Әбілхан Қастеевтің 120 жылдығы: Ұлттық өнердің мәңгілік шырағы

Әбілхан Қастеевтің 120 жылдығы: Ұлттық өнердің мәңгілік шырағы

2024 жыл қазақ халқының мәдениеті мен өнер тарихындағы ерекше кезеңді айшықтайды. Биыл қазақ бейнелеу өнерінің негізін салған, туған халқының рухани байлығын әлемге танытқан ұлы суретші Әбілхан Қастеевтің туғанына 120 жыл толып отыр. Бұл мерейтой — тек өнер әлемінің емес, тұтас ұлттың мерейін асқақтататын айтулы оқиға.

Қарапайым ауыл баласынан ұлы суретшіге дейін

Әбілхан Қастеев 1904 жылы Алматы облысының Шежін ауылында дүниеге келді. Шалғай ауылдың қарапайым тұрғыны ретінде өмір сүрген ол ерекше дарыны мен еңбекқорлығының арқасында қазақтың алғашқы кәсіби суретшісі атанды. Табиғатқа деген сүйіспеншілігі, халықтың тыныс - тіршілігі мен тұрмысын терең түсінуі оның шығармаларының негізіне айналды.

Суретшінің өнерге деген қызығушылығы ерте жастан - ақ байқалды. Табиғат көріністерін қағазға түсіруге деген құмарлық оның алғашқы қадамдары болды. 1929 жылы ол Алматыға қоныс аударып, кейін Мәскеудегі Н. Крупская атындағы өнер студиясында білім алды. Алайда, Қастеев ешқашан өз тамырынан ажырамады. Оның еңбектерінде ұлттық рух, дала тынысы, қазақтың болмысы терең көрініс тапқан.

Қазақ халқының өмір айнасы

Әбілхан Қастеевтің шығармашылығы — тұтас ұлттың шежіресі. Оның картиналары қазақ халқының тұрмысы мен дәстүрін, тарихи өзгерістерін көз алдыңызға алып келеді. «Түрксіб», «Амангелді сарбаздары», «Қыз ұзату», «Құстар» сынды еңбектері арқылы суретші қазақ даласының өткені мен бүгінін мәңгілікке бедерлеген.

«Түрксіб» туындысы жаңа заманды, индустрияландыру дәуіріндегі қазақ қоғамының бетбұрысын бейнелесе, «Амангелді сарбаздары» халықтың батырлық рухын көрсетеді. Сонымен қатар, оның пейзаждық шығармалары туған жердің сұлу табиғатын паш еткен симфония іспетті. «Алматы маңы», «Шілікті жайлауы», «Шымбұлақ» туындылары арқылы ол қазақ жерінің көркемдігіне тамсанып қана қоймай, оны өнер тілімен сөйлете білді.

Өнерге қосқан өлшеусіз үлесі

Әбілхан Қастеев қазақтың бейнелеу өнерін жаңа деңгейге көтерді. Ол ұлттық ерекшеліктерді сақтай отырып, заманауи көркемдік әдістерді шеберлікпен қолданды. Оның еңбегі тек өнердегі жаңашылдықты ғана емес, қазақ халқының тарихын, мәдениетін, рухани болмысын сақтау мен дәріптеуді де мақсат етті.

Қастеевтің суреттері сол заманның айнасы ретінде халықтың өмірін, тұрмысын, тарихын көз алдымызға елестетеді. Бұл шығармалар қазақ халқының рухани мұрасының мәңгілік екенін дәлелдейді.

Мерейтой қарсаңындағы шаралар

Суретшінің 120 жылдық мерейтойы аясында Қазақстанда көптеген мәдени іс - шаралар өтуде. Алматыдағы Әбілхан Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейі суретшінің шығармашылығына арналған арнайы көрмелер, шеберлік сабақтары мен дәрістер ұйымдастырып отыр. Сонымен қатар, Қастеевтің мұрасына арналған жаңа кітаптар жарық көріп, деректі фильмдер түсірілуде.

Бұл мерейтой — өткенді еске алу ғана емес, Қастеевтің өнерін жаңа ұрпаққа танытуға арналған тарихи мүмкіндік. Оның еңбектерін тек Қазақстанда ғана емес, халықаралық деңгейде насихаттау — қазіргі ұрпақтың борышы.
Ұлттық руханияттың шырақшысы

Әбілхан Қастеевтің 120 жылдығы — ұлы тұлғаның рухына тағзым етіп, оның өнеріне жаңаша көзқараспен қарауға мүмкіндік беретін ерекше кезең. Қастеев қазақтың өнер тарихында мәңгілік із қалдырған тұлға ғана емес, ұлт руханиятының символына айналған дара тұлға.

Оның шығармашылығы — ұлттық рухтың, қазақ болмысының мәңгілік шырағы. Әбілхан Қастеевтің мұрасы ұрпақтан - ұрпаққа жетіп, ұлттық мәдениетіміздің баға жетпес байлығы ретінде әрқашан жарқырай бермек.

Орындаған: Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің География факультетінің 1 курс студенті: Баянов Ерасыл Мадиярұлы
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің Қазақстан тарихы кафедрасының доценті: Джолдыбаева Улжалғас Мұхамеджанқызы