Тазша баланың 40 өтірігі

Тазша баланың 40 өтірігі
Ерте, ерте, ертеде, бір елде ақылымен, тапқырлығымен аты шыққан Тазша бала өмір сүріпті. Ол кедей болса да, ешқашан мойымай, өзінің тапқырлығы мен сөзге шеберлігінің арқасында небір қиындықтардан жол тауып шығатын. Оның күлдіріп айтқан өтірік әңгімелері бүкіл елге аңыз болып таралыпты.
Бір күні сол елдің ханы бүкіл жұртқа жар салып: — Егер кімде - кім мені 40 өтірікпен алдай алса, оған бар байлығымды беремін! — депті.
Мұны естіген Тазша бала ханның алдына барып: — Хан ием, мен сізге 40 өтірік айтып бере аламын! Бірақ егер мен сізді алдай алсам, маған не бересіз? — деп сұрайды.
Хан күліп: — Егер мен сенікі өтірік екенін түсінбей қалсам, саған алтын - күміс, мал - мүлік беремін. Ал егер өтірігіңді әшкерелесем, сен менің құлым боласың! — дейді.
— Жарайды, хан ием, — депті Тазша бала да келісіп.
Сөйтіп, Тазша бала өзінің алғашқы өтірігін бастайды:
1. Бірде мен тау басында отыр едім, кенет аспаннан алып алма түсіп, мені басып қала жаздады. Мен оны ұстап алып, екіге бөліп қарасам, ішінен алтын балық шығып, маған тіл қатып: «Мен сені бай етемін!» — деді...
2. Мен бір күні қараңғыда жүріп, шамның жарығынан өзімді көрмей қалыппын.
3. Көктемде қар жауып, оны жинап, жазда шанаға мініп сырғанадым.
4. Менің сиырым көкке ұшып, ақ бұлттарға жайылып жүрді.
5. Құмырсқа пілді көтеріп, бір бұтаққа лақтырып жіберді.
6. Аспандағы жұлдыздарды теріп, қапқа салып, базарға апарып саттым.
7. Бір күні өзенге түстім, суы соншалықты жылы еді, ішінде шай қайнатып іштік.
8. Жаңбыр жауған сайын шалбарым қысқарып, күн шыққанда қайта ұзарады.
9. Біздің ауылда тауық жұмыртқа баспайды, оны балықтар басады.
10. Бір күні теңізге түсіп едім, су түбінде шаһар көріп, патшасымен шай ішіп отырдым.
11. Түйемнің үстінде ұйықтап, аспанды шарлап келдім.
12. Бір қойым қозы тумай, бірден отыз қой туды.
13. Біздің ауылда теріс ағатын өзен бар.
14. Шырша ағашымыз жазда гүлдеп, қыста алма береді.
15. Айды аспаннан түсіріп, онымен домбыра тартып, ән айттым.
16. Менің түйем суға түсіп, балық болып жүзіп кетті.
17. Қасқыр мені көріп қорқып, қой болуға шешім қабылдады.
18. Үйрек ұшып жүріп, ұясына жұмыртқа қуырып салды.
19. Күзде жапырақтар жерден көкке қарай өседі.
20. Өзен суы қыста қатып, көктемде тастан ағып жатты.
21. Жылан терісін тастап, айдаһарға айналды.
22. Мен шеге ексем, ертесінде одан шынжыр өсіп шықты.
23. Аспанда бұлт орнына мақта жайылып жүрді.
24. Біздің ауылдың сиырлары қасқырлардан қорғану үшін бұқа болып өзгерді.
25. Шаңырағымыздың үстіне қар жауды, бірақ ол еріп, қаймақ болды.
26. Менің көлеңкем жазда ұзын, қыста қысқа емес, керісінше, ән айтып билейді.
27. Жазда өзеніміз мұз болып, сырғанақ тебеміз.
28. Қойымның жүнін қырықсам, оның орнына алтын шығады.
29. Бір күні итіміз мысықша мияулап, тышқандармен дос болды.
30. Жаңғақ ағашының дәні жерге түсіп, бірден дайын орманға айналды.
31. Аспанда құстар емес, балықтар ұшып жүрді.
32. Бір күні күн батып кетіп, қайтып шықпай қойды, мен оны арқанмен тартып шығардым.
33. Менің көйлегім судан жасалған, бірақ оны отқа жаққанда күймейді.
34. Жаңбыр жауған күні құрғақ жер іздеп жүріп, теңіздің түбінен таптым.
35. Айнаға қарасам, менің орныма арыстан көрініп тұр.
36. Құмырсқалар бізге хат жазып, жаңалықтар айтып отырады.
37. Бір күні бұршақ жауды, оны жинап, ас жасап жедік.
38. Түйемнің өркеші жоқ еді, бірақ күнде су ішсе, қайта өсіп шығады.
39. Біздің ауылда ағаштар қыста гүлдейді, жазда жапырақтарын түсіреді.
40. Хан ием, ең үлкен өтірігімді айтуға рұқсат етіңіз! Сіз маған уәде еткен алтын - күмісті бердіңіз!

Хан ойланып қалды. Өйткені, ол әлі ештеңе берген жоқ еді. Бірақ егер «Жоқ, бермедім» десе, Тазша баланың 40 - шы өтірігі де шындыққа айналады. Ал «Иә, бердім» десе, уәдесін орындауы керек.
Осылайша, Тазша бала тапқырлығының арқасында ханнан алтын - күмісін алып, елге таратып береді. Сөйтіп, халық оны әділдік пен ақылдың символы ретінде құрметтейтін болды.
Осылайша, Тазша баланың ақылдылығы жеңіске жетіп, оның 40 өтірігі ел аузында аңыз болып қалды.