Путин «Ұлы Ресейді» қайта құруға тырысуда – америкалық профессор Джейн Бербанк

Путин «Ұлы Ресейді» қайта құруға тырысуда – америкалық профессор Джейн Бербанк

Кеңес Одағының ыдырауы мен «қырғи - қабақ соғыстың» аяқталуы кейбір батыс ғалымдарының советологиядағы мансабының аяқталуы болды, сонымен бірге олар бұрын қол жетпеген мүмкіндіктерді ашты. Бұл туралы «Америка дауысы» КСРО мен Ресейді көп жылдар бойы зерттеп жүрген профессор Джейн Бербанкпен әңгімелесті.
«Мен біздің болашаққа деген көзқарасымызға әрқашан күмәнмен қарайтынмын, дегенмен Ресейде болып жатқан оқиғалар менің Ресейдің саяси мәдениеті туралы идеяларыма сәйкес келетінін мойындауым керек.
Ресей президенті Путин КГБ - ның тумасы, содан кейін ол КГБ құндылықтарымен бөліседі. Кейбіреулер ресейлік саяси мәдениетінің маңызды принциптерінің бірі өткенді бақылау, идеологиялық бақылау болды деп санайды. Бұл бізді империялық Ресей мен сол кездегі цензура кезеңіне қайтарады.
ХҮІІІ ғасырдан бастап тарихшылар Ресейдің өткені туралы айтысады. Сондықтан Ресей басылымдар мен ғылыми жұмыстарды бақылау арқылы бұл пікірталасқа шектеу қоюға тырысты. Өткенді бақылауға тырысу жаңалық емес - 1990 жылдар жаңа болды, бұл кезде орыс қоғамы өте ашық және білімге құмар болды. Қазір Ресей Кеңес заманындағыдай жабылып жатыр.
Ресей режимі ішкі және шетелдік аудиторияға өзінің күшін көрсетуі керек. Ол тарихи шындыққа қарамай халықты Ресейдің ұлылығына сендіру үшін түрлі үгіт - насихаттарды пайдаланады. Күні кеше кеңес солдаттарының неміс әйелдерін зорлауы туралы «Берлиндегі әйел» кітабын оқыдым: Ресейде бұл кітап экстремистік материалдар тізіміне қосылып, тыйым салынған.
Бұл Кеңес Одағының тарихын «тазартудың» мысалы, биліктің мүддесі үшін насихатталатын миф жасау. Мен Ресейде ақпаратты бақылауға деген ұмтылыстың барына таң қалмаймын. Біраз тарихи кезеңдерді қоспағанда, мемлекет әрқашан ақпаратты бақылауда ұстады, адамдардың қозғалысы мен өмірін бақылайды.
Репрессияда, цензурада, режимді күшейту үшін соғысты пайдалануда жаңалық жоқ – жаңалық Батыстан бет бұрып, Ресейдің бұрынғы және қазіргі мәселелерінің барлығына дерлік Батысты кінәлауға ұмтылу. Соңғы екі ғасырда ресейлік зиялы қауымның басым бөлігіне үстемдік еткен еуропашылдық бағыттан шегініс бар.
Путин «Ұлы Ресейді» қайта құруға тырысуда. Менің ойымша, ол өзін Ресей мемлекеттілігінің қорғаушысы деп санайды және оны мемлекет басшысы ретінде өзінің міндеті деп санайды. Ресейдің Грузиядағы, Молдовадағы және Украинадағы әрекеттерін кеңестік территорияны қайтарып алу әрекетінен басқаша түсіндіру қиын.
Бірақ Кеңес территориясы кеңестік экономикамен бірдей емес, коммунизммен бірдей емес... Мен ВДНХ - да коммунизмді Батыс Ресейге әкелген зұлымдық ретінде суреттеген көрмені көрдім. Ел тарихынан сыр шертетін экспозиция Батыстың Ресейге келтірген «зиянын» дәйекті түрде көрсетті, коммунизм қауіпті импорттық тауарлардың бірі ретінде көрсетілді.
Ұлы державаны тек коммунизмсіз қайтару идеясы Путин үшін абсолютті императивке айналды. Оған империялық Ресейдің тәжірибесі - репрессия, баспасөзді бақылау және адам өмірі - жақсы сәйкес келеді.
Ресей Америка Құрама Штаттарының қырғи - қабақ соғысқа қатысуын қалайды - бұл олардың халықаралық мәртебесін арттырады. Ресей үшін ең сорақысы – оны елемеу. Ресей американдықтар үшін «қырғи - қабақ соғыс» ұйымдастыруға тырысуда, бірақ біздің саяси өміріміз өзгерді. Қазір АҚШ - да Қытайға деген қызығушылық әлдеқайда жоғары», - «Америка дауысына» айтты өз сұхбатында америкалық профессор Джейн Бербанк.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ - Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты