Ар - ождан – адамдық борышың

Ар - ождан – адамдық борышың
Ар - ождан – адамның ішкі рухани әлемінің ең асыл қасиеті. Бұл – адамның жүрегіндегі әділдік пен адалдықтың, адамгершілік пен жауапкершіліктің айнасы. Ар - ождан – әрбір адамның ішкі соты, адамдық борышын еске салып, дұрыс жолдан таймауға бағыттайтын рухани күш. Ол адамның өмірлік ұстанымдары мен моральдық қағидаларын қалыптастырады. Сондықтан ар - ожданды таза сақтау – әрбір саналы адамның басты міндеті.

Адамдық борыш дегеніміз – өмірде тек өзің үшін емес, айналаңдағы адамдарға, қоғамға да адал қызмет ету. Адам өзінің ар - ожданымен келісімде өмір сүрсе, ол ешқашан жаман жолға түспейді. Өйткені ар - ожданның үні адамға дұрыс пен бұрысты айыра білуді үйретеді. Ал ар - ожданға қарсы әрекет еткен адам өз жүрегінен алыстап, өмірде көптеген қателіктерге бой алдырады.

Адам баласының ішкі дүниесі әрқашан жақсылыққа ұмтылады. Ар - ождан осы жақсылықтың шамшырағы іспетті. Адам өмірде қандай қиын жағдайға тап болса да, егер ол ар - ожданымен үйлесім тапса, рухани тұрғыдан ешқашан жеңілмейді. Мысалы, әділетсіздікке қарсы тұру, әлсізге қол ұшын беру, шындықты айту – осының бәрі адамның ар - ожданын биіктетіп, оның нағыз адамгершілік қасиетін көрсетеді.

Ар - ождан мәселесі ұлы ойшылдар мен философтардың назарында болған. Әл - Фараби ар - ожданды адамгершіліктің ең биік өлшемі деп бағалаған. Ол өзінің еңбектерінде адамның мінез - құлқы мен ішкі дүниесі үйлесімді болғанда ғана шынайы бақытқа жетуге болатынын айтқан. Абай Құнанбайұлы да өз шығармаларында адамдық қасиеттің басты негізі – ар мен ұят екенін ерекше атап өткен. Оның «Ар ұяттың асылы – адамдық борышың» деген сөзі бүгінгі күнге дейін маңызын жоғалтқан жоқ.

Ар - ождан – әр адамның өміріндегі моральдық компас. Ол өмірде дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі. Қазіргі жаһандану заманында ар - ожданның да рөлі ерекше. Әлемде орын алып жатқан түрлі әділетсіздік, өзімшілдік пен немқұрайлылық жағдайында ар - ождан мен адамдық борышқа адал болу – үлкен ерлік. Адамдар арасындағы сенім, достық пен махаббат та ар - ожданға негізделген. Егер әрбір адам ар - ожданын таза ұстаса, қоғамда да бейбітшілік пен әділет орнайды.

Адамның ар - ожданы оның күнделікті әрекеті мен таңдауынан көрініс табады. Мәселен, әлдекімнің жасаған қателігіне көз жұму оңай, бірақ соған көзқарас білдіріп, шындықты айту – адамдық борышың. Қарапайым мысал ретінде қоғамдағы әділетсіздікті көруге болады. Егер біз әділетсіздікке үнсіз қарасақ, ар - ожданымыз соны іштей сезініп, біздің жанымызға тыныштық бермейді. Ал әділет үшін күресіп, өз парызымызды орындасақ, ар - ожданымыз тыныштық табады.

Ар - ождан – адамды рухани байытатын, оны биік тұлғаға айналдыратын күш. Оны ешқандай дүние - мүлікпен, байлықпен алмастыру мүмкін емес. Өйткені ар - ождан – рухтың ең таза көрінісі. Ол бізге ата - бабаларымыздан аманат болып қалған адамдық жолды, адалдықты сақтау жауапкершілігін жүктейді.

Қорыта айтқанда, ар - ождан – әрбір адамның өміріндегі басты құндылықтардың бірі. Ол адамның ішкі тазалығын, рухани байлығын анықтайды. Ар - ожданды жоғалтқан адам – өзін жоғалтқан адам. Сондықтан адамдық борышымыз – ар - ожданымызды таза ұстап, әділдік пен шындық жолында жүру. Өмірдің сан түрлі қиындығына қарамастан, адамдық қасиетімізді жоғалтпау – ең асыл мұра.

Ар - ожданды биік ұстай білейік, өйткені ол – нағыз адамдықтың белгісі!