Шетел тілі сабағында тыңдалым дағдысын үйрету

[b]Шетел тілі сабағында тыңдалым дағдысын үйрету[/b]

[b]Аңдатпа[/b]
Коммуникативті белсенділіктің бір түрі ретінде тыңдалымның сөйлеу ерекшелігі ағылшын тілін меңгерудің жеке кезеңдерінде ерекше рөл атқарады, осыған байланысты әрбір заманауи мұғалім немесе ағылшын тілін үйретуші міндетті түрде өз сабағына тыңдалым тапсырмаларын қосады.
Мақалада шет тілін оқытуда тыңдалымның маңыздылығы қарастырылады, мәтінді тыңдау кезінде қолдануға болатын тәсілдерді бөліп көрсетеді, тыңдау стратегияларын ұсынады, сонымен қатар сабақтарда тыңдауды үйренудің ең ыңғайлы және кең таралған әдісін ұсынады.
Кілт сөздер: тыңдалым, айтылым, семантикалық қабылдау, абстракция, аудиомәтін.

[b]Аннотация[/b]
Речевая особенность аудирования как вида коммуникативной активности играет особую роль на различных этапах овладения английским языком, в связи с чем каждый современный преподаватель или учитель английского языка обязательно включает в свой урок задания на прослушивание.
В статье рассматривает важность аудирования при обучении иностранному языку, выделяет подходы, которые можно использовать при прослушивании текста, представляет стратегии аудирования, а также предлагает наиболее удобный и распространенный способ обучения аудированию на занятиях.
Ключевые слова: аудирование, говорение, смысловое восприятие, абстракция, аудиотекст

[b]Abstract[/b]
The speech feature of listening as a type of communicative activity plays a special role at various stages of mastering the English language, and therefore every modern teacher or English teacher necessarily includes listening tasks in his lesson.
The article examines the importance of listening when teaching a foreign language, identifies approaches that can be used when listening to a text, presents listening strategies, and also offers the most convenient and common way of teaching listening in the classroom.
Keywords: listening, speaking, semantic perception, abstraction, audio text

Тіл - қарым - қатынастың маңызды құралы, онсыз адамзат қоғамының өмір сүруі мен дамуы мүмкін емес. Ағылшын тілінің негізгі мақсаты - коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру, яғни ана тілінде сөйлейтіндермен шет тіліндегі тұлғааралық және мәдениетаралық қарым - қатынасты жүзеге асыру қабілеті мен дайындығы [1]. Тіл екі формада қарым - қатынас құралы екені белгілі: ауызша (тыңдау және сөйлеу) және жазбаша (оқу және жазу). Ағылшын тілін оқытудың ажырамас бөлігі ретінде тыңдауға тоқталайық. Оқытудың бастапқы кезеңінде тыңдау ағылшын тілін оқытудың заманауи әдістемесіндегі ең өзекті тақырыптардың бірі болып табылады, өйткені тыңдаусыз сөйлеу байланысы мүмкін емес.
Тыңдау қарым - қатынастың негізін құрайды, одан коммуникацияны меңгеру басталады. Тыңдау адамның қажеттіліктерін немесе оның қызметінің сипатын көрсететін өзіндік мотиві бар коммуникативті қызметтің жеке түрі болуы мүмкін [2]. Мысалы, фильмді, телешоуды көргенде, интернетті пайдаланғанда, радио хабарларын тыңдағанда. Сөйлеу әрекетінің түрі ретінде тыңдауды жеткілікті меңгеру ағылшын тіліндегі фильмдер мен телешоуларды өз бетінше көруге мүмкіндік беріп қана қоймай, ынталандырады.
Шет тілі сабағында тыңдалымның мақсаты:
• әртүрлі қарым - қатынас жағдайларында, соның ішінде шет тілдік құралдарда сұхбаттасушының сөзін түсіну;
• оқу және түпнұсқалық мәтіндерді олардың мазмұнына ену дәрежесі мен тереңдігі әртүрлі түсіну;
• белгілі бір дағдыларды қалыптастыру;
• белгілі бір оқу дағдыларын дамыту;
• бір сөздің мағынасын түсінуге үйрету;
• есту жадын дамыту;
• ақпарат ағымындағы басты мәселелерді бөліп көрсетуге үйрету;
• сөйлеу материалын есте сақтау
Ағылшын тілінде тыңдалымды меңгеру барысында оқушылар немесе студенттер лингвистикалық жоспардың бірқатар қиындықтарымен кездеседі: фонетикалық, лексикалық, грамматикалық. Бірінші сыныпта, мысалы, дыбыстарды есту арқылы ажырату ерекше қиындық тудырады: [æ — e], [o: — ə], [e — i], [i: — i]. Мұны біле отырып, мұғалім осындай қиындықтарды жеңілдететін жаттығуларды қолданады. Ол студенттерге дыбыстарды оқшауланған және комбинацияда ажырата білуге, [s], [z], [b] және [р] айтылуындағы айырмашылықты естуге, бойлық пен қысқалықты естуге, Дыбыстардың сандық және сапалық сипаттамаларын, ритмдық, екпінін және олардың мағыналық функциясын тануға үйретеді [3].
Оқу процесінде тыңдалым мақсат ретінде де, құрал ретінде де әрекет етеді. Құрал ретінде оны келесідей пайдалануға болады:
1. Оқу процесін ұйымдастыру тәсілі.
2. Тілдік материалды ауызша енгізу әдісі.
3. Сөйлеу әрекетінің басқа түрлері бойынша оқу құралдары.
4. Алған білімдерін, дағдыларын бақылау және бекіту құрылғысы.
Сонымен қатар, тыңдалымда материалды игеруде оқушыларға арналған көптеген жаттығулар түрлері қолданылады. Тыңдалымды қалыптастыруға арналған жаттығу жаттығуларын бес топқа біріктіруге болады

[b]Дүйсен Зарина Жұмәділқызы,[/b]
«Жамбыл облысы әкімдігінің тілдерді дамыту басқармасы»,
«Тілдерді оқыту орталығының» ағылшын тілі мұғалімі.
Жамбыл облысы, Тараз қаласы,
zarina. duisen@gmail. com

Мақаланың толық нұсқасын жүктеп алу