Қазақ даласының перзенті

Мақсаты: Қазақстандық отансүйгіштікке тәрбиелеу, ата - бабамызды, қазақ әдебиетінің дамуына зор үлес қосқан белгілі адамдарға деген сыйластық сезімін ояту, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру, сөйлеу мәдениетін дамыту, мәнерлеп оқу дағдысын қалыптастыру....
Ғабит Мүсірепов – ардақты ат!
Мүсірепов туралы мың сөзден «Мүсірепов» деген бір сөздің
мағынасы әлдеқайда терең, мазмұны әлдеқайда бай. Демек,
Мүсіреповті мақтаудың керегі жоқ, Мүсіреповпен мақтану керек.
Іс - шара барысы
( «Көңіл толқыны» күйі, жүргізушілер шығады )
1жүргізуші: Қайырлы күн құрметті ханымдар мен мырзалар! 2жүргізуші: Добрый день дамы и господа! 1 жүргізуші: Қазақ халқының әйгілі жазушысы, белгілі мемлекеттік қоғам қайраткері, Қазақ Ғылым академиясының академигі, Социалистік Еңбек Ері, ұлттық драматургияның негізін қалаушылардың бірі, аудармашы, тарихшы, Қазақстан Жазушылар Одағының төрағасы.
( Құрманғазының күйі орындалады)
Чтец1: Росные туманы и рассветы, на лугах пахучая трава. Здесь увидел свет Габит Мусрепов, здесь сказал он первые слова Под высоким казахстанским небом расцветают нежные цветы, Человек живет не только хлебом - создал он и песни, и мечты… Говорят: живём не по приметам, ничего не приказать судьбе, Но родиться мог Габит Мусрепов только здесь и более нигде!
(«Малиновый звон» әні орындалады)
1. Где - то в далёкой степи слышатся звуки домбры
Струны поют о весне, о юбилее в стране.
Память людская хранит, имя простое Габит,
Именем назван район, где мы с тобою живём.
Пр: Далёкий аул Жанажол, где вырос Габит и где жил
Где в школу когда - то пошёл, Мусрепов всем сердцем любил.
2. Он свой народ просвещал, драмы и пьесы писал
И по романам его даже снимали кино.
С Козы - Корпешом любил, с Амангельды воевал
Беды Жибек пережил, и с Толегеном страдал.
Пр: В романах, в рассказах писал о том, как народ ему мил
Как отчий он край пробуждал, как к свету людей выводил.
Габит про себя говорил, что он сын казахской степи
Просил только сил у неё, чтоб с целью по жизни пройти.
И цели своей он достиг, прославил страну и народ.
Талантом своим и душой, признанье людей заслужил
1 жүргізуші: «Халқымыздың өткен ғасырда бастан кешкен сан қилы күрделі тағдыры Мүсіреповтің құдыретті қаламы арқылы өзінің көркемдік бейнесін тапты. Оның әдебиеттегі зор еңбегі көзі тірісінде өзінің жоғарғы бағасын алды» - деп бағалаған болатын еліміздің Президенті Н. Назарбаев. 2 жүргізуші: Сейчас мы послушаем сообщения о жизни и деятельности Габита Мусрепова подготовленные учащимися 10 и 11 класса.
(Оқушылардың хабарламасы)
1 оқушы: Қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл ауданында дүниеге келген. Алғашқыда ауыл молдасынан арабша хат таныған. Ғабит жастайынан әуелі екі жылдық ауылдық орыс мектебінде, кейін төрт жылдық жоғары басқыш орыс мектебін бітірген. Қазақ төңкерісінен кейін үстемдік алған Кеңес өкіметінің жұмысына әжептеуір орысша сауаты бар адам ретінде араласып, түрлі қызмет атқарған. Орыс мектебінде жүргенде орыстың атақты ақын жазушыларының шығармаларын оқып білуі, ауыл мектебінде өзін оқытқан әдебиетші мұғалім Бекет Өтетілеуовтың әсер ықпалы болашақ жазушының әдебиетке ерекше ықылас аударуына септігін тигізеді.
2 оқушы: Когда мы говорим о Габите Мусрепове, то часто говорим «первый», «первопроходец». И, действительно, в становлении казахской литературы, во многих жанрах он был первым и блистательно справился с этой задачей. Когда он взялся за перо, такие корифеи, как Сабит Муканов, Беимбет Майлин, Мухтар Ауэзов уже были широко известны читателю. Однако, прекрасное знание русской и зарубежной классики, а главное большой талант, позволили Габиту Махмутовичу взять успешный старт и подняться до высот классика казахской литературы. Романы Г. Мусрепова «Пробуждённый край», «Солдат из Казахстана», «Улпан - её имя»; драмы: «Кыз - Жибек», «Ахан - серэ - Актокты», «Амангельды»; рассказы о матери и др. вошли в золотой фонд казахской литературы.
3 оқушы: 1923 - 26 жылдары Орынбор қаласындағы жұмысшы факультетіне (рабфак) оқуға түсіп, оны бітірісімен Омбыдағы ауыл шаруашылық институтында оқыған. 1927 - 1928 жылдары - Бурабай орман шаруашылығы техникумында оқытушы, 1928 - 1933 жылдары Қазақ мемлекеттік баспасының бас редакторы, 1934 - 1938 жылдары «Социалистік Қазақстан» (Егемен Қазақстан) газетінің редакторы, Қазақ АКСР Халық ағарту комиссариаты өнер секторының меңгерушісі, Қазақ өлкелік комитетінің баспасөз бөлімінің меңгерушісі, Қазақстан Компартиясы саяси - ағарту бөлімінің меңгерушісі қызметтерін атқарды.
4 оқушы: Габит Мусрепов был редактором республиканских газет и журналов, первым секретарём правления Союза писателей, членом исполкома общества европейской культуры и членом советского комитета Содружества стран Азии, Африки. Литературные заслуги Г. Мусрепова отмечены высокими государственными наградами: 3 ордена Ленина, Октябрьской революции, Трудового Красного Знамени, Дружбы народов. Ему было присвоено звание Героя Социалистического труда. Ему присуждалась Государственная премия Казахстана. Все эти высокие награды и звания свидетельствуют о плодотворной литературной и общественной деятельности и ярком таланте писателя.
5 оқушы: Сафуан Шаймерденов айтқандай: «... Әлі де талай - талай замандар өтеді. Талай - талай толқындар кезекпен ауысып, талай - талай ұрпақтар келеді. Сол кезде халқымыздың осы бір тұстағы бел - белесіне үңілер адам болса, Мүсірепов шығармаларына соқпай кете алмайтыны айдан анық». Кемеңгер қаламның кұдіреті Ғабит Мүсіреповтің өздеріңізге белгілі ана тақырыбына жазған әңгімелері мен қатар "¥лпан", "Қазак солдаты", "Оянған өлке" сияқты көптеген шығармалары бүгіндер әр оқырманның жүрегінен жылы орын тапты. Оған дәлел мына сіздер мен біздер. Біздің мақсатымыз алып тұлғалардың еңбектерін өрлету, олардың ізгілік қасиетке толы шығармалары арқылы білімізді шыңдау міндеті түр.
6 оқушы: О честности и преданности делу, о твердости характера Г. Мусрепова ходили легенды. В1937 году над интеллигенцией сгустились чёрные тучи и каждый в ужасе ждал ареста, то и дело проходили бурные разоблачительные собрания, на которых клеймились враги народа. На одном из таких собраний в Союзе писателей Казахстана «разоблачали» как шпиона японских империалистов Беимбета Майлина. Выступающих было много. И вот встал Г. Мусрепов: «Если Майлин – враг народа, тогда и меня считайте врагом народа». Это заявление не спасло Майлина от расстрела, но навсегда осталось в памяти людей. В те дни с подобным заявлением мог выступить только человек твёрдой воли, не боящийся пострадать за правду. В начале 30 - ых годов страшный джут охватил всю республику. Не хватало продовольствия, люди голодали, умирали от истощения. Вымирали целые аулы. Это до глубины души возмущало Г. Мусрепова, и он взялся за дело. Вместе со своими четырьмя собратьями по перу он написал письмо Сталину, рассказав о массовой гибели людей, прося помощи. Под названием «Письмо пяти» оно было обнародовано лишь в наши дни. Тогда же на подобное открытое разоблачение осмелился бы не каждый. Таким был Г. Мусрепов.
7 оқушы: 1938 - 1955 жылдары бірыңғай шығармашылық жұмыстармен айналысқан. 1956 - 1957 жылдары - «Ара» - «Шмель» журналының бас редакторы, 1957 - 1985 жылдары Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының бірінші хатшысы, КСРО Жазушылар одағы басқармасының хатшысы қызметтерін атқарған. 1958 жылдан КСРО Министрлер Кеңесі жанындағы әдебиет, өнер және сәулет салалары бойынша Лениндік және Мемлекеттік сыйлықтары жөніндегі комитеттің мүшесі болған. Ғ. Мүсіреповтің тұңғыш повестерінің қатарына «Тулаған толқында» мен «Американ бидайығы» шығармалары жатады. Жас жазушының болашағынан үміт күттірген бұл туындылар азаматтық тақырыпты толғайды. Ғ. Мүсірепов әңгіме жанрының өркендеуіне үлкен үлес қосты. Алғашқы шығармаларынан - ақ жазушылық шеберлігімен танылған.
8 оқушы: В 1980 году вышел в свет 3х - томник избранных произведений писателя. В предисловии к нему говорится: Г. Мусрепов родился в день праздника Наурыз, два года после начала века. Грамоту познал от муллы аула. который учил ребят читать и писать по арабскому алфавиту. Но к настоящему роднику знаний будущий писатель приобщился, когда поступил в Пресногорьковскую начальную школу. Именно здесь он и познакомился с произведениями А. С. Пушкина, Лермонтова, Крылова и с помощью учительницы русского языка и литературы Сильвы Михайловны, предсказавшей ему писательское будущее, открыл в себе любовь к сочинительству. Первый рассказ Г. Мусрепова «В бушующих волнах» появился в газете, когда он учился на рабфаке в Оренбурге, тогдашней столице Казахстана, и сразу же привлёк внимание известного тогда писателя Беимбета Майлина, ответственного секретаря республиканской газеты. Майлин заметил дарование юноши и пригласил работать переводчиком в редакцию. Так Габит уверенно вошёл в большую литературу. А до этого он успел поработать и военкомом, и заместителем начальника милиции, накопил богатый жизненный опыт, что помогло ему в будущей творческой деятельности. В последние годы жизни Г. Мусрепов часто приезжал в родные края. Родина тянула его к себе и принимала с распростёртыми объятиями. Г. Мусрепов - гордость северо - казахстанцев.
9 оқушы: Қазақ мемлекеттік балалар мен жасөспірімдер театрына жазушының есімі берілген. 1991 жылы қайраткер тұрған үйде Ғ. Мүсірепов атындағы әдеби - мемиоралдық мұражай үйі ашылған. 2002 жылы 100 жылдық мерейтой қарасаңында Солтүстік Қазақстан облысындағы біздің ауданға, Астана қаласындағы көшелердің біріне Ғ. Мүсіреповтің есімі беріліп, Алматыдағы Қазақ мемлекеттік балалар мен жасөспірімдер театры алдына қоладан ескерткіш мүсіні қойылған. Ғабит ата өмірінің соңғы кезіне дейін туған жеріне, ардақты Қызылжарына, кіндік қаны тамған топырағы Елтінжалға жиі келетін еді. Ғабит ағаға туған жерінің нулы орманы, саумалдай сапырылып жатқан күміс көлі, тіпті, шоқ - шок болып өскен көк талы да ыстық, қасиетті еді.
2 жүргізуші: Имя Габита Мусрепова увековечено в памяти людей и передаётся от одного поколения другому.
( Қазақ биі орындалады )
1 жүргізуші: Габит Мусрепов - наш земляк,
И именем его народ район назвал.
Как древний край любил простой казах,
Он в сотнях книг без устали писал.
2 жүргізуші: Его герои просто жили
По тем законам, что жила страна.
Жибек, Козы - Корпеш, Баян Сулу – любили
У Сарталеева, Амангельды в судьбе – война.
2 жүргізуші: О чём бы ни писал Мусрепов,
Он видел пред собой родной народ.
И «Пробуждённый край», в двадцатых им воспетый,
О творчестве Габита век поёт.
1 жүргізуші:
(«Туған жер туралы ән» орындалады)
Я люблю её светлую дивную, каждым делом её дорожу,
Я люблю свою Землю родимую, я по ней как по сказке хожу.
Я делю с ней невзгоды и горести, я отдам ей всю душу свою,
Я пою эту песню вполголоса, но от самого сердца пою.
А земля отзывается звонами, мерным гулом широких полей,
Облаками в озера влюблёнными вторя песни душевной моей.
Я шагаю росистой тропинкою и шепчу по утрам на заре.
Поздороваться с каждой травинкою поклониться родимой земле.
2 жүргізуші: А корни творчества таятся где - то,
В казахской, солнцем выжженной степи,
И память о писателе, поэте
Свободной птицей сквозь года летит.
1 жүргізуші: Бишілер тобының орындауында «Сен кеткен соң» биі.
( Қазақ биі орындалады)
2 жүргізуші: 110 лет прошло со Дня рождения
Писателя, героя соцтруда.
Его узнал весь Казахстан и, без сомнения,
Увековечил память навсегда.
1 жүргізуші: Ғабит Мүсірепов Қазақстанның гүлденуін армандаған жазушы.
2 жүргізуші: Габит Мусрепов мечтал, чтоб Казахстан процветал!
1 жүргізуші: Қазақ халқы бай тұрып, егін егіп, мал өсіруді қалаған жазушы.
2 жүргізуші: Чтоб люди богато жили, хлеб и скот растили!
1 жүргізуші: Даламызда аспанның тыныштығын, халқымыздың амандығын тілеген жазушы.
2 жүргізуші: Чтобы было над степью мирное небо и светило яркое солнце!
1 жүргізуші: Адамдардың үлкен бір отбасы сияқты тату – тәтті өмір сүруін армандаған жазушы.
2 жүргізуші: А люди жили большой, дружной семьёй!
Чтец1: Живя в краю своём любимом, ты помни, добрый человек,
Что жизнь твою и дом родимый создали твой отец и дед.
Смотри – вокруг дома, деревья, весёлый звонкий птичий крик.
Храни, любя, всё это с детства, ведь наша жизнь всего лишь миг.
Чтец2: О, туған жер, кеңпейіл, құшағың кең,
Саған көңіл бұлқынар күш - ағынмен.
Сағынышымды қанат қып саған қарай
Балапандай талпынып ұшамын мен.
Сенде тас та қастерлі, аспан да алау,
Сенде жанды тербетер дастан бар – ау.
Менің мынау өмірге құштарлығым
Сені жақсы көруден басталған - ау.
Чтец 3: Храни леса в тени прозрачной, люби чарующую степь,
И жизни радуйся почаще, ведь ты живой, а значит есть.
Ковыль в долинах пусть ложится, пусть горы охраняют нас от бед.
Убереги от всех несчастий своё наследство, человек.
( «Туған елім, туған жерім» әні орындалады)
1. Асқарлы қарлы шың, аялаған ән құсым,
Туған жер армысың, саған мың алғысым.
Туған жер тірегім, сенде өсті тілегім,
Бір сенде үнемі, соғады жүрегім.
Қайырмасы: Туған жерім, туған елім,
Ардақтағаным айбыным,
Арманымсың арман, думан елім.
Асқар белім, шалқар көлім,
Құшағын жайған айдыным,
Мәнгілікке пана, өзің ғана.
2. Много слов сказано, сколько песен сложено,
И стихов искренних на разных языках.
О степях ветреных, снегом запорошенных,
О тебе, вечная, цветущая земля.
Припев: Своих детей храни земля,
Пусть ночи будут мирными.
У нас на всех одна, одна страна,
Своих детей люби, земля.
Мы вместе будем сильными,
Ведь родина у нас на всех одна.
Дорога впереди у нас одна, туған жерім.
1 жүргізуші: Көңіл қойып тыңдағандарыңызға көптен көп рахмет.
2 жүргізуші: Спасибо всем за участие и за внимание!