Д.И. Менделеевтің периодтық заңы

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері.
Білімділігі: Д. И. Менделеев жасаған периодтық жүйесі мен заңына кіріспе. Химиялық элементтерді жіктеудің нәтижесінде периодтық заңның ашылуы.
Дамытушылығы: Оқушыларға металдар мен бейметаллдар ұғымын қалыптастыру. Екідайлы қасиет көрсететін элементтердің топтары туралы түсіндіру.
Тәрбиелілігі: Элементтердің адам өміріндегі маңызын, қолданылу аясын түсіндіре отырып, химия пәніне қызығушылығын арттыру.

Сабақтың әдіс - тәсілдері. Баяндау, сұрақ - жауап.
Сабақтың түрі. Аралас сабақ.
Сабақтың типі. Жаңа білім беру сабағы.
Сабақтың көрнекілігі. Оқу құралдары, периодтық жүйе, слайды.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
(сәлемдесу, зейін аудару жаттығуы, түгендеу, сабаққа даярлық жасау.)
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
(сұрақ - жауап, карточка,)
1. Элементтердің табиғи ұяластары деген не?
2. Сілтілік металдарға қандай металдар жатады?
3. Сілтілік жер металдары деген не?
4. Галогендерге қандай химиялық элемент атомдары жатады?
5. Халькогендер қандай мағына білдіреді?
ІІІ. Мақсатын қою: Д. И. Менделеев жасаған периодтық жүйесі мен заңына кіріспе. Химиялық элементтерді жіктеудің нәтижесінде периодтық заңның ашылуы. Оқушыларға металдар мен бейметаллдар ұғымын қалыптастыру. Екідайлы қасиет көрсететін элементтердің топтары туралы түсіндіру.
ІҮ. Жаңа сабақты меңгерту: Ең алдымен периодтық жүйеге тоқталмай тұрып Д. И. Менделеев кім деген сұраққа жауап берейін. Д. И. Менделеев Тобольск қаласында 1834ж 27 қаңтарда дүниеге келген. Өз заманының үлкен ойшыл ғалымы. Менделеевтің негізгі ғылыми - зерттеу жұмыстарының бағыты жалпы химия, химиялық технология физика экономика метрология салаларына арнаған.

Ол ең алғаш 1854ж изомерия құбылысын зерттеп, сұйықтықтың тығыздығын анықтайтын құрал - ареометр құрастырды, сонымен қатар ауыл шаруашылығына, әуе ісіне де көп көңіл бөлген. Осы еңбектерінің ең биік шыңы оны дүние жүзіне танытқан әлем ғалымдарының қатарына қосқан әрине « Периодтық заңды» ашуы болды. Периодтық заңды 1869 ж Д. И. Менделеев ашты, оның толық тұжырымдамасын 1871ж жариялады. Заң былай тұжырымдалады:
Элементтер мен олар түзетін жай және күрделі заттардың қасиеттері сол элементтердің атомдық массасына периодты түрде тәуелді.
Период - атомдық массаларының өсу реті бойынша орналасқан элементтер қатары. Периодтық жүйеде 7период бар, период екіге бөлінеді: кіші(1, 2, 3 ) үлкен (4, 5, 6) 7 аяқталмаған деп аталады. П. Ж көлденең бағанада ұқсас элементтерде бірінің астына бірі орналасып ұқсас элементтер тобы шықты, бұларды п. ж топтар деп атайды. Топтар негізгі, қосымша топша деп бөлінеді

П. Ж соңында 93 - 103 элементтерінің қасиеттері ұқсас болғандықтан лантаноидтар мен актинодтар қатарларына топтастырылған.
Яғни, күнделікті тұрмыста техникада мәселен календарь, сағат, сотка, көбейту таблицасы тәрізді адамға қажет етпей тұра алмайтын бір заттар болады. Химияның дәл сондай «көбейту кестесі»физиканың формуласы, географияның картасы, сияқты химияның кестесі «периодтық кесте» болып табылады.
Д. И. Менделеев ашқан периодтық заңның тек химияға ғана емес, барлық жаратылыстану ғылымдары үшін жалпы ғылыми философиялық маңызы зор.
ҮІ. Түсінігін тексеру үшін: «Жұмбақ шеш» ойынын ұсыну.
ҮІІ. Жаңа сабақты бекіту үшін: «Кім жылдам..» ойыны арқылы және мен кіммін? сұрақтары арқылы бекіту.
ҮІІІ. Үйге тапсырма беру, бағалау:
52 оқу.№2, 6 жаттығу 143 бет