Математикалық дода

Математикалық дода
(сайыс) (сыныптан тыс жұмыс)
Мақсаты: оқушылардың алған білімдерін тәжірибеде қолдана білуге үйрету, математика ғылымының қолданысы мен маңызын, қажеттілігін түсіндіру, тарихи мұралар жайлы мағлұмат беру, ойындар арқылы ақыл - ой белсенділігіне, пәнге деген қызығушылыққа тәрбиелеу, есептеу дағдыларын жетілдіру.
Әдісі: сұрақ - жауап, баяндау, түсіндіру
Көрнекілігі: үлестірмелі материалдар, сіріңке, интербелсенді тақта, слайд
Пәнаралық байланыс: тарих, география, физика, қазақ әдебиеті
Сайыс жоспары:
1. «Зерек» (сұрақ - жауап)
2. «Зерде» шапшаңдық тапсырмасы
3. «Дерек» тарихи сұрақ
4. «Дарын» логикалық тапсырма
5. «Дәлел» есеп шығару
6. «Дода» математикалық жекпе - жек
9 - 11 сынып оқушылары екі топқа бөлінген.

«9 - сынып»
Қауапов Диас
Кульжамбекова Сымбат
Ниязбеков Нұрсұлтан
Севкраева Айым
Сарсекеев Мадихан

«10 - 11 сынып»
Адилова Зарина
Лепетов Тимур
Дарменбаев Мирас
Кәрімова Қарлығаш

Мұғалім:
Бүгінде математика барлық жерде,
Құрылыста, техникада, өндірісте.
Сырларын бұл ғылымның үйреніңдер,
Оқушылар, зерделікпен меңгеріңдер.
Сайыс барысы:
1. «Зерек» сұрақ - жауап (екі топқа бірдей тапсырма беріледі)
1. Жеті күнге тең, уақыттың өлшем бірлігі. (апта)
2. Шеңбер салуға арналған құрал. (циркуль)
3. Көбейту нәтижесі. (көбейтінді)
4. Алымы мен бөлімдері тең болатын жай бөлшек қалай аталады? (бұрыс бөлшек)
5. Шеңбердің радиусы 6 см тең. Диаметрі нешеге тең? (12)
6. Миллиард санында неше нөл бар? (9)
7. Барлық қабырғалары тең төртбұрыш қалай аталады? (шаршы)
8. 2 - ге қалдықсыз бөлінетін сандар қалай аталады? (жұп)
9. Төрт жылда неше ай бар? (48)
10. Үштің квадраты тоғызға тең, төрттің квадраты он алтыға тең. Ал квадраттағы бұрыш нешеге тең? (90°)

2. «Зерде» шапшандық тапсырмалар
І топ
1) ХІІ+ІХ=ІІ. Бір сіріңкені қозғау арқылы тура теңдік құрыңдар
2) берілген сандардың ішінен қатар тұрған сандардың қосындысы 10 – ға тең болатын, сандарды сызып шығу керек.
487563946788312345673
654321987654314216217
456789123456716317461
673829145673491291231
827746757353709880283
ІІ топ
1) Х=VІІ - III. Бір сіріңкені қозғау арқылы тура теңдік құрыңдар
2) берілген сандардың ішінен қатар тұрған сандардың қосындысы 10 – ға тең болатын, сандарды сызып шығу керек.
637708957497455055335
289763782093824328427
637444666888313451789
321123123543543782382
978786826728676570198

3. «Дерек» тарихи сұрақ
І топ
1) «Үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы 180о - қа тең», «Дыбыс ішек ұзындығына байланысты», «Жер шар тәрізді» және «Әлем центрі - жер» деген сөздерді айтқан ұлы математик ғалым кім? /Біздің жыл санауымыздан бұрынғы 570 - 500 жылдары шамасында Эгей теңізінің Самос аралында туған, физикамен, математикамен айналысып, ұстаздық еткен Пифагор./
2) «Білімнің, ғылымның қайнар көзі - табиғат», «Геометрия ұғымдары өмірден алынған», «Музыка теориясының негізі - математика», «Музыкалық шығарманы поэзиямен салыстыруға болады» дегендерді айтқан ғұлама, ғалым, философ кім? /ғұлама, энциклопедист, әйгілі философ, екінші ұстаз, Сырдария өңіріндегі Қарашоқы жерінде 870 жылдары туған әл - Фараби/
ІІ топ
1) «Жер көрінісі туралы кітап», «Көбейту ережелері», «Арттыру мен кеміту тарауы», «Күн сағаты туралы кітап», «Астрономиялық кестелер» атты еңбектері бар, он цифрды таратушы, энциклопедист, математик ғалым. /Ұлы математиктердің бірі, алгебра атасы, өзбек энциклопедисті Әл - Хорезми. Ол Хорезм облысы Үргеніш қаласында 783 жылы туып, 850 жылдары қайтыс болған./
2) Ол теңдеулер түбірлері мен оның коэффициенттері арасындағы өзара байланыс туралы қорытынды жасаған. Математика алғаш «коэффициент», «квадрат», «куб» деген сөздерді және «+», «-» таңбаларын енгізген еуропалық ғалым. /алгебра саласында ашқан, жаңа символикалық алгебраның негізін салушы, тригонометрияны зерттеген француз математигі Франсуа Виет (1540 - 1603)/
4. «Дәлел» есеп шығару
Мұғ: «Абай жолы» романының желісі бойынша романды толық оқуға құмарлығын арттыру мақсатында есеп шартын құрастыру.
1) Мұсылман құл соғысы. («Абай жолы», І том)
Құнанбай мен жігітек руларының арасында қақтығыс, жердауы, ел дауы.
Есеп: Құнанбай мен жігітек сарбаздарының саны – 2040.
Құнанбай қолы жігітектен 2 есе көп болса, әрқайсында неше сарбаздан болады?
Шешуі:
Жігітек сарбаздары – х = 680
Құнанбай сарбаздары – 2х =2•680 = 1360
Барлығы - 2040
х+2х=2040
3x=2040
x=2040: 3
x=680
2) Бөжей асы. («Абай жолы», І том)
Абай шешесі Ұлжанмен ақылдаса отырып, Бөжей асына ат салысуға қамданды. Осы жолы асқа жиналған ел ағалары Абай құрметіне риза болып, ол үлкен құрметке ие болды. Асқа Жетісудан Бөжей нағашылары Найман, Матай, Сыбан руларынан келген кісілер саны оларға арнап тігілген үйлерден 12 есе көп болды. Егер олардың қосындысы 130 болса, нағашылар саны мен тігілген үй саны қанша?
Тігілген үйлер – х = 10
Нағашылар – 12х =12•10 = 120
Барлығы - 130
х+12х=130
13x=130
x=130: 13
x=10
5. «Дарын» логикалық тапсырма
І топқа: Мына суретті үш түзу сызықпен бөлу қажет. Сонда суреттегі қаздар жеке - жеке қалып, бөліну қажет.

Дайындаған: А.А. Калиева

Сабақтың толық нұсқасын жүктеп алу
Презентациясын жүктеп алу