Қазтуған жырау толғаулары, тәрбиелік мәні

Ахунов Бақытжан Кенжебекұлы,
М. Мәметова атындағы Қызылорда гуманитарлық
колледжінің қазақ тілі мен әдебиеті пән оқытушысы

Жиембет жырау

Жиембет жырау әрі әскербасы, әрі әйгілі ақын болған. Қазақ жерін жаудан қорғауда талай ерлік, батырлық көрсеткен. Ақын поэзиясынан оның ерлік, өрлік мінезі, ерен батырлығы айқын көрінеді.

Шалкиіз жырау

Шалкиіз поэзиясының жыраулар поэзиясындағы орын ерекше. Ол әйгілі ақын болған. Өз жырларында өмірге терең көз жіберген, аталы ғибратнамалық сөз қалдырған. Шалкиіз талай жорықтарға қатысқан. Оның жырларынан ерлік сарыны айқын сезіледі. Ол «Дулығаның төбесі туған айдай болмаса,

Доспамбет жырау

Доспамбет өз заманында жақсы тәрбие алған, парасатты білгір адам болған.
«Азаулының Стамбулдан несі кем» деген жолдарынан Доспамбеттің көргені, білгені көп, білімді адам екенін аңғарамыз.

Қазтуған жырау

Қазтуған жырау (XV ғасыр)

 

Ол өзін «Айдаса қойдың көсемі», «Сөйлесе қызыл тілдің шешені», «Буыршынның бұта шайнар азуы», «Бидайықтың көл жайқаған жалғызы» деп таныстырады, Қазтуған жырау тайпалар көсемі, отты биі, әскербасы, орақ тілді шешен, арқалы ақын болған. Қазтуған жырларының арқауы – туған елі, кіндік кескен, кір жуған жері. Оны ақын тебірене жырға қосады.

Асан қайғы

Асан өз заманының асқан ақылгөйі. Жыраудың өзі айтқандай, онан қалған «таза мінсіз асыл сөз» аз болмаса керек, бірақ олардың бәрі біздің заманымызға жетпеген. Оның қазір қолда бар өлеңдерінен замана жайын әріден толғаған ірі сөз зергері, терең ойшыл ақын екенін танимыз.