С. Мұқанов «Сұлушаш» поэмасы (әдеби талдау)

С. Мұқанов «Сұлушаш» поэмасы (әдеби талдау)

Сабақтың мақсаты:
Білімділік – С. Мұқановтың өмірі туралы мағлұмат бере отырып, жазушының шығармашылық зертханасына үңілу, талдау, «Сұлушаш» поэмасының мазмұнымен танысу, кейіпкерлер жүйесіне талдау жасау, тақырыбы мен идеясын ашу;
Тәрбиелік – жазушының шығармашылығын игерте отырып оқушыларды адамгершілік қасиеттерге, тілін, тарихын, әдебиетін құрметтеуге баулу;
Дамытушылық – оқушылардың дүниетанымын кеңейту, әдеби сөйлеу тілін қалыптастыра отырып көркем сөйлеуге бейімдеу.
Күтілетін нәтиже:
- тақырып бойынша білімдерін өзектендіре алады;
- оқушылар өз беттерінше ізденуге үйренеді;
- мәселенің ең негізгі түйінін табуға дағдыланады;
- бір - біріне сұрақ қойып, жауабын табуға дағдыланады;
- оқушылардың шығармашылық қабілеттері байқалады
- сыни ойлауын қалыптасады
Сабақтың түрі дәстүрлі
Сабақтың типі: жаңа тақырыпты меңгерту
Сабақтың әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап, тест тапсырмалары, топтық таныстырылым, ойын элементтері, мәтінмен жұмыс
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, интернет материалдары, бағалау парақтары, интерактивті тақта
Пәнаралық байланыс: тарих

І. Ұйымдастыру.
а) психологиялық тренинг, топқа бөлу
ә) кезекшімен сұхбаттасу

ІІ. Үй тапсырмасына қосымша ақпарат (видеоролик)
Сұрақтар:
1. С. Мұқанов қай жерде дүниеге келген?
2. Сәбит қандай қызметтер атқарды?
3. «Дәуір жыршысы» атанған қаламгер туындыларында заманның қандай мәселелері көтерілді? Қаламгердің туындыларын атаңдар

ІІІ. Жаңа сабақ. С. Мұқановтың «Сұлушаш» поэмасына әдеби талдау
Композициялық талдау.
І топ – «Сұлушаш» поэмасының тақырыбы мен идеясы
ІІ топ – Поэма кейіпкерлеріне талдау жасау, мінездеме беру
Көркемдік ерекшеліктеріне талдау.
І топ – Теңеу
ІІ топ – Метафора
«Тапқыр топ». Әр топқа сұрақтар қойылады

І топқа
«Сұлушаш» поэмасы нешінші жылдар аралығында жазылды? (1926 - 1928)
2. Төртөбел деген не? (жылқы - лошадь - horse)
3. Поэманың үзіндісіндегі жасырған сөзді тап. Алтай қозы бақты, қой бақты, тағы не істеді? (отын жақты - дрова - wood)
4. Алтынайдың әкесі қызының жасауына қосып тағы кімді берді? (құл, күң - раб, рабыня - slave)
5. Сұлушаштың шашын бір өргенге әкесі қанша төлейтін?(бір жылқы - одна лошадь - one horse)
6. Ермек Алтайға кім болып келеді? (іні - младший брат - younger brother)

ІІ топқа
1. Тілеуберді Алтынайға қалың мал ретінде неше жылқы берді? (мың - тысяча - thousand)
2. Алтынайдың әкесі қызының жасауын неге артып береді және оның саны нешеу? (90 нар – девяносто нар – ninety camel)
3. Тілеуберді ұрын келе жатқан күйеу жігіт үшін неше үй тіктіреді? (он - десять - ten)
4. Сұлушашқа құда түскен күйеу жігіттің түр - келбеті қандай еді? (ұсқынсыз - некрасивый - ugly)
5. Мәтіндегі жасырын сөзді тап. Алтайдың айтуынша, «Не киіп аяққа, аң аулайтын қолымызда жоқ садақ, яки, мылтық»? (шаңғы - лыжи - skies)
6. Қалың малға қоса күйеу жігіт босаға айыбы деп не берді? (100 - жылқы - 100 лошадей - hundred horse

ІІІ топқа
1. Тілеуберді неше жыл отасқаннан кейін балалы болып Сұлушашты көреді? (екі - үш жыл - два - три года - one - two - year)
2. Сұлушаштың асқан сұлулығын сипаттағанда жазушы қыздың мойнын неге теңеп суреттейді? (аққу - лебедь - swan)
3. Ырысты деген кім? (күйеу жігіт - жених - boy friend)
4. Алтай жастайынан не бағып өсті? (қой, қозы – овец, ягненок – sheep, lamb)
5. Сұлушаш Алтай мен Қайсарды бүркітті аулаудан күтіп отырғанда қандай құстың қайтып бара жатқанын көріп оған тіл қатады? (қаз - гусь - goose)
6. Алтай мен Қайсар Сұлушашқа таудан бүркітті ұстап оралғанша тұзақпен нені ұстап, сонымен ас дайындап қой дейді? (қоян - заяц - hare)

«Сұлушаш» сөзіне ассосация. Топтық таныстырылым
«Сұлушаш» поэмасымен сарындас шығармаларды атаңдар
«Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу», «Қалқаман - Мамыр», «Еңлік - Кебек», «Қамар сұлу»
І топ – Алтай образын эпостық, лиро - эпостық жырлардағы басты кейіпкерлер Қозы, Төлеген, Қобыланды, Тарғын бейнелеріне балау
ІІ топ – Сұлушаш бейнесін Баян, Жібек, Құртқа, Ақжүніс бейнелеріне балау
Қазақ қыздары туралы бейнеролик көрсетіледі.

Ойтолғау. «Менің елесімдегі Сұлушаш»
Бағалау қорытындысын шығару.
Үйге тапсырма. «Сұлушаш» поэмасына сценарий құрып келу
Рефлексия. «Сиқырлы қалпақ»

БҚО, Жаңақала ауданы, Мұқыр ауылы
Ә. Жангелдин атындағы ЖОББМ
Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Ихсанова Шынар Қадырбайқызы

Толық нұсқасын жүктеу