Қытай Ресейді жаулап алды

Қытай Ресейді жаулап алды

Кремльдің мақтанышпен шығысқа бет бұру деп атайтыны – банальды технологиялық деградация және Қытаймен құлдыққа түсу. Қытайға тәуелділік біздің көз алдымызда орасан зор қарқынмен өсуде.

Егер соғысқа дейінгі 2021 жылы Қытай Ресей импортының 25 % - ын құраса, 2023 жылдың тоғыз айының қорытындысы бойынша - қазірдің өзінде 36 % (2022 жылдың соңына қарай - барлығы 42 %). Қытай соншалықты өскендіктен емес, батыстық импорттаушылар Ресей нарығынан кетіп, Қытайдың салыстырмалы үлесін арттырды.

Bloomberg мәліметінше, 2023 жылдың қазан айында Ресей мұнайының теңіз арқылы жеткізілімінің 31, 5 %- ы Қытайға кеткен, ал егер оған құбыр арқылы жеткізілім қосылса, бұл көрсеткіш шикі мұнай экспортының 37 %- ына дейін көтеріледі.

Бір қарағанда, Қытай Ресейге бұл жағынан үлкен көмек көрсетеді, бірақ біржақты тәуелділік жағдайы сатушыны өз тауарларын үлкен жеңілдіктермен сатуға мәжбүр етеді. Қытайдың кеден деректеріне сәйкес, Ресей Қытайдан «Машиналар, жабдықтар және механизмдер» санатындағы тауарларды ең көп сатып алады – 37 %.

Көлік құралдарын жеткізу күрт өсті, ақшалай есептегенде үш миллиард доллардан 16, 4 миллиардқа дейін: өздеріңіз білетіндей, қытайлық «шетелдік көліктер» бір жыл ішінде батыс модельдері кеткен Ресейдің бос нарығын басып алды.

Осылайша, Ресей Қытайға негізінен энергетикалық шикізатты жеткізе отырып, одан жоғары қосылған құны бар өнімдерді сатып алады. Соңғысы Ресей - Қытай жұбындағы технологиялық көшбасшы болып табылады.

Бұл тараптардың бір - біріне қаншалықты мұқтаж екенін көрсетеді. 2023 жылдың алты айының қорытындысы бойынша Қытайдың үлесіне Ресейдің барлық экспортының 30 % және импортының 36 % тиесілі, бірақ Қытай импортындағы Ресейдің үлесі небәрі 5 %, экспортта - 3, 2 % құрайды.

Сонымен қатар, Қытай нарығына ресейлік жеткізілімдерді басқа елдердің тауарларымен оңай ауыстыруға болады, бірақ Қытай тауарларының орнын Ресейде табу мүмкін емес. Егер бұл стратегиялық тәуелділік болмаса, стратегиялық тәуелділік дегеніміз не? Бақылаушылар тағы бір маңызды жағдайға назар аударады.

Жоғары технологиялық тауарлар нарығындағы орын үшін бәсекелесуге барлық талпыныстарына қарамастан, Ресей әлемдік көшбасшылармен және батыс елдерімен емес, дәлірек Азияның дамушы экономикаларымен бәсекелеседі. Бірақ олардың Батыс технологиялары мен жабдықтарына қол жеткізуі санкцияланған Ресейден айырмашылығы жоқ, бұл ресейлік технологиялық тауарларды бәсекеге қабілеттіліктен айырады.

Экспорттық әлеует одан әрі шикізат тауашасына тарылды. Өз кезегінде, азиялық технологиялық өнімдерді сатып алу Ресейді технология бойынша үшінші, Қытайға толығымен тәуелді ел деңгейіне түсіреді. Бұл процесс қазірдің өзінде қарқын алғаны сонша, оны қайтымсыз деп санауға болады.

Доктор Ватсон Шерлок Холмсты темекіден айыруға тырысқаны туралы белгілі бір бұзақылық анекдот бар. Ондағы негізгі фраза: «Холмс ешқашан темекі шегуді тоқтатқан емес, бірақ Ватсон бұдан былай түтіксіз өмір сүре алмайды».

Ол Ресейдің Батыспен экономикалық және технологиялық байланыстарына тәуелділігін жою әрекетімен не болып жатқанын керемет сипаттайды. Тәуелділік әлі сақталады, бірақ Қытайсыз орын жоқ.

Керімсал Жұбатқанов