Қырым платформасы жеке президент Путинге қатты соққы болып табылады – Украинаның сыртқы министрі

Қырым платформасы жеке президент Путинге қатты соққы болып табылады – Украинаның сыртқы министрі
Қырым платформасы - Украинаның Қырымды басып алуына қарсы халықаралық реакцияның тиімділігін арттыру, Ресейге қысымды күшейту, адам құқықтарының бұзылуына жол бермеу және басып алу режимінің құрбандарын қорғау үшін Украина ұсынған жаңа консультациялық және үйлестіру форматы. Платформаның басты мақсаты - Қырымды оккупациялау. Платформа бірнеше деңгейде жұмыс істейді деп болжануда: мемлекет пен үкімет басшылары, сыртқы істер министрлері, парламентаралық ынтымақтастық өлшемінде, сараптамалық желі форматында.
Ресми түрде Қырым платформасының қызметі 2021 жылы 23 тамызда алғашқы саммитте басталды. Оған 46 делегация қатысты. Саммитте Ресейдің басып алынған Қырымға қатысты саясатын айыптайтын Қырым платформасының декларациясы қабылданды. Ол басқа елдердің қол қоюына ашық, деді Украина президенті Владимир Зеленский.
Қырым платформасы бастамасы Ресей президенті Владимир Путин үшін «соққы» болды, деп мәлімдеді Украина сыртқы істер министрі Дмитрий Кулеба 9 қазанда жарияланған TSN арнасына берген сұхбатында.
Бұл туралы Түркиядан Ресейдің Украина түбегін басып алуына байланысты мәлімдемелерінен кейін «Путин кенеттен түрік қызанақтарын ұнатпағанын» айтылды. «Қырым платформасы жеке президент Путинге қатты соққы болып табылады. Сондықтан оның эмоционалды реакциясы бізге түсінікті және біз оған ризамыз. Бұл біз дұрыс және жақсы нәрсе жасап жатқанымызды білдіреді. Львовқа сапары кезінде Түркия Сыртқы істер министрі Мевлут Чавушоглу келіссөздерде бірнеше рет ашық түрде Түркияның Қырым платформасының белсенді қатысушыларының бірі болып қала беретінін растағанын естіген боларсыз. Қырым платформасының декларациясына әлі қосылмаған елдерді сендіру үшін бізбен жұмыс жасаңыз», - деді украиндық дипломат. Оның пікірінше, «бұл Ресейдің Түркияға наразылығын көрсетуге тырысуына берген ең жақсы жауап».
Ресей Сыртқы істер министрлігі Қырым платформасын «болашағы жоқ русофобиялық әрекет» деп атап, басқа елдердің бұл бастамаға қатысуы «біздің қарым - қатынасқа сөзсіз әсер ететінін» мәлімдеді.
Айту керек, бүгінгі күні Ресейде Путиннің абырой - беделі әлсіреп жатыр, Украина мен Донбасстағы соғыс оты ресейліктерді алаңдатып, путиндік режимге сенімсіздік күшейді. Төрт жыл бұрын немесе 2014 жылы Украинаның басым көпшілігін басып алуға Путиннің мүмкіндігі еді, бірақ ол «Украина Ресеймен бұл жанжалға төтеп беруге қауқарсыз және әбден әлсіреп, өзі өз жеңілгенін мойындайды» деп ойлады. Украиндықтар «фашистердің» басшылығымен «жасанды» ұлт болғандықтан, Ресейдің агрессиясына қарсы тұруға күші болмады және өз мемлекетін өзі құлатады деп сенді. Енді украиндықтар Ресейдің ықпалынан кетуге ниет білдіріп отыр. Бұл дегеніміз Ресей үшін өте қауіпті, себебі құлдырап кетуі бек мүмкін.
Украинамен соғыс болса, Ресей үшін оңайға соқпайды. Ресейлік қарулы күштері мен қару - жарақтарының саны украиндықтарға қарағанда әлдеқайда жоғары болғанымен, қазіргі украин әскері 2014 жылғы әскер емес. Бәрі сол жылы - ақ Украинаның шығысында қарулы агрессияның басталуымен өзгерген. Украин әскері сол кезде соғысқа дайын емес еді. Әскери басшылық – Януковичпен бірге, ішкі істер министрлігінің басшысы, қорғаныс министрі Лебедев. Ресейге қашып кетті. Украин армиясы барлық жағынан жеткіліксіз болды - қозғалыс жасауға он танктен тек екеуі болған, қосалқы бөлшектер мен отын болмаған, қалыпты әскери формасы мен тылдық қызмет атымен болған жоқ.
2014 жылы Украинаның шығысында Қарулы Күштердің бөлімдері әскери техника мен адамдар жағынан үлкен шығындарға ұшырады. 2015 жылдың басынан аяғына дейін жаңартылған украин әскерінің қалыптасуы процесі басталды. Украинаның әскери бюджеті бірнеше есеге көбейді, әскери құрамдар мен саны қайта құрылды, украин армия жаңа әскери техникамен толықты, украин армиясы НАТО үлгісі бойынша қайта құрылды. 2018 жылдың соңында Украина Қарулы Күштерінде біріккен автоматтандырылған басқару жүйесі енгізілді, бұл әскери шабуылдарға жақсы тойтарыс беруге және украин әскери қызметкерлердің шығындарын едәуір қысқартуға мүмкіндік берді.
Халықтық бақылау жаңа украин армиясының маңызды сәттерінің бірі болды - енді еріктілер мен азаматтық белсенділер Украинаның Қарулы Күштерінің дерлік бөліктерінің жағдайын қадағалап отырады, ал қазір украин армиясын тонауға мүлде мүмкіндік жоқ. Осындай жүйелі реформалар (әдетте нақты әскери қауіп - қатерден туындаған) Украинаның армиясын Еуропадағы ең күшті әскерлердің бірі болуға мүмкіндік берді. Әлемдік әскери сарапшылардың пікірінше, 2017 жылы Украинаның Қарулы Күштері әлемдегі үздік отыздықтың қатарына кірді (126 мемлекет арасында) және Еуропадағы ең күшті әскерлердің ондығына (НАТО елдерін қоса алғанда) кірді.
Сонымен, Ресей экономикасы мен қоғамы Украинамен болған соғыста жеңіске қол жеткізбейді, бірте - бірте Путинге ресейлік элитаның өзі қарсы болады, ал халқы путиндік режимге наразылық акцияларын көбейтеді. Путиндік Ресей – тұрақсыз мемлекет әрі тұрақсыз қоғам. Оның билік күші – кеңесшілерінің, силовиктердің, олигархтардың және ұйымдасқан қылмыстың ішкі шеңбері. Осы топтардың ешқайсысы Путинге, Ресейге мүдделі емес.
Олар тек өздерінің игілігін ойлайды және егер бүкіл путиндік жүйе оларға көп шығын әкелсе, олар путиндік кемеден секіріп, пышақтарын бұрынғы иесіне қарсы пайдаланады. Ресейде халықтың көңіл - күйінің өзгеруі шамалы, өйткені, соңғы уақыттағы наразылықтар соған дәлел. Ал Қырымды ұзақ мерзім сақтап тұра алмайды, себебі шығыны көп. Бұл Ресей экономикасы үшін де өте ауыр жағдай. Орыстардың Шығыс Донбассты басып алған алғашқы ынта - жігері де әлсіреп кетті, өйткені олар бұл аймақ әмиянды тазартатын пайдасыз құтқарушы деп түсінді.
Путиннің ақылсыздығы – Путин Ресейді бір кездердегі Брежневтің Совет Одағы секілді үлкен қиындықтарға душар етіп отыр. Инновациялық экономиканың тұрақсыздығы және қабілетсіздігі, оның мөлшері АҚШ - пен салыстырғанда тек қана үлес болып табылады, белсенді және интервенционды сыртқы саясатты қолдамайды. Осылайша, Ресей ССРО сияқты, нәзік, әлсіз және шамадан тыс мемлекет, бұл құлдыраудың ар жақ - бер жағы деген сөз
Путиндік саясат Украинаға байланысты. Майданда төңкеріске алып келді, украиндықтардың мүмкіндіктерін кеңейтті, өздерінің біртұтастық сезімін нығайтты, Украинада реформалар жасауға мәжбүр етті және Батыспен интеграцияға ұмтылуға жол ашты. Қазіргі Украина - Путиннің ақымақ саясатының күтпеген өнімі. Егер Ресей Украинаға қарсы соғыс ашса, Украина міндетті түрде қарсы шабуылдайды, ал Батыс қатал жауап береді.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ - Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты