Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы

Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы

Сабақтың мақсаты:
- Оқушылар Тәуке ханның тұсындағы Қазақ хандығының ішкі – сыртқы саяси жағдайымен танысады; Жоңғарлардың қалың қолы қазақ жеріне 1643 баса көктеп кіруін түсіндіре отырып, Орбұлақ шайқасы халқымыздың тарихында өшпес жарқын беттерінің біріңде танылады. Жәңгірдің тапқырлығы, көрегенділігі, жаужүректігінің нәтижесінде Қазақ халқының мерейін үстем етті.
- Жалпы негізгі тарихи мәселені тізбектей отырып. Әр болған оқиғалардың шыққан жерлерін анықтау, Отанымыздың тарихынан сабақ алып, дұрыс қорытындылай білу қажет.
- Оқушылардың Отанына деген сүйіспеншілігін арттыру, Отан қорғауға, батылдылыққа, ерлікке, ұлтжандылыққа, топта шығармашылыққа ізденістерін арттыру.
Сабақтың негізгі ұғымдары: «Тәуке ханның кезеңдегі Қазақ хандығының саяси жағдайы», «Тәуке хан тағына отыруы (1680 - 1715)». «Тәуке ханның билікті нығайтуы», «Жеті жарғы», «Ұлы билер»
Сабақта қолданылатын технология: СТО
Сабақ типі: аралас
Сабақтың жүргізу әдісі: Оқушыларды екі топқа бөлу, пікір алысу, өз ойларын тұжырымдау ассоциация жасау.
Сабақта пайдаланылатын көрнекіліктер: Орта ғасырлардағы Қазақстанның саяси карта, Тірек - сызбалар, тақырыпқа сай суреттер,
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі: Тарихи тұлғалардың кезеңдері бойынша екі топқа бөлу.
Бір – біріне тарихи тұлғаларды байланыстыру тілек білдіру.
Топ басшыларын анықтау бағалау парағын беру.
11. Үй тапсырмасын тексеру:
Тұлғалар туралы не білесіңдер?
1 топ. Хақназар хан тұсындағы Қазақ хандығының күшеюін түсіндір.
2 топ. Тәуекел хандық билікке отырған кезде елдің саяси жағдайы қандай?
Сәйкестендіру тесті
Хақназар хан қай жылдар ел биледі?
Тәуекел хан қай жылдары ел биледі?
Қай жылы Тәуекел хан өзбек ханмен жасасқан «ант беріскен шартты» бұзды?
Сібір хандығының қол астындағы қазақ тайпалары қай жылы Қазақ хандығының құрамына келіп қосылды?
1. (1538 - 1580) жж.
2. (1582 - 1598) жж.
3. 1583 ж.
4. 1598ж.
Жаңа сабаққа көшу.
Қызығушылықты ояту:
Тарихта Қазақ хандығының ішкі – сыртқы саяси жағдайды тұрақтауында тың өзгерістер енгізіп, «Хандық кеңестің» және «билік кеңестің» ролін арттырған бірегей тұлға кім екендігін болжап түсіндіріп көрейік.
Сонымен бүгінгі өтетін тақырыптың аты өздеріңіз айтып отырғандай
«Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы». Бұл сабақта сіздер Тәуке хан болу өз арасындағы Қазақ хандығының саяси жағдайы туралы мәліметтер аласыздар және алған білімдеріңді өз қажеттіліктеріне сай пайдалануға үйренесіздер. Сабақтың жоспарымен таныстыру.
Жаңа сабақтың жоспары:
Тәуке хан болу қарсаңындағы саяси жағдайы.
Тәуке хан тағына отыруы(1680 - 1715)
Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы.
«Жеті жарғы»
Жаңа тақырыпты меңгерту
( Дайындалған презентация слайд арқылы түсіндіріледі, оқушылар дәптерлеріне жазып отырады.)
Тәуке хан жас кезінен - ақ билікке араласқан. Әкесі Жәңгір хан Тәукені Монғол хандығына бірнеше рет елшілікке жіберіп отырған. Тәуке көреген саясаткер, ақылды дипломат, құдіреті күшті хан
Мағынаны ажырату.( Оқушылар оқиды.)
Тапсырма 1 - топ: 186 - 87бет, «Тәуке хандық билікті нығайтты» оқу, түсіндіру, талдау.
2 - топ: 188 - 89 бет, «Жеті жарғы»қандай мәселеледің қарайды талдау жасау, түсіндіру.
Тест тапсырмаларды орындау.
Тәуке хан қай жылдары ел биледі?
А) 1523 - 1538 жылдары
Б) 1582 - 1598 жылдары
В) 1598 - 1628 жылдары
Г) 1680 - 1715 жылдары
2. Тәуке хан ел билеуде кімдерге арқа сүйеді?
А) сұлтандарға
Б) билерге
В) ақсақалдары
Г) батырларға
3. Тәуке ханның тұсында жасалған заң жинағы қалай аталады?
А) «Қасқа жол»
Б) «Жеті жарғы»
В) «Ескі жол»
Г) «Билік кесім»
4. Жәңгір ханның шамамен ел билеген жылдарын көрсет.
А) 1523 - 1538 жылдары
Б) 1582 - 1598 жылдары
В) 1598 - 1628 жылдары
Г) 1628 - 1652 жылдары
5. Қай жылдары жоңғар феодалдары Оңтүстік Қазақстанға бірнеше рет шабуыл жасады?

А) 1523 - 1538 жылдары
Б) 1582 - 1598 жылдары
В) 1598 - 1628 жылдары
Г) 1681 - 1685 жылдары
Жауаптары: 1 - г, 2 - б, 3 - б, 4 - г, 5 - г.
Проблемалық сұрақ (ауызша): Тәуке хан «Жеті жарғы» заң жинағы болмағанда қазақ хандығының басқару нысаны қандай болмақ еді?
Хронология мен тарихи оқиғаны сәйкестендіру. Сандарды сөйлетейік.
1643 - Жоңғар әскері Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанға баса көктеп кіріп, бірнеше қазақ ұлыстарын талқандады.
1680 - Жоңғарлардың қалын қолы қазақ жеріне баса - көктеп кіріп, Жәңгір хан асығыс қол жинауға үлгірмей, 600 жауынгермен 50 мыңдық жоңғар әскеріне қарсы шықты.
1680 - 1715 – Төле Әлібекұлы өмір сүрген жылы
1663 - 1756 - Тәукенің хан тағына отыруы
1667 - 1764 - Бәйдібек ұлы Әйтеке бидің өмір сүрген жылдары
1682 1766 - Қаз дауысты Қазыбек бидің өмір сүрген жылдары
Ой толғаныс: Тәуке ханның ел билеудегі ерекшеліктері неде?
Қорытынды. Бүгінгі сабақта қандай оқиғалар ерекше есте қалды?
Не ұнады? Не ұнамады?
Бағалау. Әр топтың басшысы өз тобындағы оқушыларын бағалайды.
Үйге 41, «Тәуке ханның ел билеуі» эссе жазу