Көк кит – жер бетіндегі ең алып жануар

Көк кит – жер бетіндегі ең алып жануар

Көк кит – қазіргі кезде жер бетіндегі ең үлкен жануар. Бұл ғажайып теңіз алыптары өздерінің орасан зор дене бітімімен, ерекше дыбыстары және таңғажайып өмір сүру салтымен ғылым мен табиғат әуесқойларын таңғалдырып келеді. Бұл мақалада көк кит туралы ең қызықты мәліметтерді ұсынамыз.

Көк киттің жалпы сипаттамасы

Көк киттің өлшемдері

Көк кит – тарихта өмір сүрген ең ірі жануар. Олардың денесінің ұзындығы орташа есеппен 24 – 30 метр, ал кейбір дарақтары 33 метрге дейін жетуі мүмкін. Салмағы 100 – 200 тонна аралығында болады. Салыстыру үшін:
• Көк киттің жүрегі автомобильдің көлеміндей және 600 кг тартады.
• Оның тілі пілдің салмағындай (шамамен 3 тонна).
• Өкпесінің сыйымдылығы 5000 литрге жуық.
• Аузына 90 тоннаға дейін су сияды, бірақ ол бір жұтымда 4 тоннаға дейін ғана азық тұтына алады.
Бұл – көк китті теңіздер мен мұхиттардағы ең үлкен тіршілік иесі ететін керемет көрсеткіштер.

Көк киттің тіршілік ету ортасы
Көк киттер бүкіл әлемнің мұхиттарында кездеседі. Олар негізінен қоңыржай және суық суларды ұнатады. Жазда олар Антарктика, Арктика сияқты полярлық аймақтарда қоректенсе, қыста экваторға жақынырақ жылы суларға көшіп, көбейеді.
Көк киттер ұзақ қашықтыққа көшуімен танымал. Бір маусымда олар жүздеген мың шақырымға дейін жүзіп өтуі мүмкін.

Көк киттің қоректенуі
Көк киттер – микрожануарлармен (крильдермен) қоректенетін алыптар. Олар тістері жоқ киттер қатарына жатады. Оның орнына ауыз қуысында балық сүзгіш пластиналар (балеендер) орналасқан, олар арқылы суды сүзіп, кішкентай тіршілік иелерін ұстайды.
Көк киттің күніне 4 тоннаға дейін криль жейтінін ескерсек, олардың тамақтану процесі өте қарқынды өтеді. Бір жұтымда кит 90 тонна су жұтады, содан кейін суын шығарып, ауызында тек азық қалдырады.

Көк киттің ерекше дауыстары
Көк киттер – әлемдегі ең қатты дыбыс шығаратын жануарлар. Олардың дыбысы 188 децибелге дейін жетуі мүмкін. Бұл дыбыс ұшақ қозғалтқышының гүрілінен қаттырақ!
Киттер дыбысты судың астында 1500 шақырымға дейінгі қашықтыққа жеткізе алады. Олар осы дыбыстар арқылы бір - бірімен сөйлесіп, бағыттарын анықтайды.
Көк киттердің әні – табиғаттағы ең ерекше дыбыстардың бірі. Ол терең, баяу және қайталанатын дыбыстардан тұрады. Ғалымдар әлі күнге дейін бұл әндердің мағынасын толық түсінбеген.

Көк киттің көбеюі және өмір сүру ұзақтығы
Көк киттер баяу көбейетін жануарлар. Аналық киттер әр 2 - 3 жыл сайын бір ғана баланы дүниеге әкеледі. Буаздық мерзімі 10 - 12 айға созылады.
Жаңа туған көк киттің ұзындығы 7 - 8 метр, ал салмағы 2 - 3 тонна болады. Киттің баласы күніне 400 - 500 литр сүт ішіп, 90 кг салмақ қосады!
Көк киттердің өмір сүру ұзақтығы өте ұзақ – олар орта есеппен 80 - 90 жыл өмір сүреді. Ең қарт көк киттердің бірі 110 жыл жасаған деп есептеледі.

Көк киттердің жаулары бар ма?
Көк киттер – табиғаттағы ең ірі жануарлар, сондықтан оларға табиғи жыртқыштар шабуыл жасай алмайды. Бірақ:
• Жас киттерге кейде өлтіргіш киттер (кашалоттар) шабуыл жасауы мүмкін.
• Адамдар – көк киттердің ең үлкен жауы. 19 - 20 ғасырларда кит аулау кеңінен таралып, көк киттердің саны күрт азайды.
Қазіргі таңда олар Халықаралық Қызыл кітапқа енгізілген және қорғауға алынған. Бірақ браконьерлік пен теңіз ластануы олардың тіршілігіне қауіп төндіріп тұр.

Көк киттер туралы қызықты фактілер
1. Көк киттің жүрек соғысы минутына екі рет қана соғуы мүмкін
Көк киттер суға сүңгігенде, олардың жүрек соғысы баяулайды. Кейде жүрек 1 - 2 рет соғып, бірнеше секунд үзіліс жасайды.
2. Көк киттің терісіде паразиттер көп
Көк киттің денесінде 100 кг - ға дейін балдырлар мен паразиттер болуы мүмкін. Осыған байланысты, олардың денесі кейде сұрғылт - жасыл түске енеді.
3. Көк киттің өкпесі алып, бірақ тез тыныс алады
Көк кит бір дем алған кезде 2000 литр ауа жұтады. Бірақ ол тыныс алу үшін тек 2 - 3 секунд қана қажет етеді!
4. Көк кит су астында 30 минуттан аса уақыт бола алады
Олар орта есеппен 10 - 20 минутқа дейін суға сүңгиді, бірақ кейде 30 - 35 минут бойы тыныс алмай су астында қалуы мүмкін.
5. Көк киттің қан тамырлары өте үлкен
Киттің артериясы соншалықты үлкен, оған кішкентай адам баласы еркін сыйып кете алады!
6. Көк киттің "әні" 1000 шақырымға дейін жетуі мүмкін
Олардың шығаратын дыбысы мұхитта 1000 шақырымға дейін тарай алады. Бұл кез келген жануардан артық көрсеткіш.
7. Көк киттің тамағынан тек кішкентай балықтар өте алады
Көк киттің тамағы грейпфрут көлеміндей ғана. Сондықтан ол үлкен балықтарды жей алмайды!
8. Көк кит күн сайын 4 тоннадан астам азық жейді
Қорек жинау маусымында көк киттер күніне 4 тонна криль жейді, бұл бір автобустың салмағына тең.
9. Көк киттердің терісі ерекше өрнекке ие
Әр көк киттің денесіндегі өрнек уникалды, яғни оларды саусақ іздері сияқты жеке - жеке анықтауға болады.
10. Көк киттер – жалғызбасты саяхатшылар
Олар көбіне жалғыз жүреді, тек кейде жұптасып немесе кішігірім топтарда жүзеді.

Көк кит – табиғаттың ең керемет әрі жұмбақ тіршіліктерінің бірі. Оның алып денесі, ерекше дыбыстары, ғажайып көші - қоны және ұзақ өмір сүруі – оны табиғаттың нағыз ғажайыбы етеді. Бірақ олар бүгінде көптеген қауіп - қатерге тап болып отыр. Оларды сақтау – бүкіл адамзаттың ортақ міндеті.

Көк киттерді қорғау – мұхиттарымызды, экожүйемізді және болашақ ұрпақ үшін табиғаттың ғажайыптарын сақтау деген сөз!