Генерал - майор Сабыр Рахимов туралы бірер сөз

Генерал - майор Сабыр Рахимов туралы бірер сөз

1943 жылдың күзіне қарай соғыстың нәтижесі негізінен шешілді. Қызыл Армия неміс армиясының топтық орталығын ауыр жеңіліске ұшыратып, Днепрге жетті. Осы уақытқа дейін Қызыл Армия жауынгерлері жауды қыста жеңуді үйренді, ұрыс қимылдарында орасан зор тәжірибе жинады.
Командалық құрам туралы да осыны айтуға болады. Генералдар үлкен шығынға ұшыраған қателіктерінен сабақ алды және ортақ күш - жігермен соғысты кері қайтарды. 1945 жылы Кеңес әскерлері жау жерінде соғысып, елді азат еткен кезде жоғары қолбасшылық құрамның арасында шығын болуы мүмкін емес сияқты көрінді, бірақ олай емес. Кеңес Одағының Батыры, генерал - майор Сабыр Рахимов соғыстың аяқталуына бір жарым ай қалғанда қайтыс болды.

Рахимов Сабыр Умарұлы 1902 жылы 25 қаңтарда Ташкент қаласында дүниеге келген. Оның ұлты туралы әлі де қызу пікірталас бар. Ресми түрде Рахимов өзбек болып саналады және өз отанында үлкен құрметке ие, Ташкент метро станциясы мен қаланың ауданы бұрын оның атымен аталған еді. Қазақстанда КСРО ыдырағаннан кейін Сабыр Рахимовты өзбек деп қате жазып алған этникалық қазақ екенін айтылды.
Сабыр 8 жасында әкесінен айырылып, сол кезден бастап балалар үйінде тұрады. Көп ұзамай ол қажеттігін түсініп, қалай болса да аман қалу үшін жұмысшы болып жұмыс істей бастады. Кеңес өкіметі орнаған соң Сабыр мектепке қабылданып, «сауат ашу» бағдарламасы бойынша бастауыш мектепті бітірді.
1922 жылдың қыркүйегінде өз еркімен қызыл әскер қатарына алынып, Түркістан уезінде әскери борышын өтеді. 1925 жылы Баку әскери училищесін бітіріп, өзбек кавалериялық дивизиясының взвод командирі болып тағайындалды, кейін өзбек атты әскер бригадасына ауыстырылды.
Осы құрамалардың құрамында Рахимов басмашыларға қарсы шайқастарға қатысады. Ол өз взводының қолбасшысы бола отырып, Хорезмнің соңғы билеушісі Жүнайт ханның отрядын талқандауға қатысады, жараланады. 1930 жылы Рахимов «Выстрел» командалық құрамның біліктілігін арттыру курстарынан өтіп, 19 - кавалериялық дивизияның 41 - ші кавалериялық полкіне тағайындалады.
Біраз жылда ол пулеметшілер командирінен полк штабының бастығына дейін өтті. 1936 жылы майор шенімен Самарқандағы 42 - ші атты әскер полкінің штаб бастығы болды. Сабыр Умарұлы Қызыл Армиядағы жаппай қуғын - сүргіннен құтыла алмады. 1938 жылы шілдеде әскерден босатылып, тұтқындалды.
Екі жылдан астам НКВД түрмесінде тергеуде болған, бірақ 1940 жылдың қыркүйегінде бостандыққа шығып, қызметіне қайта оралған. 1941 жылдың басында майор Рахимов 9 - ші танк дивизиясында мотоатқыштар полкі командирінің көмекшісі болды.
1941 жылы 27 маусымда 9 - шы танктік дивизия майданға аттанды. Шілде айының ортасында ол Батыс майданның 28 - ші армиясының орналасқан жеріне келіп, 104 - ші танкке, ал Рахимовтың полкі 104 - ші мотоатқыштарға айналды. Смоленск шайқасында майор Рахимов мотоатқыштар отрядын басқарып, 1 тамыздағы шайқаста ауыр жараланды.
Үш айдан кейін сауығып, Кавказда жасақталған 1149 - атқыштар полкінің командирі болып тағайындалады. Қараша айының соңында оның полкі Дондағы Ростов шайқасына қатысып, 28 - ші күні қалаға бірінші болып кіріп, бірқатар маңызды позицияларды иеленді. Қыста оның жауынгерлері Таганрогқа шабуылға қатысады.
1942 жылы мамырда подполковник шенінде 353 - ші атқыштар дивизиясы командирінің орынбасары болып тағайындалып, Украинаның шығысындағы қанды шайқастарға қатысқан. Қыркүйек айында Рахимов қазірдің өзінде полковник болды және Кавказдағы шайқастарда 395 - ші атқыштар дивизиясын басқарады.
Краснодар операциясын шебер басқарғаны үшін Рахимов Суворов әскери орденімен марапатталып, генерал - майор атағы берілді. Сәуірде ол қызметінен алынып, Жоғары әскери академияға оқуға жіберілді. Жазда генерал - майор майданға оралды. Ол дивизия командирінің орынбасары, кейін дивизияны өзі басқарды.
Ол Бресттегі шабуыл операциясында өзін дәлелдеп, Висладағы плацдарм үшін шайқаста әскерлерді шебер басқарды. 1944 жылы 16 қарашада Рахимов Шығыс Пруссия операциясына қатысқан 37 - ші атқыштар дивизиясының командирі болып тағайындалды. Ол сеніп тапсырылған жасақтарды сәтті дайындап, немістердің бірнеше ай бойы салған қорғанысын бірнеше күнде бұзып өтті.
1945 жылдың қаңтарында екі апта ішінде дивизия жаудың 1500 - ден астам солдаты мен көп техникасын жойды. Шығыс Померания операциясы кезінде Рахимов жауынгерлері бірнеше күн ішінде 150 шақырымды жүріп өтіп, Данцигтегі топты негізгі күштерден ажыратып, Балтық теңізіне бірінші болып жетті. Қалаға бірінші болып Рахимовтың дивизиясы кірді, қалғандарға ерліктің үлгісін көрсетіп, әскерлерін генерал өзі басқарды.
25 наурызда генерал әдеттегідей майдан алдындағы бақылау бекетінде болды, кенеттен Рахимовтың жанына неміс кемесінен снаряд түседі. Келесі күні генерал - майор Сабыр Рахимов қайтыс болды. 1965 жылы 6 мамырда КСРО Жоғарғы Кеңесінің Президиумы ержүрек және батыр генералдың рухына тағзым ете отырып, оған қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағын береді.

Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдардың кандидаты, Қазақ - Орыс Халықаралық университетінің доценті