Қазақ Ғылымының жарық жұлдзыы -Қаныш Сәтбаев

Қазақ ғылымының жарық жұлдызы: Қаныш Сәтбаев

Қазақтың ғылым мен мәдениет тарихында ерекше орны бар тұлғалар аз емес. Дегенмен, олардың арасында Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың есімі айрықша орын алады. Оның өмірі мен еңбегі – ғылым мен білімге адалдықтың, өз халқына шексіз қызмет етудің, елдің болашағы үшін күресудің айқын үлгісі. Биылғы мерейтой – оның есімін тағы бір мәрте дәріптеп, ғылыми және рухани мұрасын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.

Қаныш Сәтбаев – геология ғылымының көрнекті өкілі, Қазақстанның минералдық ресурстарын зерттеудің негізін қалаушы. Ол Жезқазған, Қоңырат, Қарсақбай сияқты кен орындарының ашылуына тікелей үлес қосып, Қазақстанның кен байлығы жөніндегі түсінікті түбегейлі өзгертті. Әсіресе, Жезқазған мыс кен орындарын зерттеуі ғалымның әлемдік деңгейдегі беделін арттырды. Осы кен орындарының ашылуы Қазақстанның индустрияландыру саясатының негізіне айналып, елдің экономикалық дамуына серпін берді.

Ғылыми ізденістерден бөлек, Қаныш Имантайұлының ұйымдастырушылық қабілеті де ерекше еді. Ол 1946 жылы Қазақстан Ғылым академиясын құрып, оның тұңғыш президенті болды. Бұл тек Қазақстан үшін ғана емес, бүкіл Орта Азия өңірі үшін маңызды оқиға еді. Академияның құрылуы ғылымды жүйелі дамытуға, ұлттық кадрлар дайындауға жол ашты. Қаныш Сәтбаев жастарды білімге, ғылымға тартуға көп көңіл бөлді. Оның жетекшілігімен көптеген жас ғалымдар өз жолын тауып, үлкен жетістіктерге жетті.

Сәтбаевтың еңбегі тек геология саласымен шектелген жоқ. Ол қазақ халқының мәдени мұрасын зерттеу мен сақтау ісіне де зор үлес қосты. Абайдың шығармашылығын дәріптеуге атсалысып, қазақ өнері мен әдебиетін дамытуға қолдау көрсетті. Оның өнерге деген қызығушылығы мен ұлттық мәдениетті бағалауы оны замандастары арасында ерекше құрметке бөледі.

Қаныш Сәтбаевтың есімі бүгінде Қазақстаннан тыс жерлерде де танымал. 1970 жылы ғалымның құрметіне Айдағы бір кратерге «Сәтбаев» атауы берілді. Бұл – оның еңбегін халықаралық деңгейде мойындаудың айқын дәлелі. Сонымен қатар, оның есімімен еліміздегі көшелер, мектептер, университеттер аталған, ал Жезқазған қаласында оған арнап мұражай ашылған.

Сәтбаевтың өмірі – ғылымға шексіз берілу мен халқына адал қызмет етудің символы. Ол елінің байлығын халық игілігіне айналдыруды ғана емес, ұрпаққа білім мен ғылым арқылы жарық болашақ сыйлауды мақсат етті. Оның еңбегі мен идеялары бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтқан жоқ.

Қаныш Имантайұлының мерейтойын атап өту – оның ғылыми мұрасын дәріптеп қана қоймай, жас ұрпақты ғылымға баулу, елін сүюге тәрбиелеу жолындағы маңызды қадам. Әрбір қазақстандық оның өмірі мен еңбегінен шабыт алып, өз болашағына сенімділікпен қарайды.

Қаныш Сәтбаев – ұлттың жарық жұлдызы. Оның өмір жолы – ғылым мен білімнің шексіз мүмкіндіктерін көрсететін жарқын үлгі, халқымыздың мақтанышы. Ғалымның есімі мен еңбегі мәңгі ел есінде.

Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
География жǝне табиғатты пайдалану фаĸультетінің 1 ĸурс студенті Жұбандық Әмір
Қазақ Ұлттық университетінің Қазақстан тарихы ĸафедрасының доценті
Джолдыбаева Ұлжалғас Мұхаммеджанқызы