Мектеп кітапханашысы – ақпараттық бапкер

«Мектеп кітапханашысы – ақпараттық бапкер»
Автоматтандыру дегеніміз не? Ғылыми іздеулер, медициналық және техникалық диагностика, програмирование, инженерлік есептеулер, және т. б. Автоматтандырудың мақсаты – жұмыс уақытын үнемдеу, оптимизациялық басқару, адамның денсаулығына зиянды жұмыс уақытынан босату. Автоматтандыру – ғылыми техникалық процестің бірі;
Глобальды компьютеризацияның келуімен жалпы ақпараттық ресурстарды пайдалану қажеттігі артып отыр. Ақпарат іздеудің объектісі ретінде оқырманның жұмысында мектептің кітапханасы болып табылады. Қазіргі заманда адамзат қоғамы ақпараттар ағынының адам айтқысыз мүмкіндіктері бар. Сонымен қатар білім мен ғылым заманында ақпараттардың дер кезділігі, нақтылығы негізгі роль атқарады. Адам қызметіндегі ақпараттар процесінің жаңа сатыға көтерілуі заман талабы. Ақпаратты шындығында да ғылыми ұғым ретінде қарастыруға болады. Өйткені бұған дейін ақпараттың құрылымы мен қасиеттері барлық ғылым салаларында зерттелінді. Мәліметтер түрленіп, тасымалданып, әдістердің көмегімен қолданыс табады. Кітапханалық жұмыста арнайы Республикалық автоматтандырылған «РАБИС» және «КАБИС» кітапханалық – ақпарат мәліметтер базасы жасақталған.

Мәліметтердің негізгі құрылымы
Мәліметтер — ақпараттың құрамдас бөлігі. Тіркелу әдісіне сәйкес мәліметтер әртүрлі тасуыштарда сақталады және тасымалданады. Ең кең тараған мәліметтерді тасушы қағаз болып табылады. Заттың оптикалық қасиеттерінің өзгерісі лазерлік сәулелердің көмегімен жазылатын тасуыштар СD - ROM - да қолданылады. Магниттік қасиеттердің өзгерісін қолданатын тасуыштар ретінде магниттік таспалар мен дискілерді алуға болады.
Мәліметтерге қолданылатын амалдар:
Ақпараттық процесс барысында мәліметтер әдістердің көмегімен бір түрден екінші түрге өзгереді;
Мәліметтерді өңдеу көптеген амалдардың жиынтығынан тұрады: мәліметтерді жинау;

• мәліметтерді қалыптастыру;
• мәліметтерді сүзгілеу;
• мәліметтерді сұрыптау;
• мәліметтерді топтастыру;
• мәліметтерді архивтеу;
• мәліметтерді қорғау;
• мәліметтерді тасымалдау;
• мәліметтерді түрлендіру.

Жоғарыдағы мәліметтерге қолданылатын амалдар тізімі толық емес. Бүкіл әлемде миллиондаған адамдар мәліметтерді құру, өңдеу, түрлендіру және тасымалдаумен айналысады, әрбір жұмыс үстелінде әлеуметтік, экономикалық, ғылыми және мәдени процестерді басқару үшін қажет арнайы амалдар орындалып отырады. Барлық мүмкін болатын амалдардың толық тізімін құрастыру мүмкін емес және оның қажеті де жоқ. Бұдан ақпаратпен жұмыс істеуге көп уақыт кетеді, сондықтан оны автоматтандыру қажет деген қорытындыға келеміз. Мәліметтердің негізгі құрылымы:
Егер мәліметтер реттелген, яғни қандай да бір берілген құрылымға сәйкестендірілген болса, онда олармен жұмыс істеуді автоматтандыру оңайға түседі.
Мәліметтерді сақтаудың бірлігі ретінде файл деп аталатын объект қабылданған.
Файл дегеніміз өзіне ғана тән аты бар, еркінше алынған байттар жиынынан тұратын тізбек.
Кітапханада ақпараттандырудың негізгі мәселесі — есептеу техникасының аппараттық және программалық құралдарымен жұмыс істеу тәсілдерін жүйелеу болып табылады.
Кітапханада ақпараттандырудың мәселелерінің құрамына келесі бағыттарды жатқызуға болады:
• мәліметтерді түрлендіру;
• ақпаратты қорғау;
• автоматтандыру;
• стандарттау (әр түрлі есептеу техникасы құралдарына сәйкес аппараттық және программалық құралдар арасындағы, мәліметтердің берілу пішімі арасындағы үйлесімдікті қамтамасыз ету).
Ақпараттарды сақтаушы негізі дербес компьютер болып есептеледі.
Өзара қарым - қатынаста болатын құрылғылар мен программалар жиынтығын есептеу жүйесі деп атайды. Есептеу жүйесінің негізгі құрылғысы компьютер болып табылады. Заманауи шарттары қажеттілігі аса тиімді мектептің ақпараттық жүйесіне қосылуы. Мектептегі компьютерлік жүйе ақпаратты қол жетімді етеді. Оқырман компьютерлік жүйені техникалық құралдарын қолдану жолымен ақпараттық қызметті пайдаланады. Компьютерлік жүйелерді қолдану тиімділігін жоғарылату пайдалану жүйелі жолын ақпарат атқаруында оны тіркеу, өңдеу, қорлану және тапсыру шапшаңдық және ақпарат анықтығы қамтамасыз ету кітапханашы міндеттерінің бірі болып есептелуі керек. Оқу үрдісінде ғылыми - әдістемелік ақпараттар әртүрлі СД - дискілерде тасымалданып отыр. Бұл толассыз толтырылатын жалпы қор және білім потенциалын көтереді. Ақпарат лайықты баяндамалар дайындауға, есептілік нәтижелерін, өндіруге арналған объект және сапа бойынша: - ықшамдық және қалыптастыру мақсаттылық бойынша - нақты қажеттілікті қанағаттандыру;
- дәлдік және сенімділік бойынша – бастапқы мәлімдеулерді дұрыс
Қорытындылай келгенде, жоғарыда аталған мәселелерді негізге алар болсақ, кітапханашы ақпараттық бапкер. Ақпараттандыру дамудың жаңа жоғары сатысына
өтуге мүмкіндік береді. Мысалы, электронды каталогтар арқылы тез арада тұтыну -
шылардың сұранысын қанағаттандыра алады. Керекті жаңа, сапалы, өңделген ақпарат -
ты пайдалануға мүмкіндіктер туады. Уақытты үнемдеу тағы бар.
Автоматтандыру дегеніміз жалпы – қажет, керекті техникамен жарақтан, ақпаратпен қажетті мөлшерде қамтамасыз ету, толық каталогтар тізімін енгізу және компьютерлік, яғни ИНТЕРНЕТ желісіне қосылу, жыл сайын кітаптар қорын одан әрі молайту осы жұмыстардың – бәрін жаңа тиімді технология көмегімен жүзеге асыру.
Осы заман ағымына сай, барынша ғылыми техникалық революцияға сүйене отырып, барынша жұмыс барысын, яғни кітапханашының жұмысын басқаруды автоматтандыру принципін қолдану керек. Бұл жүйені қолданған өнеркәсіп болсын, мейлі мектеп болсын, мүмкін ол банк болар мейлі, олар әрқашан алда болары сөзсіз, өйткені басқару жүйесін автоматтандыру заман ағымына сай озық жүйелі проект, принцип. Ол еш ескірмес емес. Кітапхана ісі мәдениет саласы ретінде ақпараттық, білім беру және мәдени - ағарту қызметінің негізі болып табылады. Кітапхананың атқарып отырған қызметі ұшан - теңіз. Бұл жұмыстар өте күрделі істер және бір күндік шаруа емес, әрі баяулықты да ұнатпайтын игі істер. Елімізде кітапханаларға күніне мыңдаған оқырмандар келіп, өздерінің біліктілігін арттыру мақсатында түрлі кітаптар, мерзімді басылымдар, басқа да ақпараттық құжаттар алып отырады. Олардың баспасөз шығармаларына деген сұранымдарымен талап – тілектері, оқыған кітаптарды түсіну қаблеттері мен кітапханалық - библиографиялық білім дәрежелері әр деңгейде екендігін кітапхана мамандары еркін айыра біледі. Осы себепті, кітапханаларымыздың қазіргі кезеңдегі орнына ресми статусын байланыстырып, тек бір жақты қарап баға беру орынсыз деп түсінетін. Ал, кітапханаларымыздың бүгінгі күн талабына сай болуы, біріншіден, тұрақты және жігерлі ізденушіліктің арқасында жұмысты табысты түрде қамтамасыз ету болса, екіншіден, тиянақты, шындық және жедел түрде ақпарат беру мақсатында, пайдаланушыларды қанағаттандыруды есептейтін. Себебі, қазіргі заманның кітапханалар жүйесі – бұл тек мәдени – демалу мекеме ғана болмай әрі іскерлік ақпарат орталығы болу керек.