Пішін және басқару элементтері

Тақырып: Пішін және басқару элементтері
Мақсаты:
Білімділік: Оқушылар пішін, батырма, енгізу өрісі, жазу, т. б. іспетті
барлық визуальды объектілерді объект атауға болады. VISUAL BASIC – те жүзден аса құрамдас объекті бар. Пішінмен танысып, бағдарламаларды тек соның қасиеттері мен оқиғаларын пайдалана отырып жасайды. Пішін сияқты басқару элементтері де объект болып табылады. Сондықтан кез - келген объектіге тән, олардың өзіндік қасиеттері, әдістері және оқиғалары бар.
Дамытушылық: Оқушылардың жан - жақты ойлау қабілетін арттыру. Өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды білім мен біліктілікке тәрбиелеу және өзіндік дүниетанымын қалыптастыру.
Сабақтың түрі: Практикалық сабақ
Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ жауап
Құрал – жабдықтар, көрнекті құралдар:
Компьютерлер, Информатика мен есептеуіш техника негіздері әдістемелік нұсқау бағдарламалары. Компьютер бағдарламасы.
Сабақ барысы: І Ұйымдастыру кезеңі
а) сәлемдесу
б) оқушыларды түгелдеу
в) оқушылардың назарын сабаққа аудару
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
а) Visual Basic - ті қалай іске қосуға болады?
б) IDE қандай элементтерден тұрады?
ІІІ Үй тапсырмасын бекіту
ІV Жаңа сабаққа кіріспе
V Жаңа сабақ
VI Жаңа сабақты бекіту
VII Қорытындылау
VIII Үй тапсырмасын беру
IX Бағалау
Жаңа сабақ
Visual Basic - ті іске қосу үшін ПУСК – VISUAL BASIC 6. 0. командасымен жүзеге асырылады. VISUAL BASIK - ті іске қосқанда экранда Project Wizart жобаларының менеджері өзінің New Project терезесімен пайда болады.
Терезе үш қосымша беттен тұрады: New (Жаңа жобалар), Existing (Қолданыстағы жобалар), Recent (Жақында пайдаланылған жобалар)
New қосымша бетінде жаңа қолданба үшін шаблон таңдайсың
Existing қосымша бетінде қолданыстағы жобаны таңдауға болады. Бұл сенің немесе басқа біреудің бұрын дискіге жазылған жобасы болуы мүмкін. Сондай – ақ VISUAL BASIC комплектісінің әлде бір үлгіні таңдап алуға болады.
Recent қосымша беті Existing қосымша бетіне ұқсас, бірақ онда өздерінің соңғы кездерде жұмыс істеген жобалар ғана түседі.
VISUAL BASIC - пен жұмыс істеуді кез келген қосымшамен бастауға болады, алайда біз жаңа жобаны бастап отырмыз, сондықтан New қосымша бетіндегі Standard EXE таңбашасымен екі мәрте шертіңдер, бұл Project Wizart жобалар менеджері жұмысын аяқтауға әкеледі.
Экранда Project 1 – Microsoft Basic (design) жаңа жобасының үнсіздік бойынша меншіктелетін аты, оны кез келген уақытта өзгертуге болады.
Бұл терезеде мыналар бар: ол – терезелер, менюлер, инстурменттер панельдері, олар – даярламаның жинақталған ортасы немесе ағылшынша IDE (Integrated DeveIopment Environment) деп аталады.
IDE - VISUAL BASIC – ті негізгі құраушылардың бірі, онда даярланып жатқан қолданбалардың құрауыштары құрастырылады және бағдарламанады. IDE бірнеше элементтен тұрады.
• басты меню;
• иструменттер панелі;
• жоба терезесі;
• қасиеттер терезесі;
• пішін макетінің терезесі;
• элементтер панелі;
• пішіндер конструкторы;
• обьектілерді қарау терезесі;

VISUAL BASIC – ті оқып – үйренудің кезеңінде біз обьект, қасиеттер, оқиғалар және әдістер деген секілді ұғымдарды пайдаланып іс жүргізетін боламыз. Осы ұғымдарға анықтама берейік.
Пішін, батырма, енгізу, өрісі, жазу, т. б. іспетті барлық визуальды обьектілерді обьект атауға болады. VISUAL BASIC – те жүзден аса құрамдас обьекті бар. Пайдаланушы VISUAL BASIC – те құрамдас обьектілерден басқа өзінің жеке обьектілерінің жасай алады. Обьектілер мен обьектілік – бағдарлық бағдарламалауды пайдалану шын мәнінде күрделі тапсырмаларды шешу мүмкіндіктерін едәуір молайтады.
Обьектінің өзі оншалықты маңызды емес. Обьектімен нендей іс - әрекеттер жасауға болатыны және обьектінің қандай қасиеттерге ие екендігі әлдеқайда маңыздырақ. Әдіс дегеніміз – обьектіге қатысты жасалатын әрекет болып табылады.
Әдісті қолдану синтаксисі:
Обьект. Әдіс
Қасиет дегеніміз – обьектінің сипаттамаларын (өлшемі, түсі, экрандағы жағдайы нмесе обьектінің күйін (мысалы, қол жетерліктігі немесе көзге көрінерліктігі) белгілейтін обьект атрибуты. Обьектінің сипаттамаларын өзгерту үшін оның қасиеттерінің мәндерін өзгерту жеткілікті.
Қасиет мәнін орнату синтаксисі:
Обьект. Қасиет =Қасиет Мәні
Оқиға дегеніміз обьектімен танылатын әрекет (мысалы, тышқанмен визуальды шерту немесе пернені басу) болып табылады, ол үшін үн қосуды бағдарламалауға болады. Оқиғалар осы қолданбалы немесе басқа бағдарламаларды пайдаланушының әрекеттері нәтижесінде туындайды.
Визуальды бағдарламалауың мәні осы екі түсінікте түйінделеді: оқиға және оған үн қосу. Егер пайдаланушы әлдебір әрекет жасаса, мысалы, батырманы басса, үн қосу ретінде пайдаланушы жасаған процедураның коды орындалады. Егер ондай үн қосу жасалмаса, яғни тиісті процедура жазылмаса, онда обьект бұл оқиғаға ешқандай назар аудармайды да, ол жауапсыз қалады. Сөйтіп, әрекеттер оқиға, оған үнқосулар процедуралар болып табылады. Оқиғаларға үн қосуды генерациялайтын процедуралардың бұл арнаулы түрі оқиғаларды өңдеу процедуралары деп аталады. Тұтас алғанда VISUAL BASIC – те бағдарламалау оқиғаларға үн қосуды тікелей немесе жанамалай генерациялайтын бағдарламалардың кодын жасаудан тұрады.
Басқару элементтері инструменттер панелі арқылы жасалады. Бұл панельде басқару элементтерін құрастыруға қатысатын батырмалар көрсетілген. Инструменттер панелінің біріншісінен басқа барлық батырмалары, басқару элементтерін жасауға қызмет етеді.
Бірінші батырма Pointer (Указатель) деп аталады. Нұсқағышты шертіп, пішінде жасалып қойған басқару элементін таңдауға, оның өлшемін өзгертуге, жылжытуға немесе қасиеттерін өзгертуге болады. Пішінде басқару элементін орналастыру үшін инструменттер панелінің тиісті батырмасын басыңдар да, тыгқанның көмегімен басқару элементінің жақтауын қажетті орынға жетелеп апарыңдар. Мұнан кейін басқару элементін жылжытуға, оның өлшемдерін өзгертуге, алмасу буферіне көшірмелеуге және алмасу буферінен кірістіруге болады.
Код редакторы
Басқару элементінің немесе пішіннің қасиеттерін орнатқан соң олармен байланысты кодты жазуға кіріседі. Кодта оқиғаларды өңдеу процедуралары ерекше орын алады. Әр басқару элементінің сол немесе басқа әрекеттермен байланысты оқиғалардың толық жиынтығы бар, пішін және басқару элементтеріне ортақ кейбір оқиғаларды келтірейік.
Ағымдағы пішінге және ондағы басқару элементтеріне қатысты барлық код
яғни бағдарлама) осы пішіннің бағдарламалық модулі деп аталады. Пішін де, модуль де txt кеңейтуімен бір файлда сақталады. Егер ерекшеленген объектіде тышқанды екі рет шертсеңіз, осы пішін модулінің терезесі ашылады да, онда объектімен байланысқан процедура активтенетін болады. Код терезесін жоба терезесінде View Code батырмасын басып та ашуға рұқсат.
TextBox басқару элементі Енгізу өрісі TextBox батырмасымен жасалады. Негізінде, TextBox мәтін енгізу үшін қолданылады, әрі қарай ол бағдарлама немесе оған бағдарлама есептерінің нәтижелерін шығару үшін қолданылады. Енгізу өрісіне енгізілген мәтін бағдарламада әдетте не санға, не формулаға айналады немесе оның пішімді өзгертпейді.
Label Жазу
Label Жазу басқару элементі Label А батырмасымен жасалады. Негізінде бұл басқару элементі Caption қасиеті жоқ жазуларды, мысалы, тақырыптарды бейнелеу үшін қолданылады. Қолданба орындалу кезінде пайдаланушы жазуға кіре алмайды. Жазудағы өзгертулер қолоданба орындалу кезінде тек бағдарламалық түрде ғана іске асырылады.
CommandButton Батырма
Басқарудың бұл элементі CommandButton Батырма батырмасымен жасалады да, негізіне батырманы басумен шақырылатын кейбір әрекеттердің орындалуын инициалау үшін қооданылады.
OptionButton Ауыстырып қосқыш
OptionButton Ауыстырып қосқыш басқару элементі OptionButton батырмасымен жасалады. Ауыстырып қосқыш екі күйде болуы мүмкін: таңдалған және таңдалмаған. Әдетте ауыстырып қосқыштар жақтаулар көмегімен топтарға бірігеді. Ауыстырып қосқыштар тобында біреу ғана таңдаулы мүмкін. Сөйтіп, ауыстырып қосқыш бірнеше бірін - бірі жоққа шығаратын параметрлер немсе әрекеттердің ішінен біреуін таңдауға мүмкіндік береді. Мысалы, көшенің түйіскенжеріндегі бағдаршам уақыттың әр мезетінде үш күйдің бірін ғана бейнелей алады.
Ауыстырып қосқыштың ең жиі қолданылатын қасиеттерін келтірейік.
ListBox Тізім
ListBox Тізім басқару элементі ListBox батырмасымен жасалады және мәндер тізімін бейнелеу үшін қолданылады. Пайдаланушы тізімде кейін бағдарлама мәтінінде қолданылатын бір немесе бірнеше мәндер таңдай алады.
Айналдыру жолағы басқару элементі HscrollBar көлденең және VscrollBar тік батырмаларымен жасалады. Айналдыру жолақтары Windows қолданбаларында жиі қолданылады, ысалы, Word мәтіндік процессорында құжатты жоғары - төмен немесе оңға - солға айналдыру үшін қолданылады. Мұндайда айналдыру үшін жүгірткі аталатын кішкентай төртбұрыш қолданылады. Жүгірткіні жылжытқанда біз айналдыру жолағының мәндерін, тиісінше жолақтың өзі қисынды бекітілген объектінің де (мысалы, Word құжаты немесе Excel кенстесі) мәнін өзгертеміз. Айналдыру жолақтарының екі мәні болады: минимальды және максимальды. Жүгірткі мәндерді осы ауқымнан қайтарады. VISUAL BASIC - тегі HscrollBar және VscrollBar құрамдас басқару элементтері тек бүтін кері емес мәндерді қабылдай алады.
Frame Жақтау
Frame Жақтау басқару элементі Frame батырмасымен жасалады. Жақтау элементтерді пішінде визуальды топтау үшін қооданылады. Жақтау ішінде неше түрлі басқару элементтері: мәтіндік өрістер, суреттер, жалаушалар, ауыстырып қосқыштар және т. б. орналасуы мүмкін. Frame элементінің ішінде орналасқан ауыстырыпқосқыштар басқа барлық ауыстырып қосқыштардан ерекшеленіп, бір топ болып саналады.
Басқару элементін жақтау ішінде екі әдіспен орналастыруға болады:
• жаңа басқару элементін тікелей жақтау ішінде жасау;
• элементті ерекшелепоны алмасу буферіне ойып салу. Сосын жақтауды ерекшелеп, алмасу буферінен кірістірме жасау.

DrivelListBox Дискілер тізімі
DrivelListBox басқару элементі Дискілер тізімі DrivelListBox батырмасымен жасалады. Дискілер тізімі элементі компьютерлерінің барлық қол жетерлік дискілері бейнеленетін тізім болып табылады. Дискілер тізімінің негізгі қасиеті – ағымдағы дискіні қайтаратын немесе орнатын Drive қасиеті.
Бекіту: VISUAL BASIC – ті оқып үйренгенде қандй ұғымдарға жүгінеміз?
Қасиет дегеніміз не?
Оқиға дегеніміз не?
Бірінші батырма қалай аталады?
Басқару элементін қалай орналастыруға болады?
Код оқиғаларында процедуралар қандай орын алады?
Айналдыру жолағы қандай элементтерден тұрады?
Жақтау элементі не үшін қолданылады?
Дискілер тізімінің негізгі қасиеті қандай?
Сабақты қорытындылау: Сабақты қорытындылау барысында сабаққа белесене қатысқан оқушыларды мадақтап, қалыс қалып қалған оқушыларға ескертпелер беру арқылы білімдерін бағалау.
Үй тапсырмасын беру: Пішін және басқару элементтері
Бағалау.