Ұлы жібек жолының қалыптасуы және тарихи маңызы

Cабақтың тақырыбы: «Ұлы жібек жолының қалыптасуы және тарихи маңызы»
Сабақтың мақсаты:
Дамытушылық: Оқушыларға Ұлы Жібек жолының пайда болуын және тек сауда мен шарушылықты дамытушы ғана емес, халықаралық қатынастар мен мәдениет - таратушы жол ретінде маңызын ашып көрсету.
Білімділік: ҚР - ның әлемдегі орнын терең білуге, ой - пікірін кеңейту. Дамытушылық: Оқушылардың жұмыс істеу дағдыларын жетілдіру, жүйелі ойлау қабілетін дамыту, өз бетінше қорытынды жасау және шығармашылықпен айналасуына ықпал жасау, бағыт - бағдар беру.
Тәрбиелік: Оқушылардың ұлттық намысын оятуға, адамгершілік сана - сезімін қалыптастыруға, туған елі мен жерін сүюге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Қазақстан Республикасының картасы, Ұлы жібек жолының картасы мен қосымша әдебиеттер.
Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгеру сабағы.
Сабақтын әдіс - тәсілдері: Топпен жұмыс, пікір алысу.
Пәнаралық байланыс: Әдебиет, география, археология, мәдениеттану, дінтану

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі. Оқушылардың сабаққа қатысу даярлығын, оқу құралдарын түгелдеу.
2. Үй жұмысын сұрау.
3. Кім жүйрік?
1. Қыпшақ хандығының өмір сүрген кезеңін ата?
2. Қыпшақ хандығының қоныстанған жерлерін картадан көрсет?
3. Қыпшақтардың этникалық құрамы қай ғасырда қалыптаса бастады?
4. Қыпшақтардың этникалық құрамы қанша бөліктерден тұрады?
5. П. Карпини қыпшақтар туралы не айтты?
6. Қыпшақ хандығының ордасы қай қалада орналасқан?
7. Қыпшақтарда құлды қалай атаған?
8. ХІ - ХІІ ғасырда еврей саяхатшысы Петахья және Әл Омари қыпшақтар туралы не айтты?
9. Қыпшақтардың қосымша шаруашылығы не еді?
10. Орыс деректерінде қыпшақтарды қалай атаған
11. Қыпшақтар Қазақстанның оңтүстігіндегі қалаға шығу үшін кімдермен соғысқан?
12. Қыпшақ ислам дінін қай ғасырда қабылдады?

Ғасырлар сөйлейді
Қимақ қағанатының жері жаңа құрылған Қыпшақ хандығына толығымен өтті.
ХІ – ғасыр
Қыпшақтардың этникалық құрамы қалыптаса бастады.
ҮІІ - ҮІІІғасыр
Қыпшақтар арал маңына билік жүргізген кезде құрамында қаңлылар, қарлұқтар мен жікілдер болды.
ХІІ - ғасыр
Қыпшақтар оғыздардан жеңілген уақыт.
ХІІ - ғасырдың екінші ширегі
Хорезм билеушісі текеш Сығынақты басқарып отырған Қадыр – Буке ханға қарсы жорыққа аттанады.
ХІІ - ғасырдың соңы

Сабақтың жоспары
1. Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихы.
2. Ұлы Жібек жолының шаруашылықтың дамуына тигізген әсері.
3. Ұлы Жібек жолының халықаралық қарым - қатынасты дамытудағы тарихи маңызы.
Ұлы жібек жолының картасы
Ұлы Жібек жолы
Таралу аймағы
Үндістан Ауғанстан
Бағдат Түрік қағанаты
Шам Кавказ
Мысыр Жерорта теңізі
Сирия Ресей
Месопатамия Қытай
Византия Жапония
Парсы патшалығы
Жібек жолының қалалары
Ұлы Жібек жолы арқылы тараған діндер
Будда - Үндістаннан Жетісуға таралған → Ақбелімнен екі храм табылды
Христиан - Соғдылар таратты: Екі негіздің қасиеті кітап ғимараттар Баласағұн, Шілікбалықтан табылды
Сирия, Иран, Ававиядан келген
Манихейлік - Отырар Қызылөзен → от мұнарасы

Зароастризм - Қарлұқ қағанатында тараған Тараз VII - VIIIғ. Мерке шіркеу табылды → таратушы нестор
Ислам - Оңтүстік Қазақстан (VIIІ – ІХ ғғ.). Қарлұқ ( 760 жылы), Қарахандара (960 жылы) мемлекеттік дін ретінде қабылданды. ІХ - ХІІ ғғ. Қыпшақтарға тарады.
Қазақстандағы тармақтары
Жетісу бағыты - Шығыс бағыты: Тараз, Алматы, Шелек, Сүмбе, Жаркент.
Солтүстік - Шығыс бағыты: Алматы, Қапшағай, Шеңгелді, Алтынемел, Дүнгене,
Қойлық, Алакакөл маңы, Жоңғар қақпасы.
Солтүстік - Шығыс Қазақстан бағыты: Тараз, Құлан, Хантау, Балатопор,
Айнабұлақ, Сарқанд.
Бұл бағытпен Рубрук Моңғолиядағы Мөңке ханға барған.
Осы үш бағыт Жетісу тұрғындарына өте маңызды болды.
Шығысқа шығатын қақпа
Оңтүстік Қазақстан арқылы Жаркент: Солтүстік Қазақстан
Солтүстік және Орталық Сәйнек: Ақсүмбе, Орталық Қазақстан
Қазақстанға өтетін жолдар Сауран: Қарақұм.
Оңтүстік Қазақстанның Батысқа шығатын жолы
Отырар, Шауғар, Отырар, Васидан. Қызылқұм, Хорезм, Үргеніш, Еділ, Кавказ, Алтынорда кезінде гүлденді.
Шаш, Самарканд, Бұхара, Батысқа шығады Шымкент, Отрар, Түркістан, Сауран, Сығанақ, Барқынкент, Хорезм.
Ұлы Жібек жолы
Таралу аймағы
Үндістан Ауғанстан
Бағдат Түрік қағанаты
Шам Кавказ
Мысыр Жерорта теңізі
Сирия Ресей
Месопатамия Қытай
Византия Жапония
Парсы патшалығы
Жылдар, ғасырлар Оқиғалар
Б. З. ІІ ғасырында ұлы жібек жолы қалыптасты
ҮІІ - ғасырда - Осы өңірлермен өткен Қазақстан бойынша алсақ Суяб, Тараз және Испиджаб (Сайрам) болып жалғасып келеді
ХІV - ХV ғасырларда - Ұлы Жібек жолы ұлы географиялық ашулардың, яғни теңіз жолдарының ашылуына байланысты өз маңызын жойды.
Х - ХІІ ғасырларда - Жібек жолының бір тармағы бүкіл Іле аңғарын Оңтүстіктен – Батысқа, Солтүстіктен Шығысқа қарата өрнектеп жатты.
1. Ұлы Жібек жолындағы сауданың дамуы?
2. Жібек жолы дегенімізді қалай ұғынамыз?
3. Ұлы Жібек жолының әсерінен тараған діндер?
4. Ұлы Жібек жолы Қытайдың қай өзенінен басталады?
5. Ыстық қөл қай мемлекетте орналасқан?
6. VII ғасырдың басында осы өңірлермен өткен шахарларды ата?
7. Жібек сауда жолында ұлы сөзінің қосылу себебі?
8. Ұлы Жібек жолы қай ғасырларды қамтиды?
9. Ұлы Жібек жолы не себепті тоқтады?
10. Қытай императоры У - дидің 138 жылы Батыс елдерінде жібергені қанша жылдан кейін оралды?

Сабақты қорытындылау
1. Сауда дамыды
2. Қалалар дамыды
3. Мәдени қатынастар мен байланыстар дамыды
4. Көптеген мемлекеттер арасында қатынастар дамыды
Қазіргі кезеңде де осы байланыстар дамуда

Үйге тапсырма §14
Ұлы жібек жолымен тараған діндерді талдау.
2. Жібек жолы бойындағы қалаларға сатылау кешенін жасау.
3. Ұлы жібек жолының жүрген жолдарын картаға түсіру