Эволюциялық процестің негізгі бағыттары мен жолдары

Тақырыбы: Эволюциялық процестің негізгі бағыттары мен жолдары
Мақсаты: А) эволюциялық процес және оның бағыттары мен жолдары туралы оқушыға түсінік беру. Ә) Тақырып бойынша оқушы білімін жетілдіріп, табиғат заңдылықтар туралы білімдерін толықтыру. Б) адамның тұлға ретінде қалыптасуын, адамгершілік қасиетін, жалпы қоршаған ортаға деген жаңашырлық сезімін дамыту;
Типі: аралас
Әдісі: түсіндірмелі, сұрақ жауап, есеп шығару.
Көрнекілік: слайд, қосымшалар.
І. Ұйымдастыру бөлімі.

а) сәлемдесу б) түгелдеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

Сәйкестендіру
Географиялық а) бастапқы түр аймағының көлемінде жүреді;
түр түзілу ә) табиғат кедергілерге байланысты аймақ
бөліктерге бөлініп, түр даралары оқшауланады;
б) далаларға түр аймағынан шығып, жаңа аймақтарға ауысады;
Экологиялық в) жыл маусымдарына сай оқшаулану себепті;
түр түзілу г) бастапқы түр аймағының кеңеюіне байланысты;
ғ) биологиялық оқшаулануға байланысты;
д) популяция ішіндегі мутациялық өзгерістерге байланысты;
е) көбею мерзімінің өзгеруіне байланысты;
ж) мыңдаған ұрпақты қамтып, өте баяу жүретін әрекет;
з) жаңа түрлер түзіледі
Деңгейлік сұрақтар
А
Түр деген не?
Түр түзілудің қандай жолдары бар?
Б
Географиялық түр түзілу дегеніміз не? Мысал келтір
Экологиялық түр түзілу дегеніміз не? Мысал келтір
С
Галапаглс аралындағы Дарвин зерттеп сипаттаған қунақтар қай түр түзілуге мысал бола алады?

ІІІ. Жаңа сабақ
• Макроэволюция - түрден жоғары деңгейдегі жүйелік топтар: туыстар, тұқымдастар, отрядтар, кластар, типтердің түзілу процесі. Орыс ғалымдары А. Н. Северцов пен И. И. Шмальгаузен эволюциялық әрекеттің негізгі екі бағытын және оның жүзеге асырылуының үш жолын атап көрсетті.
Биологиялық прогресс - түрдің немесе басқа бір жүйелік топтың тіршілік үшін күресте жеңіп шығуы.

Биологиялық регресс - бейімділіктің төмендеуі, даралар санының азаюы, аймақтың таралуы байқалады. Мысалы: ертедегі ихтиозавр, динозавр сияқты алып кесірткелер толығымен жойылып кетсе, қазіргі кезде жойылу қаупі бар түрлер де белгілі.
Биологиялық прогрестің негізгі жолдары.
Ароморфоз.
Идиоадаптация (грек. іdіos – өзіндік және лат. adaptatіo – бейімделу) – организм органдарының құрылысы мен өздері атқаратын қызметінің тіршілік ету жағдайы ерекшеліктеріне қарай құрылымдық деңгейінің өзгермей, күрделенбей бейімделуі.
Кейде тіршілік ортасының біршама тұрақталуына байланысты бір қатар мүшелер қажетсіз, артық болып, бірте - бірте жойылады. соның нәтижесінде организмнің құрылысы қарапайымданады. Бұл құбылыс жалпы дегенерация деп аталады.
Терминдер
ІҮ. Бекіту тапсырмалары.
І - қатар. Кестемен жұмыс
Эволюцияның негізгі бағыттары
Сипаттамасы
Мысалдар
Ароморфоз
Идиоадаптация
Дегенерация

ІІ - қатар. Сөйлемді аяқта......
• Биологиялық прогресс....
• Биологиялық регресс....
• Ароморфоз.......
• Идиоадаптация.........
• Дегенерация.......
ІІІ - қатар. Сұрақ менен, жауап сенен...
• 1. Биологиялық прогресс және биологиялық регресс дегеніміз не?
• 2. Эволюциялық прогреске жетудің қандай жолдары бар?
• 3. Ароморфоз дегеніміз не? Мысал келтір
• 4. Идиоадаптацияның эволюциялық маңызы неде?
• 5. Жалпы дегенерация деген не? Мысал келтір
Ү. Қорытындылау
ҮІ. Үйге тапсырма
ҮІІ. Бағалау