Су, табиғат, жыл мезгілдері туралы мақал-мәтелдер

Мақал-мәтелдер дегеніміз не?
Мақал-мәтелдер — халық даналығының қысқа да нұсқа үлгісі. Олар өмірдің түрлі қырларын нақыл сөздермен жеткізетін, терең мағынаға ие тұрақты тіркестер. Мақал-мәтелдер тәрбиелік мәнге толы және адамдарды ақылдылыққа, сабырлыққа, еңбексүйгіштікке баулиды.

Мақал мен мәтелдің айырмашылығы:
Мақал — ойды толық жеткізетін тұжырымды сөйлем, әдетте екі бөлімнен тұрады.
Мысалы: «Еңбек етсең — емерсің.»

Мәтел — нақты қорытынды жасамай, ойды тұспалдап жеткізетін қысқа тіркес.
Мысалы: «Көз қорқақ, қол батыр.»

Су туралы мақал – мәтелдер

Сусыз шөл — өмірсіз көл.

Бұлақ көрсең, бапта,
Адам көрсең, жақта.

Таусылмас қазына — таза су.

Шөлдегенге — су да дәрі.

Тасқын суға тосқауыл болмас.

Судың мөлдірлігі — тазалықтың белгісі.

Су еккен — өнімін көреді.

Су ескі арнасын табады.

Ағын суды аңсайды ел.

Таза су ішсең, сау боласың.

Су — жердің айнасы.

Су еккеннің несібесі артады.

Су жүрген жер — ырыс.

Тұнық су тасығанмен лайланбас.

Бұлақ көрмеген жер — құлазып бос қалар.

Өзен жағалағанның ырысы көп.

Су ағар арнасымен.

Тұнық судың түбі көрінеді.

Суы көп ел — қуатты ел.

Су ішкен жерге қайта ораларсың.

Су — тіршілік көзі.

Су бар жерде — өмір бар.

Судың да сұрауы бар.

Бұлақ көрсең, көзін аш.

Сулы жер — нулы жер.

Сусыз жер — шөл,
Халықсыз ел — елсіз шөл.

Судың қадірін шөлдеген біледі.

Су ішкен құдығыңа түкірме.

Жердің көркі — су,
Таудың көркі — бұлақ.

Суға түскен сүйретіліп шығады.

Ағын су — өмір,
Тұнық су — көңіл.

Сусыз — өмір тұл.

Көлдің көркі — құрақ,
Таудың көркі — бұлақ.

Суды сабасаң, лайларсың,
Адамды басынсаң, айырарсың.

Су таусылса, құт таусылады.

Аққан су — тіршіліктің қуаты.

Суға салсаң, су көтереді,
Ойға салсаң, ой көтереді.

Ащы су ішкенше,
Тәтті шай іш.

Сулы жер — бақша,
Сусыз жер — тақыр.

Су — табиғаттың жүрегі.

Табиғат туралы мақал – мәтелдер

Құнарлы жер — байлықтың көзі.

Ормансыз жер — отынсыз ел.

Табиғатты сүйсең — саулығың мықты болады.

Жайқалған ағаш — табиғаттың сәні.

Гүл еккен бақшасын көгертеді.

Аспан ашық болса, көңіл де шат.

Жерді қадірлеген — елді қадірлейді.

Табиғат — шынайы ұстаз.

Ауа — өмірдің тынысы.

Табиғаттың тазалығы — денсаулық кепілі.

Табиғат — адамзаттың алтын бесігі.

Жер қазынасы — табиғат байлығы.

Орман — жердің өкпесі.

Ағаш кессең, орнын толтыр.

Жер - ана — бәріне ортақ.

Тау бұлағымен сәнді,
Адам достығымен сәнді.

Табиғатты аялайық — болашақты қорғайық.

Құмнан тау құралмас,
Жауынсыз тау суалмас.

Құссыз орман — көңілсіз,
Бұлақсыз дала — өмірсіз.

Жер — байлықтың анасы,
Су — өмірдің ажары.

Бабын тапсаң, жер жомарт.

Табиғатсыз өмір жоқ.

Тау аласармайды,
Су сарқылмайды.

Дала — кең болса, көңіл де кең.

Гүлденген табиғат — байлықтың белгісі.

Ағаш отырғызсаң, көлеңкең дайын.

Адам табиғаттың перзенті.

Табиғатты қорлау — болашақты жоғалту.

Жерге еткен жақсылық — өзіңе қайтады.

Гүлденсе жер — көркейеді ел.

Жыл мезгілдері туралы мақал – мәтелдер

Көктемде егініңді ексең, күзде жемісіңді жинайсың.

Жаздың жайдары күні — тіршіліктің сәні.

Қыс қатал болса да, соңы мейірімді.

Күзде жауған жаңбыр — ырыстың белгісі.

Көктемнің жаңбыры — байлықтың бастауы.

Қыс — шаруаның сынағы.

Жаздың ыстығы — елдің несібесі.

Көктемде жер көгереді, көңіл жадырайды.

Қар көп болса — ырыс мол.

Күзде тергенің — қыста азығың.

Қыс азығын — жаз жина.

Қыс қатты болса,
Жаз шөпті болады.

Көктемнің күні — жылға азық.

Күз — береке айы.

Жаздың бір күні — қыстың мың күнін асырайды.

Көктем — тіршіліктің бастамасы.

Күздің күні — жердің тынысы.

Қар көп болса, ырыс көп.

Қыс қаһарлы болса да, көктем келеді.

Жаздың бір күні — жылға азық.

Қыс салқындығымен сәнді.

Көктем гүлмен,
Қыс қармен сәнді.

Күз — береке,
Қыс — мереке.

Жаз — дала думаны,
Қыс — ақ қардың құшағы.

Көктемде бұлақ,
Жазда көл тасиды.

Күзде егін — қазына,
Қыста отын — азық.

Қыста бітірген іс — көктемде жеміс.

Көктемнің бір күні — тіршіліктің мың қуанышы.

Жазда өнім жинасаң,
Қыста қысылмайсың.

Қыс қыспай кетпейді,
Жаз жаңбырсыз өтпейді.