Табиғат - тіршілік нәрі

Сабақтың тақырыбы: «Табиғат – тіршілік нәрі»
Сабақтың мақсаты: Сабақтан тыс уақытта ойын элементтерін пайдалана отырып, өзіндік ізденуге тәрбиелеу.
- Қазақ жеріндегі экологиялық апаттар мен табиғат туралы экологиялық білім және тәрбие беру;
- оқушыларды шыдамдылыққа, басқа адамның пікірін сыйлауға үйрету;
- туған өлкенің табиғатын аялауға баулу;
- салауатты өмір сүру салтының негізгі ұғымдарын қалыптастыру.
Сабақтың түрі: «Ғажайып жетілік» сайыс сабақ
Барысы:
Табиғат заңдылықтары:
- табиғат бәрі бір – бірімен байланысты;
- бәрі біржола жоғалады;
- табиғат бәрін жақсы көреді.
Мұғалім: Сәлеметсіңдер ме, достар! Сәлеметсіңдер ме орман, тоғай, өзен, көлдер, таулар, құстар мен аңдар. Біздер күн сайын тек жақын адамдарымыз бен таныстарымызға осылай амандасып қоймай, бізді тірі және өлі табиғатқа осылай амандасар болсақ, жер бетінде құстар мен аңдар жоғалып, азайып қызыл кітапқа енбес еді. Жер бетіндегі барлық тірі нәрселер дүниеге келген соң дем алады, қоректенеді, қартаяды және жаңа өмір беріп өледі.
Сайыста «Экология және табиғатты қорғау» тақырыбында 7 адамның әрқайсысы 3 сұрақ әзірлеу керек.
Жүргізуші: Қайырлы күн, құрметті оқушылар мен сайысқа қатысушылар! «Ғажайып жетілік» деп аталатын сайыс сабағымызға 7 адам қатысып отыр, олардың арасында 6 сайыс өтеді. Әр сайыс сайын ойыннан бір адам шығып қалып
отырады. Сайыстың соңында бір адам қалады. Ол адам сайысымыздың жеңімпазы болып табылады.
Әділқазылар алқасын таныстыру. Сайысқа қатысушыларды таныстыру. Музыкалық сәлем жолданады.
Бірінші сайыс: «Ой сергіту»
Нүктенің орнына тағы бір элементті қосу керек.
1. Қазақстандағы экологиялық апат аймақтар: Семей, Азғыр, Тайсоған, Нарын, Балқаш... «Каспий).
2. Дәрілік өсімдіктердің шоғырланған жерлері: Іле Алатауы, Жетісу, (Жоңғар) Алатау, Алтай таулары... (Қаратау жоталары).
3. 7 ұлттық саябақ, 17 ботаникалық, 40 зоологиялық, 2... (ботаникалық – геологиялық қорықтар құрылған).
4. Қорғауға алынған құстар: ұлар, дуадақ, безгелдек, саңырау құр, бұлдырық, дегелек, қоқиқаз, қарамойнақ, шағала, сарыала қаз, шалшықшы... (Аққу).
5. Қорғауға алынған аңдар: қар барысы, иқұдыр, қызыл қасқыр, арқар, үстірт қойы, тау ешкі, қабылан, дала мысығы, сілеусін, қарақұйрық, кәмшат, көксуыр, күзен, сусар, құндыз, қаракөл, сабаншы... (қоңыр аю).
6. Арам шөптер: сасық меңдуана, құмайық, у қорғасын, қыздырма, у кекіре, дала арам сояуы, жусан жапырақты ойран шөп... (ақмия).
7. Дәрілік өсімдіктер: алтын тамыр, маралоты, дәрмене жусан, қыша, шайқурай, жалбыз, тартар жапырақ, мыңжапырақ, тау жуасы, сарымсақ, тасжарған, алтай рауғашы, қызыл жидек, сасыр... (бәйшешек).
1 – оқушы: Қазақстан дейтін менің бар елім,
Жатыр алып жарты дүние әлемін!
Бұл даланы анам жаспен суарған,
Бұл далада атам қолға ту алған.
Бұл далада жылан келіп уланған,
Бұл даланы көріп алғаш қуанғам,
Бұл далада өскен жанда жоқ арман.
Екінші сайыс: «Сөздерді оқы»
1. Экология терминін ең алғаш ұсынып, анықтамасын берген адамның есімі.
ЕКГЕЬКЛ
2. 1974 жыл 20 сәуір қай елде қышқыл жауын жауды?
ЯДШЛОАНТИ
3. «Қышқыл жауындар» ұғымын алғаш рет енгізген адам есімі
ТЫШМЕКН
4. Қазақстаның қай қаласында дәрілік өсімдіктерден (дәрмене жусан) дәрі - дәрмек жасайтын фармацевтикалық зауыт бар?
ТЫШМЕКН
5. БҰҰ ұйымдастырған халықаралық кітаптың аты.
ҚЫЛЫЗПІТКА
6. Адам денсаулығына зиян келтіретін химиялық зат.
КЕТІМЕ
2 – оқушы: Есіліп самалындай кең даланың,
Ешқашан басылмайды,
Елге алаңым!..
Сөнеді аспандағы жұлдыздар да,
Туған ел жүрегіңде мен қаламын!..
Сарылып, сағынышпен сен қарадың,
Аңырап, Анашым деп, мен барамын.
Ұшақтар, күні - түні ұшып жатыр,
Жоқ сынды қашықтығы енді араның!
Үшінші сайыс: «Сұрақ – жауап»
1. Экология сөзі грек тілінен аударғанда қандай мағына береді?.
2. Экология сөзіне анықтама бер.
3. Қышқыл жауындар деген қандай жауындар?
4. Қазақстанда «Қызыл кітап» қай жылы шығарылды?
5. Қазақстанда қашан Елбасының бұйрығымен атом қаруын сынау біржола тоқтатылды?
6. «Азықсыз аш адамға ат басындай алтыннан түк пайда жоқ» - деген нақыл сөз қай мәтіннен алынған. Авторы кім?
Ескерту: Әрбір қатысушы жауабын жазып, әділқазыларға тапсырады, уақыт есептеледі.

3 – оқушы: Бұл тағдыр бабын алсын, бағын алсын,
Тілесе тіпті тіл мен жағын алсын.
Тек қана туған жерден айырмасын,
Тұл қалған тіршілікті жалын алсын.

Мәңгілік айырылғандай жыр көзінен,
Жаутаңдай жан - жағына нұр көзіңмен.
Осынау туған жердің бір кесегін,
Келеді ала кеткің бір өзіңмен...
Төртінші сайыс: «Мен саған, сен маған»
Қарсыласына сұрақ қойып 1 балл алады. Дұрыс жауапқа - 2 балл. Кім бірінші қол көтерсе сол жауап береді.
1. Қазақстанның жер көлемі қанша?
2. Қазақстанның алғашқы астанасы қай қала болған?
3. Ақ тары өсетін облысты ата?
4. Қара алтынның отаны?
5. Қызыл бидай қоймасы қай облыс?
6. Мақталы облыс қай өңір?
Бесінші сайыс: «Сандар сөйлейді»
1. 1 га орман бір күнде қанша кг көмірқышқыл газын сіңіріп, қанша кг оттек бөліп шығарады?
2. Қазақстанда қанша қорық бар?
3. Қазақстанда қанша табиғат ескерткіштері бар?
4. Қазақстан жер көлемі бойынша дүние жүзінде нешінші орын алады?
Қорытынды: Жеңімпазды құттықтау, марапаттау.
Үйге тапсырма: Туған өлке табиғатына байланысты сурет салу.