Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығы

Сабақтың мақсаты:
1. Ұлы ақын Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармалары туралы білімдерін кеңейту;
2. Оқушылардың сөздік қорын, ойын, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
3. Адам бойындағы жағымсыз қасиеттерден бойын аулақ ұстауға баулу, адамгершілік құндылықтарын бағалай білуге тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: Абай портреті, интерактивті тақта, слайд, плакат, маркер.
Сабақтың түрі: сайыс сабақ
Сабақтың әдістері: талдау, әңгімелеу, сұрақ - жауап, топпен жұмыс
Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды үстел үстінде жатқан түрлі түсті қағаз кескіндерін таңдату арқылы үш топқа бөліп алу.
1 - ші топ «Ақын» тобы
2 - ші топ «Ағартушы» тобы
3 - ші топ «Аудармашы» тобы
- Балалар, сендер ақын, жазушы, ағартушы, аудармашы, композиторлардан кімдерді білесіңдер?
- Ыбырай Алтынсарин, Ахмет Байтұрсынұлы, Абай Құнанбайұлы
- Ал, осы Абай аталарыңның қандай өлеңдерін, аудармаларын білесіңдер?
- 1 - ші сыныпта оқыған Абай жырлаған бес асыл істі, бес жаман істі естеріңе түсіріңдерші.
- Қандай аудармасымен таныспыз?
Ендеше осы ұлы тұлға жайлы біраз мағлұмат алайық.
1 - 4 слайд.
«Ұлы Абай есімі сендерге жақсы таныс. Абай Құнанбайұлы 1845 жылы жылан жылында Шыңғыс тауында (бұрынғы Семей облысында ) дүниеге келген қазақ халқының ұлы ақыны. Әкесі Құнанбай тілге шешен, ақылға бай, ел басқарған адам. Әжесі Зере мен анасы Ұлжаннан көптеген әңгімелер естіп өсті, бала кезінен сүйіп тыңдады. Абай небәрі үш жыл мұсылманша, үш ай орысша оқыды. Келер ұрпаққа көптеген өлеңдермен, аудармаларын, сонымен қатар қарасөздерін қалдырып кеткен. Ақын табиғаттың төрт мезгіліне де арнап өлең шығарған «Жаз», «Күз», «Қыс», «Жазғытұры». Сонымен қатар «Ғылым таппай мақтанба», «Сегіз аяқ», «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Интернатта оқып жүр» т. б. көптеген өлеңдері бар».
- Балалар, сендер тағы қандай мәліметтер қосар едіңдер?
- Ендеше бүгін біз Абай Құнанбайұлының көптеген шығармаларының бірі «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінің мазмұнымен танысамыз.

5 - слайд.
Ғылым таппай мақтанба
Ғалым болмай немене,
Балалықты қисаңыз.
Болмасаң да ұқсап бақ,
Бір ғалымды көрсеңіз.
Ондай болмақ қайда деп,
Айтпа ғылым сүйсеңіз.
Сізге ғылым кім берер,
Жанбай жатып сөнсеңіз?
Дүние де өзі, мал да өзі,
Ғылымға көңіл бөлсеңіз.
Өзің үшін үйренсең,
Жамандықтан жиренсең,
Ашыларсың жылма - жыл.
6 - слайд
Сұрақ - жауап;
- Балалар, ақын білім алу үшін қандай жаман қылықтардан аулақ болу керек дейді?
- Адам бойында қандай жақсы қылықтар басым болу керек?
- Тарауға берілген суреттермен өлеңді байланыстыра әңгімеле.
Нақыл сөзге тоқталып мағынасын ашу
Нақыл сөз
Білім – бұлақ,
Ақыл – жағалай біткен құрақ.
7 - слайд.
Топтық жұмыс
- Иә, Абай аталарың өзінің өлеңдерінде, яғни шығармаларында ұрпағын жамандықтан жирендіріп, жақсылыққа үйретуді мақсат еткен екен. Қазір біз осы отырған топ - тобымыз бойынша жұмыс жасаймыз.
Тапсырма:
(тапсырма постерде орындалады)
І топ - Сендер адам бойында қандай жақсы қылықтар болу керек соны жазасыңдар.
II топ – Қандай жаман қылықтан аулақ болу керек соны жазасыңдар.
III топ – Сендер қазір адамның бойындағы жақсы және жаман қылықтарға байланысты мақалдар келтіру керексіңдер.
Мақалдар
Жақсы - ай мен күндей, әлемге бірдей.
Талапты бала талпынған құстай.
Әдептілік, ар - ұят – адамдықтың белгісі.
Тұрпайы мінез, тағы жат – надандықтың белгісі.
Ұлық болсаң, кішік бол.
Әдепті бала - арлы бала,
Әдепсіз бала - сорлы бала.
Адамның мінез – қылықтары:
Жағымды: ақылды, білімді, мейірімді, қайырымды, кішіпейіл, ақкөңіл, жомарт, адал т. б.
Жағымсыз: өсекші, өтірікші, ұрлық жасау, үлкенді сыйламау, ұрысқақтық, әдепсіздік т. б.

8 - слайд.
Сергіту сәті
Музыка пәнінен жаттаған «Желсіз түнде жарық ай» әнін орындау.
Желсіз түнде жарық ай,
Сәулесі суда дірілдеп.
Ауылдың жаны терең сай,
Тасыған өзен күрілдеп.

Қалың ағаш жапырағы,
Сыбдырласып өзді өзі.
Көрінбей жердің топырағы,
Құлпырған жасыл жер жүзі.

9 - слайд.
Сөзжұмбақ шешу
А
Б
А
Й
А
Қ
Ы
Н
1. Қыс мезгілінің екінші айы
2. Бауыржан Момышұлы кім?
3. Бестен кейінгі сан
4. Төрт түліктің бірі
5. Бізді білім нәрімен сусындатқан құрал
6. Оқу құралы
7. Үй жануары
8. Ас атасы

Шығармашылық жұмыс.
- Балалар, өздерің білесіңдер, біздің сыныпта Ханат Аружан Абай өлеңдерін сүйіп оқып, жаттап жүреді. Аружаннан бізге Абай Құнанбайұлының бір өлеңін оқып беруін өтінейік.
Ханат Аружан «Сегіз аяқ» өлеңі

10 - слайд
Қорытындылау
Енді бүгінгі сабақты қорытындылай келе «Абай Құнанбайұлы кім?» деген сұраққа әркім қолындағы стикерге бүгінгі білгені жайлы жазып, тақтадағы «Абай» сөзі жазылған ватманға жабыстырады.
ақын ағартушы
Абай жазушы
Аудармашы
композитор
11 - слайд
«Сабақтан алған әсерім»
- Балалар, бүгінгі сабақтан алған әсерлерін қандай шапалақтау арқылы білдірейік. (ұнаса үш рет, ұнамаса бір рет шапалақтайды)
- Сонымен балалар, Абай атамыздың мына бір төрт шумақ өлеңі үнемі жадымызда жүрсе екен.
Әсемпаз болма әрнеге,
Өнерпаз болсаң арқалан
Сен де бір кірпіш дүниеге
Кетігін тап та бар қалан.
Рахмет, балалар!
Сау болыңдар!