1 мамыр - көпұлтты Қазақстан халқының бірлігі күні: Қазақстанда ешқашан күрделі ұлтаралық қақтығыстар болған емес

1 мамыр - көпұлтты Қазақстан халқының бірлігі күні: Қазақстанда ешқашан күрделі ұлтаралық қақтығыстар болған емес

Кеңес үкіметінің біржақты, әділетсіз болғандығы және өзінің таза имперлық мүдделерінде «халықтар достығы» деген ұлы ұғымды қолданғандығы күмән тудырмайды. Біз бәріміз бұрынғы КСРО - дан шыққанбыз және ана тілінің нақты жағдайы Қазақ КСР - інде / Кеңестік Қазақстанда қандай болғанын әлі есімізде.
Бізге КСРО ең әділ және прогрессивті мемлекет, мұнда арнайы тілдер жоқ, КСРО халықтарының барлық тілдері тең және олардың толыққанды дамуы мен өмір сүруі үшін барлығына бірдей жақсы жағдайлар жасалған деп айтылды. Соған қарамастан, мен 5 - 6 жасар бала кезімде (бұл өткен ғасырдың 1960 жылдарының аяғында болған) және Қазалыдағы анамның туыстарына болғанда, мен өзім сол кездегі ақсақалдардың әңгімесіне куә болдым.
Олар балаларды орыс мектебіне беру керек деген тұжырымға келген, өйткені Кеңестік Қазақстанның орыс тілі мен мәдениетін білу қалада жоғары кеңестік білім алуға және қалада орналасуға мүмкіндік береді екен. Орыс тілі мен мәдениетін білмеу қалада жоғары кеңестік білім алуға және Қазақ КСР - інің қаласына орналасуға мүмкіндік бермейді. Сіз малшы, тракторист, жалпы колхозшы боласыз және бүкіл өміріңізді ауылда өткізесіз.
Сонымен қатар, кеңестік Қазақстанның қалаларында, дүкендерден бастап кез - келген кеңестік мемлекеттік мекемеге дейін барлығы тек орыс тілінде жұмыс істеді. Демек, кеңестік Қазақстанның кез - келген қаласында орыс тілін білместен жұмыс істеу және өмір сүру қиын болды.
Сондықтан, тың жерлерден кейін, кеңестік Қазақстандағы демографиялық және этникалық құрамы өзгерген кезде, жергілікті халықтың пайдасына емес, байырғы тұрғындар лайықты өмір сүру, өмір сүру үшін, т. а. өмірді игеру керек еді, яғни. орыс тілін жетік білу. Бірден атап өткім келеді, бұл қазақтарды одан сайын нашарлатпады, өйткені олар көп ұзамай кез - келген қалалық жұмыста лайықты бәсекелес - маман болып шықты.
Бірақ дәл сол кезде ана қазақ тілінде келеңсіз жағдай орын алды. Қазақ КСР - нің қалаларында бұл көшпелі малшылардың тілі деп есептелді, яғни артта қалған, келешегі жоқ сипатқа ие және оны білудің қажеті жоқ. Сондықтан орыс емес халықтың көп бөлігі қазақ тілін білмеді, тіпті оны үйрену мәселесін де қоймады.
Менің есімде, орыс мектебінде қазақ тілі сабағы мектептің ең нашар сыныптарында өткізілді: гардероб, дәретхана жанында, жақсы жөндеусіз, жарықсыз, көбінесе мұндай бөлмелерде кейбір терезелер жартылай сынып, сол жақтан суық жел соғып тұрды. қыс. Оқушылардың басым көпшілігі қазақ тілінің сабақтарына теріс қарағаны анық.
Орыс тілі мен әдебиетін оқып - үйрену екінші қабатта болғанымен, ол өте жақсы жабдықталған, айналасында орыс жазушыларының портреттері, гүлдер бар, жұмыс бөлмесінде өзі жеңіл және жайлы, ол таза әрі жайлы оқуға болған. Бұл кеңестік Қазақстан қалаларында орыс және қазақ тілдеріне деген нақты қатынас болды.
Тәуелсіздік алғаннан бастап, Қазақстан Республикасы елдегі әлеуметтік және саяси тұрақтылықты қамтамасыз ететін және қазақстандық қоғамның мемлекеттік және азаматтық институттарының өзара іс - қимыл тиімділігін арттыратын мемлекеттік ұлттық саясатты жүзеге асырып келеді.
КСРО ыдырағаннан кейін, бұрынғы кеңестік республикалар тәуелсіз мемлекет болған кезде көптеген бұрынғы құндылықтарды қайта бағалау жүргізілді, бұл осы мемлекеттерде орыс тіліне деген қызығушылықтың айтарлықтай төмендеуіне әкелді.
Тәуелсіз Қазақстанда еліміздің Тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың басшылығымен орыс тіліне деген байсалды көзқарас, оның ТМД халықтары үшін, олардың мәдениетін, экономикасын, саудасын дамыту үшін маңыздылығын түсіну басым болды. және өндірістік қатынастар. Бұл Қазақстандағы тіл саясатын анықтады.
«Біз бәріміз қазақпыз, - деді Қазақстан Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев, - олар орыс тілін жетік біледі және бұл артықшылық, біз, қазақтар, ешқашан жоғалтпауымыз керек».
Тәуелсіз Қазақстанда мемлекеттік - қазақ және орыс тілдерінің, сондай - ақ көп ұлтты Қазақстан халқының барлық басқа тілдерінің өмір сүруі мен дамуы үшін толыққанды және тең жағдайлар шынымен жасалды, бұл жағдай ондай жағдайда болған емес КСРО - да! Яғни, тәуелсіз Қазақстанда «халықтар достығы» ұғымы мантра немесе ұран емес, іс жүзінде жүзеге асырылып, 30 жыл ішінде Қазақстан Республикасының өмір сүру тәжірибесімен сыналған нақты теория болып табылады!
ТМД - ның бірқатар басқа елдерінен айырмашылығы, Қазақстанда ешқашан күрделі этносаралық қақтығыстар болған емес, бұл жиырма бес жыл бұрын Қазақстан халқы Ассамблеясын құрған Ұлт Көшбасшысының арқасында мүмкін болды.
Кейбір ресейлік бұқаралық ақпарат құралдары Қазақстаннан орыс және орыс тілді тұрғындардың тұрақты түрде кетуі туралы ақпаратты үнемі көбейтіп отырады, дегенмен бұл үрдіс жаңа емес және бірнеше жылдан бері жалғасып келеді. Бірақ бұл кету мәжбүрлі емес, басқа елдердегі сияқты бірқатар факторлармен шартталған. Көптеген мамандар мойындайтын көші - қонның басты себебі экономикалық фактор болды және болып қалады.
Қазақстанды Ресейдің жалғасы және уақытша тұрғылықты жер деп санайтындар кетіп жатқаны жасырын емес, сондықтан оған рухани байланбады. КСРО ыдырағаннан кейін бұл адамдар әлеуетті эмигранттар болды. Ресеймен бірге Қазақстанмен бірге өсіп, оны өз Отаны санайтындар бар. Олардың менталитеті орыс орыс менталитетінен қатты ерекшеленеді, сондықтан егер мұндай адамдар кетіп қалса, олар жиі оралады.
Балаларын қазақ тіліне үйретуге қарсылық білдіретін орыстары іс жүзінде жоқ. Ресейліктер тіл саласындағы саясатқа, бар проблемаларды шешуге мүмкіндік бермейтін кәсіпқойлыққа қарсы, ең бастысы, тіл мәселесін ұлтаралық қатынастар жүйесіне үнемі аударуға қарсы.
«134 ұлт өмір сүретін Қазақстан үшін этносаралық диалог пен өзара іс - қимылды сақтау және нығайту маңызды міндет болып табылады. Әр этностың ауылдарда, ауылдарда өз ұяшықтары бар. Мемлекеттік органдарға негізгі мәселелерді жеткізу этникалық бірлестіктер арқылы жүзеге асады.
Осыған орай, Қазақстанның Тұңғыш Президенті - Елбасы төрағалық ететін Қазақстан халқы Ассамблеясы - ҚХА біздің елімізде бейбітшілік пен келісімді сақтаудың тиімді механизміне айналды. Тәуелсіздік таңында құрылған ассамблея іс жүзінде өзінің маңыздылығы мен тарихи қажеттілігін дәлелдей отырып, Қазақстандағы жаңа бірегей қоғамдық және мемлекеттік институтқа айналды», - деді Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары Закиржан Кузиев.

Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдарының кандидаты, Қазақ - Орыс халықаралық университетінің доценті