Бүкіл елдің және халықтың болашағы қандай болмақ?

Бүкіл елдің және халықтың болашағы қандай болмақ?

Жастар - 1) жас ерекшеліктерінің жиынтығы (шамамен 14 - тен 30 жасқа дейін), әлеуметтік мәртебесінің сипаттамалары және белгілі бір әлеуметтік - психологиялық қасиеттер негізінде ажыратылған әлеуметтік - демографиялық топ; 2) алдыңғы жылдардағы стереотиптер мен алалаушылықтардан арылған және келесі әлеуметтік - психологиялық қасиеттерге ие халықтың ең белсенді, мобильді және серпінді бөлігі: психиканың тұрақсыздығы; ішкі сәйкессіздік; төзімділіктің төмен деңгейі; ерекшеленуге ұмтылу, басқалардан өзгеше болу; нақты жастардың субмәдениетінің болуы.
Біздің заманымыздағы қазіргі жастардың проблемалары өзекті болып отыр. Бүкіл әлемде, тіпті Қазақстанда жастар өздерінің басымдықтарын өзгертті. Жақында Қазақстандағы жастардың тенденциясын зерттеу нәтижелері жарияланды.
«Егер демографияны қарастыратын болсақ, онда Қазақстан халқының саны өсуде. Бүгінде республикада 18, 6 миллионнан астам адам тұрады. Табиғи өсімнің арқасында халық саны өсуде. Алайда, елден кететін жастардың көбеюі алаңдаушылық туғызады. Жастар арасында жүргізілген сауалнамаға сәйкес, олардың көпшілігі Қазақстаннан кетуді жоспарлап отыр. Атап айтқанда, 15 - тен 29 жасқа дейінгі қазақстандықтардың шамамен 42% - ы шетелге оқуға немесе тұрақты тұруға кетуді жоспарлап отыр», - деді Ділдә Майданбекова, Қазақстанның КХП - ның Нұр - Сұлтан қалалық филиалының екінші хатшысы.
Себептері қандай және онымен қалай күресуге болады?
Оның айтуынша, қазақстандық жастардың жартысына жуығы шетелде оқуды аяқтағаннан кейін шетелде қалады. 40 %- ы қызықты жұмыс ұсынса, Қазақстанға орала алады.
«Қазақстанда тұратын орта жастағы адамдар қоршаған ортаға жақсы бейімделген. Ал мемлекеттік қызметте, үлкен бизнесте орны жоқ жастар өзге елдерге назар аударады. Көші - қон көңіл - күйін анықтайтын негізгі факторлар: материалдық әл - ауқаттың жақсаруы, болашақтың болмауы, мансаптық өсу мен даму, шетелде жоғары сапалы білім беру қызметтері», - деді Майданбекова.
Оның айтуынша, Қазақстандағы орта және жоғары білім сапасының проблемасы қаржыландыру деңгейімен тікелей байланысты.
«Мысалы, 2016 жылы жоғары білім берудің мемлекеттік бюджеті күндізгі бөлімде оқитын адамға 504 долларды құрады. Салыстыру үшін: Ресейде бұл көрсеткіш 8, 8 мың доллар, Қытайда – 3 245 доллар, Түркияда – 3 590 доллар, Оңтүстік Кореяда – 9 656 доллар, ал АҚШ - да - 11 319 долларды құрайды», - сондай мәлімет Майданбекова келтірді.
Біздің мәдениетіміздің соңғы 25 жыл ішінде жақсы емес күйде болғаны жасырын емес. Біздің көптеген таланттар өз мансабын болашағы бар елдерде құруға мәжбүр. Бұл тек мәдениетке ғана қатысты емес. Біздің болашағы бар жастары жақсы өмір сүру үшін басқа елдерге кетеді. Қазақстандық жастардың талантты, дарынды, креативті бөлігі өз елінде аз ақшаға жұмыс істегісі келмейді және егер Еуропаға немесе Америкаға көшуге мүмкіндік болса, олар соған кетеді.

P. S. Егер жастар мәселесі саласындағы жағдай осылай жалғаса берсе, онда бүкіл ел мен халықтың болашағынан қандай перспективалар күтуге болады?!

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ - Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты