Әке – отбасының тірегі

Өнеге сабақ тақырыбы: «Әке – отбасының тірегі»

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру жұмысы (сынып оқушыларының тәрбие сағатына дайындықтарын қадағалау)
ІІ. Кіріспе.
ІІІ. Әдеби - монтаж.
ІҮ. «Әке - асқар тауым!» (оқушылардың жазған шығармалары мен өлең жолдарынан үзінді)
Ү. Әкелерге балаларына байланысты сұрақтар қою.
ҮІ. «Әке мен бала» (көрініс)
ҮІІ. Қорытынды
Мұғалім сөзі: «Ана - сая болар бағың болса, Әке - асқар тауың» дейді қазақта.
Бір күн бар, жылатар күн, жұбатар күн,
Бір күн бар, мұңайтар күн, қуантар күн.
Мейлі ол шаңырақ сәтті болсын, сәтсіз болсын,
«Әке» деген сезімді ұмытар кім,- дей отырып құрметті әкелерімізге арналған «Әке – асқар тау» атты тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз. «Жақсыдан жаман туады, бір аяқ асқа алғысыз. Жаманнан жақсы туады, адам айтса нанғысыз» дейді халқымыз, бүгінгі ашық тәрбие сағатымызда әке туралы ой қозғалады. Әр шаңырақта әкенің орны ерекше. Әке - отбасының асыраушысы, отбасы мүшелерінің тірегі, қамқоршысы. Әкенің мінез - құлқы, өзгелермен қарым - қатынасы, өнері мен білімі баланың көз алдындағы үлгі, өнеге алатын, оған қарап өсетін нысанасы. Отбасының пейіл - береке, ынтымағы үшін отағасының әділ, ұстамды болуы орасан маңызға ие. Оның тәрбиелік рөлі де зор. Ер бала әкесімен сырлас, жолдас, дос. Ол әрқашан бір әрекет жасау үшін әуелі әкесімен сырласады. Ер баланың өсіп, жетіліп, өз алдына жеке тұлға болып қалыптасуына, қоғамдағы өз орнын дұрыс табуына әкенің атқарар еңбегі ерекше. Отбасының ұйытқысы, берекесі, мейір - шапағат көзі – әке. Әкенің бұл рөлі бала - шағаның әкеге, анаға деген сүйіспеншілігімен, қамқорлығымен, ана жанын қас - қабағынан жанарынан танығыштықпен нығая биіктей береді. «Өмірге ұрпақ келтіріп, оны асырау арқылы әке өз міндетінің үштен бірін ғана орындайды. Ол адамзатқа адам, қоғамға қызметкер, мемлекетке азамат беруге міндетті. Осынау үш міндетті орындауға қабілетті бола тұра кімде - кім оны орындамаса айыпты» деген екен педагог Жан Жак Руссо. Құрметті әкелерімізге зор денсаулық, жанұяларыңа мол бақыт, еңбектеріңе жеміс тілеймін.
1 - оқушы: Ұлпан Нағыз әке ақылгөй де асқар жан,
Барлық ұрпақ әкелерден басталған.
Ал, әкелер, өздеріңе арналған
Бүгінгі той, қуаныш пен мереке.
Ән: «Әкем - әнім»
2 - оқушы: Баян Әкем менің асқар тауым, тірегім,
Бәрінен де сен қымбатсың білемін.
Қанат қағып кетсем алыс қияға,
Сен деп соғар жұдырықтай жүрегім.
3 - оқушы: Аида Жүздеріңнен көрем шаттық арайын,
Болсын солай әрбір күнің, әр айың.
Тойларыңыз құтты болсын, әкелер,
Балаларың төге берсін мерейін.
4 - оқушы: Қауымдас Есімде бейнесі әкемнің,
Күлімдеп маған қарайтын.
Мен саған талпынсам,
Құшағын жая сап көтеріп алатын.
Ән: «Әке туралы жыр»
5 - оқушы: Аяжан Сәулелі сөз сөне ме,
Орны бөлек батаның.
Бізге тәлім, өнеге –
Ақ тілеуі әкенің.
6 - оқушы: Бауыржан Әр сөзінің ақырын,
Жақсылыққа тірейді.
Қадап айтып ақылын,
Көпке бақыт тілейді.
7 - оқушы: Ақбота Атамның ән - күйі ғажайып,
Әжемнің әлдиі ғажайып.
Анамның мейірімі ғажайып,
Әкемнің пейілі ғажайып.
Осындай жақсы әдет ғажайып
Қалмасын ешқашан азайып.
8 - оқушы: Аңсаған Әкем шытса қабағын -
«Байқа балам» дегені.
Алған көп - ақ сабағым,
Жақсы көрем мен оны.
9 - оқушы: Әли Бойға қуат береді,
«Әй, жарайсың»дегені.
Мен әкемнен әр кезде,
Соны естігім келеді.
10 - оқушы: Айжарқын Ойнаймыз, күлеміз,
Жарқылдап жүреміз.
Әкені сыйлаймыз,
Айтқанын тыңдаймыз.
11 - оқушы: Иманғазы Арайлы ақ тілекпен,
Ән жолдаймын өзіңе.
Сағынышты сазды жүрекпен,
Сыр арнаймын өзіңе.
Мұғалім: Құтты болсын әкежан бүгінгі күн,
Ақ дастарқан, көл көсір думан күнің.
Арамызда, әкетай аман жүрші,
Ақ жүрекпен ақ тілек арнайды ұлың.
Ән: «Әкелер»
Шаршаса да сыр бермеген әкешім,
Сен мен үшін еңбексүйгіш әкесің.
Өзіңде үлгі, ісіңде үлгі ұлыңа,
Кім сүймейді болса өзіңдей әкесін.
«Әке - асқар тауым!» (оқушылардың жазған шығармалары мен өлең жолдарынан үзінді) Ұлпан: «Әке - асқар тау, ана қайнар бұлақ, бала жағасындағы құрақ» дегендей «Әке» деген сөз қандай жақын, қандай ыстық десеңші!. Өмірде әкесін жақсы көрмейтін бала жоқ шығар, өйткені бала үшін әкенің орны бөлек қой. Менің өмірдегі қымбат, ең қымбат адамым ол - сіз менің сүйікті әкешім. Сіз менің кішкентайдан ақылшым, қамқоршым болдыңыз. Мен сізден көп тәрбие алдым. Сіздің бақытты аман - сау болуыңызды тілеймін. Сізге мына өлең шумақтарын арнаймын.
Сізсіз әке - ең ақылды, ең шыншыл,
Сізсіз әке - ең жақыным, ең сыршыл.
Шуақ шашқан қашанда асыл жүрегің,
Жанымдасың, қамқорымсың білемін.
Қабыл алғын бала – жүрек тілегін.
Қауымдас: Бала үшін әкенің орны бөлек. «Әке» деген сөзді айтқанда өзіңе пана болар, қиындыққа қалдырмас, арманыңа қол созсаң ақ батасын беріп ақ жол тілейтін адамың екенін бала жүрегі сезердей. «Әкең барда орындалар арманың» дегендей, өмірдегі керегіңді алдымен бір Алла, екінші әкең берері анық. Бұл дүниеде алуан түрлі тағдыр бар. сол тағдырдың басты себепкері - біз сияқты балалар. Алайда өмірдің есігін көзі тырнап аша салысымен әкенің «Балам, ботам» деген еркелетер сөзін естімей жетім немесе тастанды бала болып дүниеге келіп жатқан сәбилер де бар. Сәби көңіл әкесі тіпті ол ойлағандай жақсы адам болмасада, «Шіркін, менің әкем болса қандай жақсы болар еді!» деп армандайды. Осындай балаларды көргенімде өзімнің анам да, әкем де бар екеніне өзімді бақытты санаймын. Сол бақытымды ешқашан айырмаса екен деймін. Тамағымның тоқтығы, киімімнің бүтіндігі, оқуымның сапасы, ұйқымыздың тыныштығы - осының бәрі де асқар таудай айбатты әкелердің арқасы. Ендеше бар баланың бақытына бір Алладан кейінгі панасы «Әкелер» аман болса екен деймін.
Әли: Әке. Әке – әркімнің сүйенер тіреуі. Әке әркімге қымбат. Әкені ардақтай білу керек, өйткені ол отбасының ең басты мүшесі, яғни отағасы. «Әкеге қарап ұл өсер» дегендей әкенің балаға үйретері көп. Ол өзінің болашағына алаңдап ойланып толғанады. Ол болашақта баласының жақсы болуын қалайды. Әке жақсы болса, баласы да соған еліктейді. Бала қашан болмасын әкені ардақтауы керек. «Әке - асқар тау» деп бекер айтылмаған. Әркім өз әкесін әрқашан өзінен жоғары ұстауы керек. Әкені ардақтау - әркімнің міндеті, себебі әке бұл өмірде өте қымбат адамдардың бірі болып табылады. «Әке көрген оқ жонар». Бұл да әкеге байланысты ардақты айтылған сөз. Мен әкенің бойынан күш - жігерді, батырлықты, батылдықты, қайсарлықты, білімділікті, барлық қасиеттерді көруге болады деп ойлаймын. қарап отырсақ әкенің де түр - түрі болады. Бірі ақылды, білімді болса, бірі жігерлі, қайратты, енді бірі батыр да батыл, қайсар болып келеді. Ал енді бірінің бойынан осы айтылғандардың бәрін көруге болады. Барлық адамдар әкені құрметтеуі, қастерлеуі, аялауы, оны өзінен жоғары ұстауы керек. Сондықтан да әкені ардақтау әділетті болады деп ойлаймын.
Өсірген баптап баласын,
Әкелер әркез «Жарайсың».
Бар өнерін үйреткен,
Оздырған да жүйріктен,
Әке деген - ардақты ат.
Иманғазы: Әке, әке, әке! Осы үш әріп мейірімді әрі естір құлаққа жағымды. Иә, солай. Әке бізге әрқашан мейірімді, сабырлы. Алақанымен аялап, әрқашан шуағын шашып күлімдеп, жаман қылық жасасаң ақырын ғана ақыл айтатын - осы әке. Әкені ардақтап, құрметтеп, жаман жағынан емес, жақсы жағынан көрініп риза етуіміз керек. Ренжітпей бізді қалай аялайды, бізде солай аялап қадірлеуіміз керек. Әке әрқашан бізге ыстық, біз үшін әкенің орны бөлек. Әкеміз бізді үлкен болып борышын өтейді деп ойлайды, үміттенеді. біз әкеміздің үмітін ақтауымыз керек. Міне төрт жылдан кейін мектеп бітіреміз. Сонда әкеміз «Міне біздің баламыз мектеп бітірді, үлкен азамат болды, ертең үлкен мамандық иесі болады» деп ойлайды. Ал, ертең мектеп бітіргенде сауатсыз, әрі тәртіпсіз болып шықсаң, онда сенің ата - анаңның үмітін ақтамағандығың. Сен тәртіпсіз болсаң «Оған әкесі тәртіп үйретпеген, өзі кішкентай кезінде солай тәртіпсіз болған» деп айтады. Сен сол арманын ақта. Мен әкемді жанымдай жақсы көремін. Әкем үшін жүрегімді жұлуға, өмірімді қиюға бармын, себебі ол мені өсірді. Менің әкелерге тілейтінім:
Қыстай суық денсаулық,
Жаздай ыстық махаббат.
Күздей шат көңіл,
Көктемдей күлімдеп жүре беріңіздер дегім келеді.
Мұғалім: Менде азамат атанармын өсейін,
Өзің құсап сан түйінді шешейін.
Ұл әкеге тартпай туса қорлық қой,
Қартайғанда менде орныңа көшейін.
Арқа сүйер панасың,
Ақылы мол данасың
Адал етіп өсірген,
Мендей ерке баласын.
оқушы: Баян Қамқорсың әке өмірде,
Қуатым сенсің көңілге.
Әлпештеп мені өсірдің,
Ұшармын ертең көгіңде.
оқушы: Аңсаған Аңсаймын жылы сөзіңді,
Ақылшым болған кезіңді.
Есімде әке сақтаймын,
Асқар биік өзіңді.
оқушы: Ақбота Арманым едің аңсаған,
Әкелсем бақыт мен саған.
Ұрпағың болып жалғадым,
Қуаншы, әке, сен маған.
оқушы: Айжарқын Теңіздей шалқып жүремін,
Сүйенер сенсің тірегім.
Барсам да қайда, жан әке,
Өзіңмен бірге жүрегім.
оқушы: Аяжан Көкке өрмелеп көңілің,
Нұрға толсын өмірің.
Бақытты бол, жан әке,
Ұзақ болсын ғұмырың.
Мұғалім: Асқар тау әкешім бар сүйенішім,
Ізгілік, адалдықты сүйеді шын.
Қабақ шытса балалық қылығыма,
Ешқашан болмақ емес ренішім.
Көмегімен біздерді мәпелеген,
Ардақты жан өмірде әке деген.
Бақыттымын өмірде әкем барда,
Сол бастаушым - биікке жетелеген.
Әкелерге сұрақтар қою
1. Әкенің туған күні, айы, жылы
2. Әкеңіздің сізді қатты қуантқаны, әлде ренжіткені есіңізде ме?
3. Әкенің ізгі қасиеттері
4. Әкенің жаман қасиеттері
5. Әкенің пікірі сен үшін?
6. Әкең саған айтатын үйдегі тұрақты міндеттерін?
Мұғалім: Ойлайды әрқашан да бала қамын,
Көремін аялаған алақанын.
Әкемнен алған асыл қасиетті,
Елімнің керегіне жаратамын.
Көрініс: «Әке мен бала»:
Асқар тауым аман жүр, аяулы әкем,
Жақсы өнеге бердіңіз мақтан етем.
Кіп-кішкентай жүрегім сендіреді,
Мен өзіңді, әкетай, бақытты етем.
Балалардың тілегі тыңдалады.
Қорытынды (үйде әкелерге арналған сыйлықтар тапсыру)
Үйге тапсырма беру: Бүгінгі тәрбие сағатынан алған әсерлерін, өз ойларын жазып келу.
1. Әке - асқар тау.
2. Әке көрген оқ жонар, Шеше көрген тон пішер.
3. Жақсы әкенің даналығы - балаға мың жылдық азық.
4. Әке - шаңырақтың негізгі тірегі.
5. Бір бала бар – атаға жете туады, бір бала бар – атадан өте туады, бір бала бар - кері кете туады.
Әкеме
Көмегімен біздерді мәпелеген,
Ардақты жан өмірде әке деген.
Бақыттымын өмірде әкем барда,
Сол бастаушым - биікке жетелеген.
Асқар тауым аман жүр, аяулы әкем,
Жақсы өнеге бердіңіз мақтан етем.
Кіп-кішкентай жүрегім сендіреді,
Мен өзіңді, әкетай, бақытты етем!