Тоқаев бизнесті халықпен бөлісуді талап етіп, саяси модернизация бағытын жариялады

Тоқаев бизнесті халықпен бөлісуді талап етіп, саяси модернизация бағытын жариялады

Қазақстан президенті Қасым - Жомарт Тоқаев сейсенбі күні Мәжілісте (парламенттің төменгі палатасы) сөз сөйлеп, елдің мемлекеттік басқару жүйесі мен күш құрылымдарының жұмысын сынға алды, сонымен қатар қаңтарда басталатын ҰҚШҰ әскерлері шығарылатынын мәлімдеді.
Оған қоса, ол жаңа премьер - министрді тағайындап, тұңғыш президент Нұрсұлтан Назарбаев елге тартқан ірі компанияларды «Қазақстан халқына құрмет көрсетуге» шақырды. Президент Тоқаев өз сөзінде елдегі наразылық акцияларын «кәсіби мамандар әзірлеген билікті басып алу жоспары» деп атады.
Бірақ, оның айтуынша, төңкеріс әрекеті сәтсіз аяқталды, қазір терроризмге қарсы операцияның өткір кезеңі өтті. «Біртұтас халық болып Алматыны, басқа да облыс орталықтарын қорғадық. Олар мүмкіндігінше тез қалпына келтіріледі. Барлық өңірлерде жағдай тұрақты.
Осыған байланысты ҰҚШҰ бітімгершілік күштерінің негізгі миссиясы сәтті аяқталды деп мәлімдеймін. Екі күннен кейін ҰҚШҰ - ның біріккен бітімгершілік контингентін кезең - кезеңімен шығару басталады. Контингентті шығару процесі 10 күннен аспайды», - деді президент Тоқаев.
Қазақстанға барлығы 2030 ҰҚШҰ бітімгері мен 250 бірлік әскери техника жіберілді. Бітімгершілік күштерінің контингенттері Нұр - Сұлтан, Алматы қалаларында және Алматы облысында орналастырылған. Командалық пункт Алматыдағы Құрлық әскерлерінің Әскери институтының базасында орналастырылған.
Тоқаев тұңғыш президент Нұрсұлтан Назарбаев елге тартқан ірі компанияларды «Қазақстан халқына құрмет көрсетуге» шақырды. «Тұңғыш президент – Елбасының арқасында елде өте табысты компаниялар тобы, тіпті халықаралық стандарттар бойынша да байлар тобы пайда болды.
Бұған дейін республикада «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры құрылатыны хабарланған болатын. Тоқаев үкіметке мұндай компаниялар мен адамдардың ауқымын анықтап, қорға жыл сайын аударылатын жарна көлемін келісуді тапсырды. Тоқаев нақты сомаларды атамады, бірақ «бизнестен қорға қомақты және тұрақты жарналар күтетінін» айтты.
Тоқаев үкімет мүшелерінің, облыс әкімдері мен орынбасарларының жалақысын көтеруге бес жылға мораторий жариялады. «Осы санаттағы мемлекеттік қызметкерлердің жалақысы жеткілікті», - деп түсіндірді Қазақстан Президенті өз шешімін.
Қасым - Жомарт Тоқаев Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесін де сынға алып, оның реформаны қажет ететінін айтты. Тоқаев халықтың мемлекеттік билік институттарына деген сенімінің төмендігіне назар аударды – оның айтуынша, мемлекеттік органдардың басшылары қалай екенін білмейді, кейде халықпен тіл табысудан қорқады.
Тоқаев үкімет мүшелерінің өңірлерге жүйелі түрде шығуын, ал облыс басшыларының әр елді мекен тұрғындарымен тұрақты түрде кездесулер өткізуін талап етті. Бұл ретте ол өткен жылғы штат саны 15 пайызға қысқарғаннан кейін мемлекеттік аппараттың қазіргі көлемі оңтайлы екенін айтты.
Дегенмен, бәрінің де мемлекеттік қызметке түсуге мүмкіндігі бола бермейді, соның ішінде көптеген шенеуніктердің, Тоқаевтың айтуынша, жастарға жол бермей, «креслода отыратынына» байланысты.
Тоқаев 2022 жылдың қыркүйегінде «саяси модернизация курсын» жалғастыру үшін елдегі саяси реформалардың жаңа пакетін ұсынатынына уәде берді.
«Бұл менің принципті ұстанымым. Тұтастай алғанда, мемлекет пен қоғам арасындағы қарым - қатынасты өзгертуге уақыт жетті. Бізге әлеуметтік келісімшарттың жаңа форматы қажет», - деді Тоқаев.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ - Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты