Ry’hani’ jan’g’yry’ “Ko’gen toi’”

Ry’hani’ jan’g’yry’ “Ko’gen toi’”
Maldy ay’yldyn’ ko’ktemde ma’re - sa’re bolyp o’tkizetin s’ary’as’ylyq a’ri en’bek qurmetine arnalg’an s’ag’yn toi’ - tomalaq. Qoi’ qozdap, bi’e qulyndap, tu’i’e botalap, si’yr buzay’lap, jer key’ip, ku’n jylyng’an sa’tte el - jurt, u’lken - kis’i da’m salyng’an by’yns’aq - tu’ins’ikterin alyp, jeli basyna ji’nalyp, dastarqanyn’ jai’yp, ony nan, qurt - mai’, irims’ik, aqqa toltyryp bir qyzyq ma’jilis jasai’dy.

Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi To’rtins’i so’z

A’rbir bai’qag’an adam bilse kerek: ku’lki o’zi bir mastyq ekenin, a’rbir mas kisiden g’afi’l (arabs’a – bei’qam, salaq, alan’g’asar) ko’p o’tetug’ynyn da, a’rbir mastyn’ so’i’legen kezinde bas ay’yrtatug’ynyn. Bulai’ bolg’anda, ku’lkige salyng’an kisi ne s’ary’adan, ne aqyldan, ne ui’at kelerlik isten qur, g’afi’l ko’p o’tkizip otyrsa kerek. Osyndai’ g’afi’ldik ko’p o’tkizip, o’lmegen kisinin’ ne du’ni’ede, ne ahi’rette (arabs’a – arg’y du’ni’e, o du’ni’e) basy bir ay’yrmai’ qalmasa kerek.

Ry’hani’ jan’g’yry’. Key’sen

“Ker ketken key’sen suray’g’a da erinedi”. Bul egins’ilikke bai’lanysty ai’tylatyn so’z. A’dette egin pisip, mol o’nim alyng’anda egins’iler ty’g’an - ty’ysqandary men ay’yldastaryna, ilikterine astyq beredi. Ony “key’sen” dep atag’an. Bul mals’ylardyn’ “ko’gentu’p” beretini si’I’aqty ulttyq, myrzalyq da’stu’rdin’ bir tu’ri.

Ry’hani’ jan’g’yry’. Keli tu’bi

“Qolkeser”, “qol qai’yr” degen si’I’aqty bul da en’bek saltynyn’ bir tu’ri. Ol azyq-tu’lik (egin ory’, tary tu’I’y’, mai’ s’ai’qay’, sog’ym soi’y’) dai’ynday’g’a qatysqan kisilerge beriletin en’bek aqy, u’les. Muny ko’mekke s’aqyrg’an adam o’zi suratpai’ bery’ge ti’is.

Рухани жаңғыру. Ұлттық киім-кешектер

Рухани жаңғыру
ҰЛТТЫҚ КИІМ - КЕШЕКТЕР

Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi. Ekins’i so’z

Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi.
Ekins’i so’z.
Men bala ku’nimde esty’s’i edim, bizdin’ qazaq sartty ko’rse, ku’ly’s’i edi: “enen’di urai’yn ken’ qoltyq, s’u’ldiregen ta’jik, arqadan u’i’ to’besine salamyn dep qamys artqan, butadan qoryqqan, ko’z ko’rgende “a’ke - u’ke” desip, s’yg’yp ketse, qyzyn boqtasqan, “sart - surt” degen osy” dep.

Jylqy ku’zey’

Qazaq halqy jylqy malyn ereks’e bag’alap, ony o’siry’di murat, ku’tip baptay’dy o’ner, onyn’ qyzyg’yn ko’ry’di da’stu’r sanag’an. Sondyqtan og’an ai’ryqs’a ma’n berip, jylqyg’a qatysty salt - da’stu’rler qaldyrg’an.

Ku’zem s’ai’. Күзем шай

Istin’ bastalar sa’tinde de, ol ai’aqtalg’an son’ da halyq atay’syz, eskery’siz qaldyrmai’dy. Mysaly, ku’zem alynyp bolg’an son’ a’r u’i’ bir - birin s’ai’g’a s’aqyryp ko’n’ildi kes’ o’tkizedi. Onyn’ aty – “ku’zem s’ai’”. Maldy ay’yl osy da’stu’rdi jalg’astyra tu’sse, bul da jastardy en’bekke ta’rbi’eley’din’ bir ko’rinisi bolar edi.

Үй жиһаздары

Үй жиһаздары – үй ішіндегі дүние, мүліктердің жалпы атауы.
Адалбақан – киім ілуге арналған ашалы, ою - өрнекті ағаш.

Киіз үй

Киіз үй – негізінен киіз бен ағаштан тұратын қазақ халқының үйі, баспаханасы. Ол маңызы мен көлеміне қарай бірнеше түрге бөлінеді.
Орда – салтанатты, жоғары мәртебелі адамдар бас қосатын, елдік мәселе шешетін немесе аса құрметті хан, би, сұлтандар отыратын үй. Мұның да бірнеше түрі бар.