Қаңбақ шал мен Алдар көсе

Қаңбақ шал мен Алдар көсе

Ерте, ерте, ертеде, бір байтақ далада елге танымал екі айлакер адам өмір сүріпті. Бірі – жеңілтек, бірақ тапқыр Қаңбақ шал, ал екіншісі – ақылды, бірақ қу Алдар көсе. Екеуі де өздерінің айлакерлігімен талай жандарды таңдандырған екен.
Бір күні Қаңбақ шал жолға шығып, ел аралап жүріп, бір ауылға келеді. Сол ауылда жүргенде ол Алдар көсемен кездесіп қалады. Алдар көсе оны көріп, жымиып: — Ассалаумағалейкум, Қаңбақ шал! Сен туралы көп естідім. Халық сені жел айдағандай жеңіл дейді, ал мен сенің ақыл - айлалығыңды сынап көргім келеді! — дейді.
Қаңбақ шал күліп: — Е, Алдар көсе, сенің де қулығыңды көп естігенмін. Ал мені сынамақ болсаң, кәні, жарысайық, — деп жауап береді.
Сөйтіп екеуі ауылдың жанындағы базарға барып, бір байдың дүкеніне кіреді. Бай олардың қулықтарын білмейді екен, сондықтан екеуін де жылы қарсы алады.
Алдар көсе байға қарап: — Байеке, біз екеуіміз де кедейміз, бірақ сіздің дүкеніңізден ең қымбат затты алғымыз келеді. Егер сіздің көңіліңізден шығатындай айла жасасақ, бізге бір сыйлық бересіз бе? — дейді.
Бай күліп: — Егер мені таңғалдырсаңдар, қалаған затыңды аласыңдар! — дейді.
Сол кезде Қаңбақ шал қолын бұлғап, дүкеннің ішіндегі заттарды жел айдағандай қозғалта бастайды. Бай аң - таң болады, өйткені заттар жерге түспей, қалықтап жүр екен. Шын мәнінде, бұл Қаңбақ шалдың жасырын жіптер арқылы жасаған айласы еді.
Ал Алдар көсе болса, байдың басындағы қымбат бөркін байқап, оған қарап былай дейді: — Байеке, сіздің басыңыздағы бөркіңіз ерекше қасиетті екен! Егер оны басыңыздан шешсеңіз, дүкеніңіз одан да үлкен байлыққа кенеледі!
Бай бұған сеніп, бөркін шешкенде, Алдар көсе оны алып қаша жөнеледі. Қаңбақ шал да оған ілесе жүгіріп кетеді. Бай аң - таң болып, соңдарынан қуамын дегенше, олар көзден ғайып болады.
Қаңбақ шал мен Алдар көсе бір төбенің басына барып, тыныстайды. Қаңбақ шал күліп: — Достым, сенің айлаң бәрінен асып түсті! Байдың өзін алдап, қымбат бөркін алдың!
Алдар көсе жауап береді: — Ал сенің желдей жеңіл қулығың болмаса, мен бұлай жылдам қашып құтыла алмас едім. Сондықтан біз екеуміз бірдей тапқырмыз!
Осылайша, Қаңбақ шал мен Алдар көсе өздерінің тапқырлығы мен айласын тағы бір дәлелдеп, ауылдан алыстап кетеді. Ел ішінде олардың бұл ерліктері аңыз болып таралып, халық олардың қулығы мен тапқырлығына тағы да таңданады.
Бұл ертегі бізге ақыл мен айланың өмірде маңызды екенін, бірақ әділ болуды да ұмытпау керектігін үйретеді.