Тіл жүйріктері

Ақтөбе облысы, Темір ауданы, Шығырлы селосы,
Ә. Молдағұлова атындағы негізгі мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі: Жубанова Амангул Ермековна
Тақырыбы: Тіл жүйріктері
Мақсаты:
Оқушылардың танымдық көзқарасын, ой - өрісін, дүниетанымын кеңейту, логикалық ойлау, шапшаңдық, ізденімпаздық, іскерлік қасиеттерін қалыптастыру, өз пікірін қорғай алуға үйрету.
Көрнекілігі: интербелсенді тақта.
Барысы: Ұйымдастыруы
Ақыл - тон аңдағанға тозбайтұғын,
Білім - кен қанша болса азбайтұғын
Қатарың оза шауып бара жатса,
Сенде қалмай өнеріңді, көрсет, қосыл.
Ойынға қатысушы оқушыларды ортаға шақыру олар өздерін таныстырады. Ойын барысымен таныстыру.
1 слайд.
1. Кім көп біледі (Сұрақтар қою)
2. «Сыңарын тап» ойыны
3. «Тапқырлық таныту»
4. Шығармашылық қырлар
5. Қолқа салу (өнер көрсету)
І бөлім: «Кім көп біледі?» (тез әрі нақты жауап беру керек. 10 ұпай)
1. Қазақ тіл білімінің қандай салалары бар? (фонетикалық, лексикалық, морфологиялық, синтаксис)
2. Қазақ тілінде неше әріп бар? (42 әріп)
3. Әріп деген не? (дыбыстың таңбасы)
4. Қас - дос деген қандай сөздер? (антонимдер)
5. Сөз тұлғасы неден тұрады? ( )
6. Қазақ халқы неше жазу үлгісін қолданды? (1929 б, 1940 латын, 1940 бері кириллица)
7. О - қу - шы сөзіндегі буын түрі мен санын айт? (А АВ ВА )
8. Дыбысталуы бірдей, бірақ жазылуы басқа сөздер? (омоним)
9. Үннен гөрі салдыр басым болатын дауысты дыбыс (ұяң)
10. «Ә» қандай дыбыс ( дыбыстық талдау)
11. Ауыз әдебиетінің түрлерін ата?
12. Лексика нені зерттейді? (сөз бен мағынаны)
13. Таудың басы, адамның басы, істің басы, ағаштың басы деген қандай сөздер? (көп мағыналы)
14. «Әлін білмеген әлек» деген мақал ма, мәтел ме?
15. Морфология нені зерттейді? (сөз құрамын)
16. Қазақ тілінде неше сөз табы бар? (9)
17. Сын есім деген қандай сөз табы?
18. Көкшетау, алма, мектеп деген сөздер қандай сөз табына жатады?
19. Түбірге жалғанатын бөлшек? (қосымша )
20. Дерексіз зат есім деген не? Мысалы…….
ІІ бөлім: «Сыңарын тап» ойыны (әр ойыншыға 3 мақал - мәтел оқылады)
(5 ұпай)
1. Сөз тапқанға…..
2. Айдағаным бес ешкі…..
3. Отан оттан…..

1. Шебердің қолы ортақ….
2. Тіл қылыштан…..
3. Еңбек етсең…..

1. Күш…. (білімді)
2. Әдепті бала -
Әдепсіз бала -
1. Еңбек етсең…… (емерсің)
1. Өнер алды -
2. Досы көпті -
3. Еңбек етсең -
1. Ақыл -……. (тозбайтын тон)
Білім -……..
2. Ынтымақ түбі - (бірлік)
3. Ерді -…….
Қоянды -…….
1. Өнерлі бала -…..
2. Атаңның баласы -………. (адамның баласы бол)
3. Басқа пәле….. (тілден)
ІІІ бөлім: «Тапқырлық таныту» бөлімі (берілген үзінді қандай шығармадан алынған, ненің, кімнің бейнесі) (15 ұпай)

1. Түтікпенен су берген
Түндікпенен күн берген
Үш ұшар ең аспанға,
Бір ұшуың ке болды
(Тайбурыл)
1. Кеудесі болды кекедей,
Мұрны болды төбедей
Күрек тісі кетпендей,
Кеңдірдегінің тесігі
Жүгімен түйе өткендей
(Ұлтан)
1. Тек мұрын, салпы ерін, ұзын тісті
Қабырғалы, жоталы, болса күшті.
Ойынды - еті бөп - бөлек омыраулы,
Тояттаған бүркіттей салқы төсті
(А. Құнанбаев «Аттың сыны»)
1. Теңізге пәрменіне құя салып,
Мақтанды мырзасынып, тауға барып.
Тау айтты: Сен мақтанып келіп тұрсың,
Мен тұрмын бұл ісіңе қайран қалып
(А. Байтұрсынов «Қара бұлт»)
1. Төрт түлік малдың пірін ата
(Түйе, жылқы, қой, ешкі, сиыр)
1. Жер астына түсіп, жер асты патшалығымен ғажайып,
жеті дос кездестіретін ертегі кейіпкері.
IV бөлім: «Шығармашылық қырлар» (Берілген тақырыптың біреуін таңдап жатқа, мәнерлеп оқып береді) (10 ұпай)

1. «Әсемпаз болма әрнеге»
2. «Тайбурылдың шабысы»
3. «Шығамын тірі болса, адам болып»
4. «Мен - қазақ»
5. «Адамдық борышың»
6. «Жолама қулар маңайға»
Қорытынды:
Сайыс қорытындысы шығарылып, ең көп ұпай жинаған оқушы жеңімпаз аталады.