Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда дидактикалық ойынды қолдану

Тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда дидактикалық ойынды қолдану.

Орындаған Ақболат Гүлдана
Тобы: ПМНО - 31
Қабылдаған: Аукен Айнаш

Қарағанды, 2021
Тезис: Мақалада кіші жастағы оқушыларды оқыту процесінде дидактикалық ойындарды қолданудың теориялық негізі берілген, кіші жастағы оқушыларды оқытудағы дидактикалық ойындардың маңызына тоқталған, дидактикалық ойын түрлеріне мысалдар келтірілген, ойынның бала үшін маңыздылығы ашылған. бастауыш мектеп жасы. Мақалада мұғалімнің бастауыш сыныпта дидактикалық ойындарды сабақта қолдануын көрсететін мысалдар келтірілген.
Бастауыш сыныпта дидактикалық ойындарды сабақта көрсету мақсатында баланың әлемді түсінуі мен меңгеруінің қолжетімді тәсілі.
Түйінді сөздер: дидактикалық ойындар, оқу процесі, оқыту формасы, ойын әрекеті, зейінін дамыту, оқу - тәрбие процесіне қызығушылық, ойлау қабілетін дамыту.
Кіріспе.
Қазіргі дидактикалық жүйеде оқыту әдістерін таңдау оқытудың мақсаттары мен міндеттеріне, оқу материалының күрделілік дәрежесіне, жаңалығы мен мазмұнына, сонымен қатар оқушылардың жас және жеке ерекшеліктеріне, мектепте оқытудың шарттарына, оқу материалының жаңашылдығы мен мазмұнына байланысты. және мұғалімнің өзінің кәсіби мүмкіндіктері.
Ойын тапсырмалары балалардың тапқырлығын, тапқырлығын, тапқырлығын дамытады. Олардың көпшілігі мәлімдеме, пайымдау, қорытынды жасау қабілетін талап етеді; ақыл - ойды ғана емес, сонымен бірге ұйымшылдықтың ерікті күш - жігерін, төзімділікті, ойын ережелерін сақтай білуді, өз мүдделерін ұжымның мүддесіне бағындыруды талап етеді.
Мақаланың мақсаты мен міндеттерін.
Мақсат: оқу үрдісін ұйымдастыру тиімді болуы үшін қажетоқу процесін қызықты ету, балалардың көңілді жұмыс көңіл - күйін қалыптастыру, оқу материалын меңгерудегі қиындықтарды жеңуге ықпал ету.
Тапсырмалар:
- дидактикалық ойын ұғымын ашу;
- дидактикалық ойындарды қолдану ерекшеліктерін ашу;
- дидактикалық ойын түрлеріне мінездеме беру;
Мақаланың негізгі материалымен таныстыру. Оқу іс - әрекетінің барлық мотивтерінің ішінде ең тиімдісі оқу процесінде туындайтын танымдық қызығушылық екенін біле отырып, оқу процесін белсендіруге, тұрақты зейінге жетуге болады. Ол қазіргі уақытта зейінді, ақыл - ой әрекетін белсендіріп қана қоймайды, сонымен қатар оны әр түрлі мәселелерді кейіннен шешуге бағыттайды. Тұрақты танымдық қызығушылық пен зейін әртүрлі құралдар арқылы қалыптасады. Солардың бірі – дидактикалық ойын. Кез келген ерекше және күтпеген нәрсе балаларда таңқаларлық, оның салдарымен бай, таным процесіне қызығушылық тудырады, кез келген оқу материалын меңгеруге көмектеседі. Ойын оқушыны ізденімпаздық жағдайына келтіреді, жеңіске деген қызығушылығын оятады, демек, шапшаң, зейінді, епті, жинақы болуға, берілген тапсырмаларды дәл орындай білуге, ойын ережесін сақтауға деген құштарлығын оятады.
Баланы дамыту, тәрбиелеу, оқыту ойында жүзеге асады, ойын міндетті түрде белсенділік пен ләззат алумен байланысты, сондықтан көптеген мұғалімдер ойынды оқу процесіне қосу қажеттігін атап көрсетті.
С. Л. Рубинштейн, А. Н. Леонтьев және олардың ізбасарлары ойынды баланың әлемді түсінуі мен меңгеруінің қолжетімді тәсілі деп түсіндірді. Ойын әрекетінің өзіндік ерекшелігі, демек, практикалық әрекетпен бірлікте көрінеді және сондықтан белсенді, әсерлі сипатқа ие болады. Бұл ойынның балаға қолжетімді қажеттіліктерді, ең алдымен, қарым - қатынас пен танымдағы қарқынды дамытудың ерекше тәсілі екенін білдіреді.
Кіші мектеп жасы – мектеп жасындағы ең жауапты кезең. Оқу процесіндегі ойындар кіші жастағы оқушылар үшін үлкен қызығушылық тудырады. Бұл оқушының өз қабілеттерін тексеруге және дамытуға, соның ішінде басқа оқушылармен бәсекелесуге мүмкіндік беретін ойландыратын ойындар.
Мұғалімнің дидактикалық ойыны оқыту формасы ретінде де, өз бетінше ойын әрекеті ретінде де, тұлғаның әртүрлі жақтарын тәрбиелеу құралы ретінде де қолданылуы мүмкін. Оны жүйелі түрде қолдану бастауыш мектеп жасындағы балалардың зейінін дамыту бойынша психологиялық - педагогикалық жұмыстың тиімділігін арттыруға көмектеседі.
Ойынның зерттеушілері оның оқу - тәрбие процесінде қолдануынан көп жақсы жақтарын көреді. Ойын оқушылардың танымдық іс - әрекетін ынталандырады, психологиялық жағынан ыңғайлы, ойында баланың интеллектуалдық күштері жұмылдырылады, тапсырманы орындау оңайырақ, оқушылардың танымдық мотивтері мен қызығушылықтарының пайда болуына және дамуына жағдай жасалады.
Ойдан шығарылған жағдаяттардың көмегімен ойын баланың оқу әрекетін шындыққа жақындатады, оқу мақсаттарын айқын етеді. Ойын мен оқу екі түрлі әрекет, олардың арасында айтарлықтай сапалық айырмашылықтар бар. Дидактикалық ойындар – балаларды оқыту мен тәрбиелеу мақсатында педагогиканың арнайы жасаған ережелері бар ойын түрі, олар зейінін, байқағыштығын, есте сақтауын, ойлауын дамытуға, дербестік, бастамашылдықты дамытуға ықпал етеді.
Мұғалімнің тапсырмасы - балалардың ойыннан оқу әрекетіне көшуін дұрыс, адекватты ету. Мұндай мұғалімге сыныптың зейінін бақылау әлдеқайда жеңіл, өйткені оқу процесіндегі немесе ойындағы ең маңызды қайнар оның қызығушылығы болып табылады. Қызығушылықты ояту бір мәнді түрде зейіннің оянуына әкеледі.
Дидактикалық ойындардың келесі түрлері бар:
1) Ойындар – саяхат әсерді күшейтуге, балалардың назарын жақын жерде болатын нәрсеге аударуға арналған. Олар бақылауды күшейтеді, қиындықтарды жеңуге көмектеседі.
2) Ойын - тапсырмалар мазмұны жағынан қарапайым және ойын - саяхаттарға қарағанда ұзақтығы жағынан қысқа. Олар заттармен іс - әрекетке, ауызша тапсырмаларға, ойын - ұсыныстарға, ойын - жұмбақтарға, ойын - әңгімелерге негізделген.
3) Ойлау ойындары. Балаларға тапсырма беріліп, одан кейінгі әрекетті түсінуді қажет ететін жағдай жасалады. Сонымен бірге балалардың ақыл - ой әрекеті белсендіріледі, бір - бірін тыңдауға үйренеді.
4) Пазл ойындары. Олар білім мен тапқырлықты тексеруге негізделген. Жұмбақтарды шешу талдау, жалпылау, пайымдау, қорытынды жасау қабілеттерін қалыптастырады.
5) Ойын - әңгімелесу. Олар коммуникацияға негізделген. Мұндай ойын эмоциялық және ойлау процестерін белсендіруге талаптар қояды. Сұрақ - жауапты тыңдай білуге, мазмұнына зейін қоюға, айтылғанды толықтыруға, өз пікірін білдіруге тәрбиелейді.
Әрбір мұғалім үшін ең бастысы ойынның сабақта пайдалы болуы: ол балалардың зейінін шоғырландырады, оқу іс - әрекетіне қызығушылығын арттырады, өз - өзіне сенімділігін арттырады және ойын барысында оқушылардың барынша қуаныш пен ләззат алады.
Ойын әрекетінің мазмұнына қойылатын негізгі талаптар бар:
1. Ойынның сабақтың тақырыбы мен мақсатына сәйкестігі.
2. Білімді тереңдету, кеңейту, тиянақтау.
3. Балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігі.
Сонымен дидактикалық ойындардың мақсаты – оқушылардың оқу тапсырмаларына көшуін жеңілдету, осы пәнге танымдық қызығушылықты ояту. Жоғарыда айтылғандар дидактикалық ойындардың негізгі функцияларын тұжырымдауға мүмкіндік береді:
- Тәрбиелік - ойындар оқу материалын меңгеру процесін жылдамдатады.
- Даму - ойында оқушының қиялы, есте сақтауы, зейіні, ойлауы, шығармашылық қабілеттері дамиды.
- Тәрбиелік - ойындар мінездің әртүрлі қасиеттеріне әсер етеді (ұйымшылдық, жауапкершілік, әділдік, тәуелсіздік).
- Мотивациялық және ынталандырушы - ойын танымдық мотивтердің пайда болуына және күшеюіне, қызығушылықтың дамуына жағдай жасайды, оқуға деген оң көзқарасты қалыптастырады, танымдық әрекетті белсендіреді.
- Коммуникативті - ойында бір команданың ойыншылары (кооперация), қарсыластар (жарыс) арасындағы алуан түрлі субъективті, вербалды және вербалды емес қарым - қатынастар болады.
- Рефлексиялық - ойында оқушы өзін басқалармен салыстырғанда жақсы біледі, өз іс - әрекетін бақылауға және талдауға, қатесін тауып, түзетуге мәжбүр болады.
Сауат ашу сабағында қолданылатын ойындар маңызды әдістемелік міндеттерді жүзеге асыруға да ықпал етеді:
- балалардың ауызша қарым - қатынасқа психологиялық дайындығын құру;
- материалды бірнеше рет қайталаудың табиғи қажеттілігін қамтамасыз ету;
- оқушыларды дұрыс нұсқаны таңдауға дағдыландыру.
Сабақтар табиғатта ойнақы болуы керек. Осыған орай, әдебиетке дейінгі кезеңде және болашақта сауаттылыққа үйретуде әртүрлі көрнекі және дидактикалық материалдарды: табиғи объектілерді, ойыншықтарды, макеттерді, суреттерді (тақырып, жағдаяттық, сюжеттік) міндетті түрде пайдалану туралы айту керек. ), үстел ойындары (сурет лото, домино, мозаика). Көрнекі құралдарды пайдалану олардың саны, көрсету орны мен уақыты байланысты болатын сабақтың міндетіне бағынуы керек.
Тілдік мазмұн тұрғысынан сауат ашу сабақтарында қолданылатын келесі ойындарды бөліп көрсетуге болады: грамматикалық, лексикалық, фонетикалық және орфографиялық.
Бірінші сыныпта саналы оқуға, грамматиканы меңгеруге көп көңіл бөлінеді. Студенттерді қайталап қайталауды қажет ететін грамматикалық құрылымдарды қолдануға жаттықтыру оның бір сарындылығымен шаршап, зейіннің шашыраңқы болып, еріксіз басқа нәрсеге ауып кететіні, жұмсалған күш тез қанағаттанбайтыны белгілі. Егер біз балалардың назарын белгілі бір объектіге аударғымыз келсе, онда үнемі оның жаңа жақтарын көбірек ашу керек.
Бұл жағдайда мұғалімдер көптеген грамматикалық жаттығуларды ойындармен алмастырады. Сондай - ақ, грамматикалық ойындар қызықсыз жұмысты қызықты әрі қызықты етуге көмектеседі.
Грамматикалық ойындардан кейін лексикалық ойындар жалғасады, олар логикалық тұрғыдан сөйлеудің негізін «салуды» жалғастырады. Сауат ашуға дайындықтың қажетті құрамдас бөлігі оқушылардың сөйлеуін дамыту болғандықтан, олардың зейіні мен санасының нысаны сөз бен сөйлем тұтастай алғанда: сөздік қоры пысықталады және байытады, айтылымдардың мақсаттылығы, түсініктілігі мен мәнерлілігі. сөйлеу тілі қалыптасады және жетілдіріледі.
Оқу іс - әрекетінің тиімділігі екі негізгі құрамдас бөлікке байланысты: мұғалімнің өз оқушыларының зейінін басқара алуы және оқушылардың зейінін жоспарлау процесін меңгеруге үйрету. Сауат ашу сабағының құрылымындағы ойынның алатын орны мұғалімнің оны қандай мақсатта пайдаланатынына байланысты. Сабақта ойындар мен ойын сәттерін кезең - кезеңімен бөлуді ойластыру қажет:
Мысалы, сабақтың басында ойынның мақсаты - балаларды ұйымдастыру және қызықтыру және белсенділікті ынталандыру; сабақтың ортасында – дидактикалық ойын тақырыпты меңгеру мәселесін шешуі керек; сабақтың соңында – ойын ізденіс сипатында болуы мүмкін.
Қорытынды. Сонымен дидактикалық ойын күрделі көп қырлы құбылыс. Дидактикалық ойындарда тек оқу білімдерін, іскерліктерін, дағдыларын меңгеру ғана емес, сонымен бірге балалардың барлық психикалық процестері, олардың эмоционалдық - еріктік аясы, қабілеттері мен дағдылары дамиды. Дидактикалық ойын оқу материалын қызықты өткізуге көмектеседі. Сондықтан дидактикалық ойын арқылы оқу үлгілері тезірек меңгеріледі, оқуға тұрақты қызығушылық пен танымдық процестердің, оның ішінде зейіннің дамуы қалыптасады.

Әдебиеттер:
1. «Математикадан дидактикалық материалдар мен ойындар» 1994ж
2. Муканова. Л. М. «Ойын технологиясы оқушылардың білімін дамыту құралы»
3. Бала мен балабақша.– №№2, 5, 9, 10. – 2013.
4. Отбасы және балабақша. – №№2, 3, 5. – 2011.
5. Отбасы және балабақша. – №№1, 3, 4. – 2012.
6. Ұстаздық еткен жалықпас. – Алматы: Үш қиян, 2003.
7. НүсіпоқасұлыА. Тал бесіктен жер бесікке дейін.