Қазіргі Ресейдің сыртқы саясаты туралы кейбір ойлар

Қазіргі Ресейдің сыртқы саясаты туралы кейбір ойлар

Он екі жыл бойы белсенді түрде жүзеге асырылған «тізеден тұрудың» бүкіл Кремльдік сыртқы саясаты, ресми үгіт-насихатқа қайшы, сирек жағдайларды қоспағанда, үздіксіз жеңілістерден тұратын болып шықты.
Бұл мәлімдеме жақында Ресей сыртқы істер министрі Сергей Лавровтың «Мәскеу сөйлейді» радиостанциясына берген сұхбатында жақсы көрінеді. Онда ол, атап айтқанда, Владимир Путиннің Қарабақ үшін күресіп жатқан Армения мен Әзірбайжанды татуластыру әрекеттеріндегі рөлі туралы айтты. Армения мен Әзірбайжан әріптестерін жеке татуластыруға тырысқан Ресей Сыртқы істер министрлігі басшысының пікірінше, келіссөздер «ерекше» болды. Нақты - ол нақтыламады, бірақ телефонмен Владимир Путин оларға екі рет сөйлесті, - деді Лавров.
Енді сол Әлиев үшін Ресей президентінің сөзі мүлдем ештеңе білдірмейтіні анық. Әзірбайжан басшысы Қарабақты қайта жаулап алу міндетін қойды және бүгінгі Ресейдің геостратегиялық жауы - Түркияның сенімді қолдауына сүйене отырып, мұны Кремльге қарамай-ақ істеп отыр. Алайда Мәскеудің сыртқы саясатының күйреуі бүгін басталған жоқ.
Естеріңізге сала кетейік, «тізеден тұру» 2008 жылдың тамызында басталған. Ресми ресейлік нұсқаға сәйкес, РФ Қарулы Күштері сол жерде тұратын осетиндерді қорғау үшін Грузияға тиесілі де-юре Оңтүстік Осетияға кірді. Грузия президенті Михаил Саакашвили ешқандай себепсіз автономияның астанасы Цхинвалиге танкілерден оқ жаудыра бастады.
Грузиямен бес күндік тамыз соғысының нәтижесінде оның бір бөлігі - Оңтүстік Осетия Ресеймен тәуелсіз мемлекет ретінде танылып, іс жүзінде Ресей протекторатына айналды. Оның шекараларын Ресей шекарашылары күзетеді, оның аумағында Ресейдің орасан зор әскери базасы бар, оның жалғыз валютасы – ресей валютасы - рубль және әлемнің көптеген мемлекеттері мойындамаған бұл кішкентай республиканы толығымен Ресей мемлекетінің бюджеті қаржыландырады.
Шындығында, Мәскеу 53 000 халқы бар Оңтүстік Осетияны «тістеп», 3,7 миллион халқы бар бұрын дәстүрлі достыққа ие болған православиелық Грузиясынан айырылды. Осы «жарқын» жеңістің нәтижесінде 2008 жылдың тамызында Грузия Ресеймен дипломатиялық қатынастарды үзіп, бүгінде Еуропалық Одақ пен НАТО-ға кіругедайындалып жатыр. Бұл жетістік пе?
Кремльдің сыртқы саясатының келесі «бір тамаша жетістігі» - 2014 жылы Қырымның «туған портына оралу» деп саналады. Шындығында, Украинаның Донецк және Луганск облыстарының шамамен үштен бір бөлігі, олар өздерін қазіргі кезде, өздеріңіз білетіндей, ДНР мен ЛНР деп атайды. Бұл территориялар Украинаның жалпы аумақтың шамамен 10 % құрайды және 2014 жылдың басында Украинаның 10 % тұрғындары осы жерлерде өмір сүрді екен. Алайда Украинаның, 90 % территориясы мен халқының 90 %-ы (бүгінде бұл шамамен 40 миллион адам), Ресей толыққанды жоғалтқанын бәріне түсінікті.
Бүгінгі Украина, 2008 жылдан кейінгі Грузия сияқты, Украинаның қарулы күштері бірнеше рет бірлескен әскери жаттуғыларды НАТО әскерімен өткезді, ал Украина Еуропалық Одақ пен НАТО-ға қосылуға бірнеше рет ниет білдірді. Жақын болашақта бұл елде Солтүстік Атлантикалық Альянстың базасы пайда болатыны жоққа шығаруға болмайды. Қалай болғанда да, қазір бұл тақырып өте жоғары деңгейде ашық түрде талқыланып жатыр.
Ресейдің Украинадан айырылуы - бұл өзара сауданың күрт төмендеуінен үлкен экономикалық шығындарды есептемегенде, Ресей үшін нағыз өркениеттік апат. Ал Қырымның және шын мәнінде Донбасстың шығыс бөлігінің Ресейге қосылуы бұл Украинадан айырылудың шығынды өтелмейді.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты