Пәлсапа пернелері: Мэн - Цзы

Пәлсапа пернелері: Мэн - Цзы (Мэн Кэ)
(шамамен б. д. д. 372 ж. Цзоу иелігінде (қазіргі Шаньдун пров. Цюйфу қ.) – 289 ж.)
Атақты қытай ойшылы, Конфуцийдің (Конфуциандықтың) жолын қуушы.
Конфуцийдің қазасынан кейін оның ілімі сегіз тармаққа бөлініп кетті. Олардың ішіндегі ең негізгілері идеалистік бағыттағы Мэн - цзы мектебі мен материалистік бағыттағы Сюнь - цзы мектебі. Мэн - цзы Конфуций ілімдерін жинақтап, бір жүйеге түсірумен ғана емес, сондай - ақ жаңа ойлармен толықтырып отырған.

Философиялық көзқарастары:
Оның пікірінше, таным процесінің негізі сезімдік қабылдауда емес, оның ақыл - ойында, парасатында. Мэн - цзы мораль және этика адамның туа біткен табиғатынан шығады. Этикалық - моральдық ұстанымдар адамның табиғатынан әрі жоғарғы күш иесі «Көк - Аспаннан» дегенді алға тартады. Ол бір жағынан адамның тұқым қуалаушылық жолымен келетін қасиеттерді де жоққа шығармайды.

Әлеуметтік - саяси көзқарастары:
Мэн - цзы өзінің әлеуметтік - саяси көзқарастарында жеке бір адамзатты алға жетеелйтін тың ойлар да айтып кетті, ол көбіне билік басында отырған адамға да байланысты екенін баса айтады. Ал оған (мемлекет билеушісіне) бағыт - бағдар беріп отыратын қалың көпшілік, сондықтан билік басындағылар халықтың мұң - мұқтажымен санасулары керек немесе кез - келген мемлекеттік мүдде жалғыз адамның емес бүкіл қалың көпшіліктің мақсат - тілегі болуы керек. Өйтпеген жағдайда, халық мемлекет билеушісін биліктен аластатуға құқы бар. Мэн - цзы шашырап жатқан елді бір жерге біріктіруге шақырды.

Философиялық афоризмдері:
Адамның оқуға деген қабілеті оның өз табиғатынан ізгі екендігімен түсіндіріледі.
* * *
Адамның табиғаты тек жақсылықтан жаратылған.

әзірлеген
Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ
Ақсу қаласының №2 ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Павлодар облысы
Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі