы мүмкін және бұл қалыпты деп саналды. Өнімділікке тек физикалық еңбек жағдайлары әсер етеді деп есептелді: жұмыс орнының сапасы, ауа температурасы, жарықтандыру. Американдық психолог, әлеуметтанушы және зерттеуші Элтон Майо алдымен қызметкерлер арасындағы қарым-қатынастың тәуелділігі мен еңбек жағдайына қанағаттану туралы болжам жасады.
Көптеген сауалнамалардан, бақылаулардан кейін ғалым ең үлкен әсер ететін үш факторды анықтады:
• белгілі бір топқа жату сезімі;
• әлеуметтік мақұлдау, қолдау сезімі;
• ұжымның бірлігі.
Оның зерттеулеріне дейін зауыттар мен фабрикалардың иелері бұл мәселелерге назар аудармады, тек өз қызметкерлерінің өнімділігі туралы ойлады.
Жүз жыл бұрын олар алғаш рет бизнесті басқаруда "топтық жұмыс" ұғымын қолдана бастады. Бастапқыда ұйымдық іс-шаралар тек зауыттар мен фабрикалардың жұмысшылары арасында өткізілді. Бұл жұмысшы табы біртұтас ұжымның артықшылығын айқын көрсетті. Кейінірек әдістің тиімділігін бағалай отырып, компания иелері топ-менеджерлерді де тарта бастады.
Енді табысты компанияны ұжымды жақындастыратын ұйымдық іс-шараларсыз елестету мүмкін емес.
Іс-шараларды ұйымның оған қатысу дәрежесіне және сәйкесінше оны дайындауға қатысуына байланысты екі санат бойынша жіктеуге болады: өз іс-шаралары және бөгде ұйымдардың іс-шаралары.

Өз бетінше өткізілетін іс-шаралар. Олардың артықшылықтары: барлығы бақылауда; қызметкерлер осы іс-шараға көбірек қатысады; ұйым басты назарда, барлық келушілер мен қатысушылар ұйымның рөлін нақты біледі; іс-әрекеттің белгілі бір еркіндігі бар. Өз бетінше өткізілген іс-шаралардың кемшіліктері: ұйым осы іс-шараны өткізуге барлық тәуекелдер мен жауаптылықта болады.
Басқа ұйымдармен бірлесіп өткізілетін іс-шаралар. Олардың артықшылықтары: іс-шараны дайындау және өткізу Сіздің жеке және ұйымыңыздың жауапкершілігі емес. Қосымша ұйымдастырушылардың қатысуымен іс-шараны дайындаудағы әртүрлі көзқарастар іс-шараның жоғары сапасына әкелуі мүмкін.

Іс-шараны ұйымдастыру процесін жеке бақылаңыз. Өз қызметкерлеріңіздің тілектері мен пікірлері туралы ұмытпаңыз, өйткені олар басты іс-шаралардың басты кейіпкерлері болып табылады. Іс-шараларды басқару арқылы ұжымдағы қызметкерлер арасындағы қарым-қатынас үрдісін де реттеп, нығайтып оң нәтижелерге қол жеткізуге болады. Елдің бірлігі, әр тұлғаның өзін қоршаған ортамен, ұйымымен бірлікте болуынан басталады.

Тленчиева Н.С.
Педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент

Баймолдина Л.О.
PhD доктор
Жалпы және қолданбалы психология кафедрасы

Жұмәділ Ж.Н.
1 курс магистранты.
Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті