Сүлеймен патшаның ғасырлар бойы өткен дана кеңестері

Сүлеймен патшаның ғасырлар бойы өткен дана кеңестері

Сүлеймен патша барлық уақыттағы ең дана билеушілердің бірі болып саналады. Оның даналығына замандастары да, жердің қазіргі тұрғындары да таң қалады. Оның барлық кеңестері өзекті және бәрібір олар бізге жақсы және дана болуға көмектеседі:
Басқалардың өмірі үшін жауапкершілікті өз мойныңызға алмаңыз. Дана патша өз өмірімізге де сенімді бола алмаймыз деді. Сондықтан ешбір жағдайда біреу үшін жауапты болмау керек екен.
Басқа адамдар арасындағы жанжалды жағдайларға араласпаңыз. Сүлеймен патша басқалардың жанжалына араласу агрессивті итті құлағынан ұстаумен бірдей екенін айтады. Сайып келгенде, соғысқандар ымыраға келеді, ал араласқан шектен шығады.
Тым сенімді болмаңыз. Данышпан біреудің көзқарасын дұрыс деп қабылдамай, тек өзінің әділдігін талап ететіндерді ақымақ деп атайды. Есіңізде болсын, барлық уақытта шамадан тыс өзіне деген сенімділік ойшылдар тарапынан келеке болған.
Басқалардың, әсіресе тәжірибелі адамдардың пікірлерін тыңдаңыз. Сүлеймен патша жаңа нәрсені бастауды шешкен әрбір адамға басқалардың пікірін тыңдауға кеңес берді, өйткені олардың жеке пікірі әрқашан объективті бола бермейді.
Достарды мұқият таңдаңыз. Патшаның мәлімдемелерінде қоршаған орта бізді қалыптастырады деген ой жиі кездеседі. Сондықтан бізге бірдеңе үйрететін адамдарды дос ретінде таңдауымыз керек.
Достықты бағалаңыз және оны дамыту үшін еңбектеніңіз. Данышпан патша шын достар қандас туыстарға жақын болады деген. Дегенмен, сіз өзіңіз нағыз дос болуыңыз керек, бұл бізден күш - жігерді қажет етеді.
Барлығын сүйіспеншілікпен жасаңыз. Өз жұмысын сүйіспеншіліксіз істейтін адам ғаламның энергиясын босқа жұмсайды. Қайтару алу үшін сіз бәрін қорқынышпен және ыждағаттылықпен жасауыңыз керек.
Еңбек – адамның ең басты байлығы. Жалқау адам құрметке ие бола алмайды. Сонымен қатар, біреудің мақтауы үшін емес, өзіңіз үшін жұмыс істеу маңызды. Сонда ғана мағынасы болады.
Сөйлеушіні толық тыңдамай жауап бермеңіз. Әңгімелесушіміздің сөзін кесіп, біз оған өз пікірін білдіруге мүмкіндік бермейміз, сондықтан әңгіменің мәнін жоғалтып аламыз. Ал келіспеушілік қақтығыстардың бірінші себебі болып табылады.
Қақтығыстарды ерте кезеңде тоқтату. Сүлеймен патша жанжалды судың ағысымен салыстырды. Кішкене жарықшақтан су ағып кеткен жағдайды түзету оңайырақ. Жанжалда да солай болады.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ - Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты