Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық-азаттық көтерілісі

Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық-азаттық көтерілісі
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға туған жердің тарихын, соның ішінде Махамбет пен Исатай бастаған көтерілістің себеп - салдары, қозғаушы күші, нәтижесі, Тастөбе түбіндегі шайқас оның тарихи маңызын Махамбет пен Исатайдың өмірі мен шығармашылығына тоқталу.
Дамытушылық: Оқушылардың сабаққа деген белсенділігін, қызығушылығын арттыра отырып, ойлау, сөйлеу, танымдық, өздігінен жұмыс істеуге дағдыларын жетілдіру.
Тәрбиелік: Өз елінің тарихын құрметтеу, ел қорғаған бабалардың ерліктеріне тағзым етуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Жаңа білімді игерту.
Сабақтың әдісі: Интерактивті, түсіндірмелі, сұрақ - жауап, тірек - сызба, семантикалық карта, тарихи диктант, тест тапсырмасы.
Көрнекілігі: Исатай мен Махамбеттің суреттері, Қазақстан картасы, кесте, слайд, суреттер, АКТ - ны қолдану, оқушы шығармашылығы, қосымша материалдар.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сыныпқа ену, оқушылармен амандасу.
ә) сынып тазалығына назар аудару, оқушыларды түгелдеп, журналға белгілеу.
1. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
Сұрақ - жауап арқылы тексеру.
1. Бөкей хандығы қай жылы құрылды?
2. Негізін қалаған кім?
3. Бөкей Ордасының территориясы:
4. Бөкей сұлтан Ресей императорының атына қай жылы хат жазды?
5. Ішкі орданы құру туралы жарлыққа қол қойған орыс патшасы кім?
6. Бөкей сұлтанға хан лауазымы қашан берілді?
7. Ішкі Орда қай жылы Бөкей хандығы деген атқа ие болды?
8. Бөкей хандығының негізін қалаған Бөкей хан қай жылы қайтыс болды?
9. Жәңгір хан кәмелеттік жасқа толғанша хандықты кім биледі?
10. Жәңгір ер жетіп, кәмелеттік жасқа толғанша кімнен тәрбие алды?
11. Жәңгір қай жылы хан болып жарияланды, қанша жыл хандықты басқарды?
12. Жәңгір ханды ағартушы деп санауға болама?
13. Ағарту саласында қандай іс - әрекеттер жасады?
14. Денсаулық саласындағы жетістіктері қандай?
15. Жер мәселесінде қандай өзгерістер болды?
16. Жәңгір хан қайтыс болғаннан кейін Бөкей Ордасында қандай өзгерістер орын алды?

ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:
1. Көтерілістің шығу себептері.
2. Көтерілістің барысы.
3. Көтерілісшілердің хан ордасын қамауға алуы.
4. Тастөбе түбіндегі шайқас.
5. Көтерілісшілердің күшін біріктіру
6. Көтерілістің жеңіліске ұшырауының себептері мен салдары.
7. Көтерілістің тарихи маңызы

1. Қызығушылығын ояту. М. Өтемісұлының өлеңімен оқушылардың зейінін сабаққа аудару, ой бөлісу.
Бұл кімнің өлеңі?
Махамбет өлеңдерінде нені жырлады?
Махамбет ақын ұлт - азаттық көтерілісте кімге серік болды?
Ендеше, оқушылар бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы:
Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық - азаттық көтерілісі
Сабақ алдында жаңа сабаққа қатысы бар өткен тақырыптар бойынша сұрақтар қойылады:
- Кіші жүз қазақтары қатысқан қандай көтерілістерді білесіңдер?

Оқушылар шығармашылығы. Слайд.
1. Махамбеттің өмірі мен шығармашылығы
2. Исатайдың өмірі мен тұлғалық бейнесіне тоқталу

Көтерілістің кезеңдері.
1833 - 1836 ж. ж І кезеңі - көтерілістің алғышарттарының қалыптасуы
1837 жыл ІІ кезеңі - көтерілістің етек алған кезеңі, патша үкіметі әскерлерімен қақтығыстар.
1838 жылғы шілдеге дейін ІІІ - кезеңі – көтерілісшілер күшінің әлсіреп жеңілуі.

ІҮ. Білімді бекіту.
1-тапсырма. Не? Қайда? Қашан? кестесі
2-тапсырма. Тест тапсырмасы.
1. 1836 - 1838 жылдары көтеріліске түрткі болған жағдай
А) Бөкей ордасына Жәңгір ханның тағайындалуы
В) Патша үкіметінің салықты өсіруі
С) Жәңгірдің қайын атасы Қарауылқожаның Каспий өңіріндегі руларға билеуші болып тағайындалуы
2. 1836 - 1838 жылдары Бөкей Ордасында болған көтерілістің басты қозғаушы күші
А) шаруалар
В) сұлтандар
С) қолөнершілер
3. Бөкей Ордасында болған көтерілістің мақсаты айқын көрінеді:
А) Махамбеттің өлеңдерінде
В) Исатайдың старшындар съезінде сөйлеген сөзінде
С) Көтерілісшілердің патшаға жазған үндеуінде
4. 1837 жылы хан сарайын қоршауға алғандағы көтерілісшілердің саны
А) 10 мың
В) 5 мың
С) 2 мың
5. 1837 жылы қазанның 15 де Исатай мен Махамбет бастаған қол Теректіқұмда кімнің ауылын ойрандады
А) Баймағамбет сұлтанның
В) Жәңгір ханның
С) Балқы бидің

3-тапсырма. Тарихи диктант
……………….. жылдары Ішкі Ордада ……………………………………бастаған көтеріліс болды. Көтерілістің басты қозғаушы күшi -…………………………………. Көтерiлiс………. кезеңге бөлінді. Исатайды тiрiдей ұстағандарға ………. сом, басын әкелгендерге ……………. сом тiгiлдi. Махамбет ……………………қапыда қаза болған.

Ү. Бағалау
ҮІ. Үйге тапсырма. Махамбет пен Исатай жайлы «Елімнің дара тұлғалары» атты ой толғаныс жазып келу.

Батыс Қазақстан облысы, Жаңақала ауданы,
Е. Ш. Орақбаев атындағы мектептің
тарих пәні мұғалімі Т.А. Дюсегалиева