Амазонка ормандары туралы қызықты фактілер

Амазонка ормандары — жер шарындағы ең үлкен тропикалық орман жүйесі, ол әлемнің «өкпесі» деп аталады. Осылай аталатын себебі Амазонка өзенінің алабынан шығатын жасыл әлемнің экосистемасы бүкіл әлемдегі ауаның тазалығы мен көмірқышқыл газының балансына үлкен әсер етеді. Бұл орманның табиғаты мен оның маңызы туралы қызықты әрі таңғаларлық мәліметтерді қарастырайық.

1. Ең үлкен тропикалық орман жүйесі
Амазонка ормандары 9 миллион шаршы километр аумақты алып жатыр. Ол бүкіл әлемдегі тропикалық ормандардың 40%- ын қамтиды және 9 елдің аумағында орналасқан: Бразилия, Перу, Колумбия, Венесуэла, Эквадор, Боливия, Гайана, Суринам және Француз Гвианасы. Бұл ормандар планетаның экологиялық тепе - теңдігін сақтауда маңызды рөл атқарады, себебі олар атмосферадағы көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегіні бөліп шығарады.

2. Амазонка өзені мен оның маңызы
Амазонка өзені әлемдегі ең үлкен өзен болып табылады, оның ұзындығы шамамен 7050 км. Ол 7 миллион шаршы километрді құрайтын алапты суарады. Бұл өзеннің суы өте көп және көптеген тропикалық жануарлар мен өсімдіктер үшін өмір көзі болып табылады. Өзеннің жағалаулары мен құнарлы жерлері орманның экосистемасы үшін маңызды тіршілік ортасын қалыптастырады.

3. Жануарлар әлемі өте бай
Амазонка ормандарының фаунасы әлемдегі ең бай және алуан түрлі фауна болып табылады. Онда шамамен 4000 түрге жуық омыртқасыз жануарлар мен 1300 - ден астам құс түрі, 4000 - нан астам балық түрлері мен 400 сүтқоректілер түрлері мекендейді. Орманның ең қызықты жануарларының бірі — амазонка өзенінің пиранасы, бұл балықтар жиі қауіпті болып табылады. Сонымен қатар, орманда әлемдегі ең үлкен жорғалаушы — анаконда секілді аңдардың кездесуі де таңғажайып.

4. Жасыл дәріхана: дәрілік өсімдіктер
Амазонка ормандары «жасыл дәріхана» деп аталады, өйткені онда әлемдегі дәрілік өсімдіктердің үлкен бөлігі өседі. Орманның флорасы өте бай, әрі көп өсімдік түрлерінің қасиеттері әлі толық зерттелмеген. Амазонка ормандарының өсімдіктері әлемдегі ең тиімді дәрілердің негізінде қолданылған, олардың ішінде болгария бұрышында болатын экстракттар, сондай - ақ белгілі кофе, шоколад сияқты өнімдер де өседі. Ғалымдар осы жердің өсімдіктерінің адам ағзасына тигізетін әсерін әлі де зерттеп жатыр.

5. Қауіптер мен қорғаныс мәселелері
Амазонка ормандарының экосистемасы адам қолымен жасалған түрлі қауіптермен бетпе - бет келеді. Қазір бұл аймақтар кеңінен кесілуде және заңсыз ағаш кесу мен тау - кен өнеркәсібі көбейіп келеді. Әсіресе, орманның бөліктерін ауыл шаруашылығы мақсатында пайдалану, соның ішінде соя, майлы дақылдар және мал жайылымдары үшін жер алу, амазонка экосистемасына үлкен зиян келтіреді. Ғалымдар мен экологиялық ұйымдар осы жағдайды тоқтату үшін халықаралық деңгейде күрес жүргізуде, бірақ мәселе өте күрделі.

6. Амазонкадағы аборигендер
Амазонка ормандарында әлемнің ең оқшауланған халықтарының бірі — аборигендер өмір сүреді. Бұл халықтардың көпшілігі заманауи қоғамнан алыс өмір сүреді және әлі күнге дейін дәстүрлі шаруашылық тәсілдерін қолданады. Олар орманның экосистемасымен тығыз байланысты, орман мен өзендерден алынатын ресурстарды пайдаланады. Алайда, осы халықтардың өмірі де қазіргі заманның әсерінен қауіпке ұшырап жатыр.

7. Оңтүстік Америкадағы ең үлкен биоәртүрлілік
Амазонка ормандарының биоәртүрлілігі өте жоғары. Бұл орманда кездесетін көптеген түрлер, оның ішінде өсімдіктер мен жануарлар, тек осы аймақта ғана кездеседі. Амазонкадағы экосистемалар жердің басқа бөліктерімен салыстырғанда айтарлықтай ерекшеленеді, бұл жерде климаттың, жер бедерінің және экологиялық жағдайлардың бірегейлігі тіршілік үшін әртүрлі мүмкіндіктер туғызады.

8. Орманның климатқа әсері
Амазонка ормандарының экосистемасы бүкіл Жер шарындағы климаттық жағдайларға әсер етеді. Орманның жаңбырлы маусымда атмосфераға көп ылғал қосып, ол кейін жауын - шашын ретінде қайта түседі. Сонымен қатар, ормандар атмосфераға оттегі бөліп шығарып, көмірқышқыл газын сіңіреді, бұл жергілікті және жаһандық климатты тұрақтандыруға көмектеседі.

9. Орманның болашағы
Амазонка ормандарының болашағы экологиялық зерттеулер мен әлемнің түкпір - түкпірінен келетін қорғаушылардың көмегіне байланысты. Ғалымдар бұл орманның тұрақтылығын сақтаудың және оның табиғи жағдайларын қорғаудың жолдарын іздеп жатыр. Олардың айтуынша, Амазонканың жойылуы бүкіл әлемге қауіп төндіреді, себебі ол Жердің экологиялық тепе - теңдігін сақтауда шешуші рөл атқарады.

Амазонка ормандарының табиғаты мен оның маңызы тек жергілікті ғана емес, бүкіл әлем үшін үлкен мәнге ие. Бұл орман тек жануарлар мен өсімдіктердің мекені ғана емес, сонымен қатар адамзаттың өміріне маңызды әсер ететін ғаламдық ресурс болып табылады.