Литерлік шаманың мәнін ішінара өзгерту командасы

Сабақтың тақырыбы: Литерлік шаманың мәнін ішінара өзгерту командасы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Литерлік шаманың мәнін өзгерту командаларын оқушыларға әр түрлі есептерде қолдануды үйрету.
Тәрбиелік: Оқушыларды Turbo Pascal бағдарламалау тілінде литерлік шамаларды қолдана отырып, ұқыптылыққа, ақпараттық мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Дамытушылық: Литерлік шаманың мәнін өзгерту командалары арқылы оқушылардың логикалық - құрылымдық және ақпараттық ойлау қабілетін дамыту.
Сабақ типі: Практикалық.
Бағдарламалық - дидактикалық қамтылуы: Есептеуіш техника кешені, интерактивтік тақта, Turbo Pascal бағдарламалау тілі, оқулық, жұмыс дәптері.
Сабақ уақыты:
Сабақ жүрісі:
І. Ұйымдастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Жаңа сабақ.
ІV. Бекіту.
V. Үй тапсырмасын беру.
VІ. Қорытындылау.
І. Ұйымдастыру. Оқушылармен сәлемдесіп, сабаққа қатысын тексеріп, құрал - жабдықтарын түгендеу.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Алдыңғы өтілген тақырып бойынша сабақ сұрап, өткен сабақ бойынша сұрақтар қою:
1. Алгоритм дегеніміз не?
2. «Алгоритм» сөзі қай ғалымның атынан шыққан?
3. Алгоритмнің қасиеттері.
4. Алгоритмнің түрлері.
5. ЭЕМ - да есептерді шешу қандай кезеңдерден тұрады?
6. Математикалық модель құру не үшін қажет?
7. Алгоритмдік тіл дегеніміз не?
8. Программа құру дегеніміз?
9. Программаны жөнге салу кезеңінің мақсаты неде?
10. ЭЕМ - да есеп шешу және нәтижелерін талдау кезеңі.
ІІІ. Жаңа сабақ.
53 - мысал. А=”сабақ” екені берілген. А литерлік шамасының мәні меншіктеу командаларын орындағаннан кейін қандай болатынын анықтау керек.
Шешуі
А[1, 1]:=”т” А[1, 1]:=”т” → ”табақ”
А[1, 2]:=”қа” А[1, 2]:=”қа” → ”қабақ”
А[3, 1]:=”л” А[3, 1]:=”л” → ”қалақ”
А[1, 2]:=”құ” А[1, 2]:=”құ” → ”құлақ”
А[4, 2]:=”ан” А[4, 2]:=”ан” → ”құлан”
Сонымен, А литерлік шамасының жаңа мәні А = ”құлан”.
55 - мысал. Текстегі “мам” әріптер үйлесімін “айр” әріптер үйлесіміне ауыстыратын алгоритмнің жазылуындағы қателерді табу керек.
алг ауыстыру ( арг лит Т, нәт лит Т )
басы бүт I
енгізу Т
үшін I бастап 1 дейін ұзын (М)
цб
егер T[I, 1] = “мам”
онда T[I, 1] = “айр”
бітті
цс
шығару М
соңы
Ш е ш у і. Алгоритмде мынадай қателер жіберілген:
1. Қиып алу операциясы дұрыс жүргізілмеген. 3 әріптен қиып алу керек, яғни T[I, 3].
2. Ұзындығы 3 (3 әріп) кесінді қажет болуымен байланысты I параметрі 1 - ден бастап ұзын(Т)- 2 дейін өзгертілуі мүмкін. Т=”маман” делік, онда келесі қиып алуларды орындауға болады:
1 2 3 4 5
T[1, 3], T[2, 3], T[3, 3] - - - - - - → м а м а н
“Маман” сөзінің ұзындығы 5 - ке тең болғанда, I 1 - ден 3 - ке дейін өзгере алады.
Алгоритмнің дұрыс жазылуы:
алг ауыстыру (арг лит Т, нәт лит Т) program _54; {Ауыстыру}
var t: string;
i: integer;
басы бүт I begin
енгізу Т readln (t);
үшін І бастап 1 дейін ұзын (Т)- 2 for i:=1 to iength (t) — 2 do
цб
егер T[I, 3] = “мам” If copy (t6 i6 3) = ‘бан’ then
онда T[I, 3] = “айр” begin
бәрі delete (t, i, 3);
цс insert (‘тум’, t, i);
end;
шығару Т writeln(t);
соңы end.
1 - тапсырма.
«Ма» сөз үйлесімін «па» сөз үлесімін ауыстыратын алгоритмі мен программасын құрыңдар.
2 - тапсырма.
«Жарық» сөзін «пырақ» сөзіне ауыстыру.
3 - тапсырма.
A= «Қазақстан» делік. Текстерді табыңдар:
A[1, 3]+A[8, 2];
A[6. 1]+A[8. 2]+A[7. 1]+A[2. 1]+A[9. 1]+A[4, 1];
A[6. 1]+A[8. 2]+A[4. 2].
V. Үй тапсырмасын беру. Литерлік шаманың мәнін ішінара өзгерту командасын қолданып, есептер шығарып келу.
VІ. Қорытындылау. Оқушылардың сабаққа қатысып, берілген жауаптарына, орындаған тапсырмаларына қарай бағалау.