Көрісу дәстүрінің шығу тарихы

Көрісу дәстүрінің шығу тарихы
Көрісу күні ежелгі түркі халықтарының дәстүрімен тығыз байланысты. Бұл күннің шығу тегі мен тарихи мәні туралы бірнеше теория бар:
1. Астрономиялық түсінікке негізделуі:
Ежелгі күнтізбе бойынша наурыздың 14 - і – жыл басының бастауы, жаңа күннің алғашқы белгісі деп есептелген. Күн мен түн теңелуге жақындап, табиғат қайта жаңарады. Осы кезеңде халық бір - бірімен көрісіп, амандық сұрасып, жаңа жылдың басталуын бірге атап өткен.
2. Көшпелі халықтардың өмір сүру салтына негізделуі:
Қазақтар қысқы қыстауда алыстап қалған ағайын - туысымен көктемде қайта қауышқан. Қыстың қатал кезеңінен аман шыққан халық Наурыз мерекесін осылайша көрісуден бастаған.
3. Салт - дәстүрдің бауырластық пен достықты нығайтуы:
Амал мерекесінің басты мақсаты — адамдар арасындағы қарым - қатынасты нығайту, өткен өкпе - ренішті кешіріп, татулыққа шақыру.
Көрісу күніне тән салттар мен дәстүрлер
1. Үлкендерден бата алу:
Бұл күні жасы кішілер үлкендерге арнайы барып, амандық - саулық тілейді. «Жасың құтты болсын!» деп тілек айтып, олардың ақ батасын алады. Үлкендер:
• «Жас қайырлы болсын!»
• «Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын!»
• «Бақ - береке арта берсін!» – деп батасын береді.
2. Жастардың сыйластық көрсетуі:
Жастар үлкендерге құрмет көрсетіп, қол алысып көріседі. Бұл дәстүр ұрпақтар сабақтастығы мен бауырластықтың символына айналған.
3. Дәстүрлі тағамдар әзірлеу:
Бұл күні арнайы дастархан жайылып, ұлттық тағамдар ұсынылады:
• Наурыз көже – наурыздың басты тағамы.
• Бауырсақ, құрт, ірімшік, қазы - қарта, май - қаймақ сияқты ұлттық тағамдар дастарханның сәніне айналады.
• Сүт өнімдері мен ақ тағамдар молшылық пен берекенің нышаны ретінде қойылады.
4. Туыс - бауырмен араласу:
Адамдар бір - бірінің үйіне қонаққа барып, бұрын араласпай кеткен туыстарымен қайта байланыс орнатады. Бұл күн қарым - қатынасты қалпына келтірудің тамаша мүмкіндігі.

Көрісу күнінің мәні мен тәрбиелік маңызы
Көрісу күні – адамдарды бірлікке, мейірім мен кешірімге шақыратын ерекше мейрам. Оның тәрбиелік мәні зор:
1. Ұрпақтар сабақтастығы: Жастар үлкендерден бата алып, ұлттық құндылықтар мен дәстүрлерді бойына сіңіреді.
2. Кешірімділік: Бұл күн өкпе - ренішті ұмытып, татулыққа жол ашады.
3. Мейірімділік пен бауырмалдық: Адамдар арасындағы сыйластықты арттырады.
4. Қайырымдылық: Жағдайы төмен немесе көмекке мұқтаж жандарға қол ұшын беру дәстүрі қалыптасқан.
Амал күні Қазақстанның әр аймағында
Амал мерекесі ең алдымен Батыс Қазақстан өңірінде кеңінен тойланады. Атырау, Маңғыстау, Батыс Қазақстан, Ақтөбе облыстарында бұл күн ерекше құрметтеліп, салтанатты түрде аталып өтеді. Соңғы жылдары бұл мереке еліміздің басқа өңірлерінде де танымал болып келеді.
Айырмашылық:
• Батыс өңірлерде бұл күнді Наурыз мерекесінің алғашқы күні ретінде қабылдайды.
• Басқа аймақтарда бұл күнге ерекше мән бермей, Наурыз мейрамын тек 21 - 22 наурызда атап өтетін дәстүр қалыптасқан.
Амал мен Наурыздың байланысы
Амал – Наурыз мерекесінің бастауы ретінде қарастырылады. Егер Наурызда табиғаттың жаңаруы мен ұлыстың ұлы күні тойланса, Амал – сол жаңарудың алғашқы белгісі, қауышу мен татулықтың мерекесі.
Амал – қазақ халқының бірлік пен достықты дәріптейтін, ұлттық салт - дәстүрді жандандыратын маңызды мерекелердің бірі. Бұл мереке адамдарды жақындастырып, өткенге салауат айтып, болашаққа үмітпен қарауға шақырады.
Қажет болса, осы мәліметтерді қысқартып, өлең түрінде немесе мақала түрінде дайындап бере аламын!

Бір жас қосып қайтадан,
Көрісуге келдік біз.
Көктем келді жайқалған,
Жолын беріп қыс пен күз.

Көктемде бір келетін,
Көрісудің күнімен.
Қуаныштар көбейсін,
Сыйластықтың үнімен.

Амал күні бүгін бұл,
Көрісетін барлық жан.
Гүл көктемдей құлпырып,
Сыйластықпен танылған

Сыйластықта жүрейік,
Сөз қадірін білейік.
Көрісудің күнінде,
Табысайық, күлейік...

Қуанайық, шаттана,
Әрбір күннен бақ таба.
Көрісейік біз бірге,
Жаңа күнмен мақтана.

14 ші наурызда,
Көктемменен бір келген.
Амал ету мейрамы,
Көк майсадай гүлденген.

Амандасу, тілдесу,
Құшақтасу, бірлесу.
Мерекесі амалдың,
Жан дүниеңмен үндесу.

Көктемгі бұл көрісу,
Сыйластықты ту еткен.
Амал ету мейрамы,
Қуанышты үндеткен.

Атырау, Алтай арасы,
Бауырмал қазақ баласы.
Көрісудің күнінде,
Арта түсер бағасы...

Көктем келді гүл ашып,
Күн шуағы нұр шашып.
Көрісудің күнінде,
Біздер тұрмыз жырласып.

Жібек Искакова