Қосарлама қос сөздер

Ақтөбе облысы, Темір ауданы, Шығырлы селосы
Ә. Молдағұлова атындағы негізгі мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі: Жубанова Амангул Ермековна

Сабақтың тақырыбы: Қосарлама қос сөздер
Мақсаты: Қайталама қос сөздерді қайталата отырып, қосарлама қос сөздерді меңгерту, сауатты жазуға, сөйлемді дұрыс құрай білуге, қосарлама қос сөздерді пайдалана отырып, дыбыстық талдау жүргізу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, пысықтау
Пәнаралық байланыс: Әдебиет, математика
Көрнекілігі: Интерактивті тақтадан көрсетілетін слайдты түсіндірме тапсырмалар.
Күтілетін нәтиже:
- Оқушы қосарлама қос сөздерді меңгереді;
- Мысал келтіріп, оның жасалуын ажырата алады;
- Қосарлама қос сөздерді пайдалан отырып, фонетикалық талдау жүргізеді;

Сабақтың барысы
1 Психологиялық дайындық:
Оқушының зейінін аудару, түгендеу.

2. Қызығушылықты ояту: сұрақтар
1 - тапсырмасы: Сөз құрамына қарай нешеге бөлінеді?
2 - тапсырмасы: Күрделі сөздердің түрлерін ата
3 - тапсырмасы: Қос сөз дегеніміз не?
4 - тапсырма: Қос сөздер нешеге бөлінеді, оларды ата?
5 - тапсырма: Қайталама қос сөз дегеніміз не?
6 - тапсырма: Қайталама қос сөздер қалай жасалады?

3. Мына қос сөздерді мағынасына қарай талдау
Құлын - тай
көре - көре
Жоғары - төмен
жарқ - жұрқ
Үйрек - қаз
Үйді - үйге
Қыз - келіншек
өз - өзіне
- Бұл сөздер қалай жасалып тұр?
- Неше түбірден қосарланған?
** Екі түбірдің қосарлануы арқылы жасалған қос сөздерді – қосарлама қос сөздер дейміз. (слайд көрсету)
- Енді қосарлама қос сөздер қалай жасалады? Оны білу үшін мына слайдқа көңіл аударамыз
Елу түйесі, екі жүздей қой – ешкілері тағы бар.
- Бұл сөйлемдегі қосарлама қос сөздерді көрсет? / Екі түбірі де бір - біріне мағыналас сөз.
- Олай болса, қосарлама қос сөздер, мағыналары бір - біріне жақын/ синоним/ сөздер я қарама - қарсы / антоним /сөздер қосарланады. Мысалы: қысы - жазы, жата - жастана, аға - іні, ауыл - аймақ, ағайын - туыс.
Ол үйдің бала - шағасына дейін тыным таппайды.
- Бір мағыналары мағыналы, екінші сыңары мағынасыз сөздер қосарланады.
Мысалы: көйлек - көншек, жүн - жұрқа, қыз - қырғын т/б
Шаға, жұрқа, көншек, қырғын сияқты сөздерді көне немесе басқа тілден енген сөздер деп атайды. Себебі бұл сөздер ерте кезде белгілі бір мағынаға ие болып қазіргі кезде ұмытылып кеткен. Мысалы: «Шаға» сөзі «Кішкентай, қызыл шақа» деген мағынаны берген т/б түсінік беріп кету.
Оқулықпен жұмыс / ауызша/
№ 93 / Тізбектей отырып, оқушылар ауызша қосарлама қос сөздердің жасалуын талдайды.
№ 95 / Тақтамен жұмыс /
Сөз тіркесін жасайды.
- Ойын - тойдың сәні, көші - қон қамы т/б.
«Жалғасын тап» ойыны
Дос -.......
Егжей -.......
.......- Жарақ
Сәлем -.........
.......- Насихат
.......- Сарсаң
.........- келбет
Қант -..............
Ығы -........
Математикалық талдау
3 топқа тапсырма
1 - топ: Дос - жаран сөзіне фонетикалық талдау жүргізу
2 - топ: Кескін - келбет сөзіне
3 - топ: Ығы - жығы сөзіне талдау
Ой толғаныс:
1 - топ: Қосарлама қос сөздерінің анықтамасын айту, мысал келтіру.
2 - Топ: Қосарлама қос сөздердің жасалу түрін айт
3 - Топ: Қосарлама қос сөздердің жасалуына сай мысал келтіру
4 - Үйге тапсырма: №100, ережелерді ереже дәптерге түсіру

Бағалау парағы бойынша топ жетекшілері өз мүшелерінің жинаған балының қорытындысы бойынша журналға түсіру.