Салт - дәстүр сөйлейді: Сәлемдесу үлгісі

Салт - дәстүр сөйлейді: Сәлемдесу үлгісі
Пайғамбар миғраждан үмбетіне тоғыз қасиетті зат әкеліпті. Олар: жастық, жайнамаз, бөрік, шапан, орамал, намаз, дастархан, Құран, сәлемдесу үлгісі екен.
Пайғамбар миғражға көтерілгенде алдынан періштелер шығып:
– Ассалаумалейкум, әлемнің рақымы! – деп сәлем береді.
– Уалейкүмсалам! – деп жауап береді. Мұндағы «Ассалаумалейкум» сөзі «Алланың нұры жаусын, бар жақсылықты нәсіп етсін» деген мағынаны береді. «Уалейкүмсалам!» – деп сәлемін қабыл алғанда, «Саған да Алланың сәлемі мен игілігі болсын» деген тілек айтылады.
Тәңірісі миғражда пайғамбарға:
– Үмбетіңе сәлемді парыз етемін! Бір - біріне сәлем берсін! Кім көп сәлем берсе, менің нұрым мен рақметіме бөленеді! – дейді. Пайғамбар миғраждан келген соң, үмбетіне Алланың сөзін жеткізіпті.
Екінші бір аңыздарда Ібіліс жаңадан жолыққан екі адамның арасына от салуға дайын тұрады екен. Олар: «Ассалаумалейкум!» – деп сәлемдессе, Ібілістің жоспары күйрейді екен.
Әлімсақта Алла Адам атаға:
– Періштелерге «Ассалаумалейкум!» деп сәлем бер! – дейді. Адам ата оларға сәлем береді. Періштелер:
– Уалейкүмсалам, Алланың халифасы! – деп сәлемін қабыл алады. Сол кезде Тәңірден әуез келіп:
– Әй, Адам, бұдан былай сәлем беру ұрпағыңа үлгі болсын! – дейді.
Адам ата мен періштелердің алғашқы сәлемдесуі адамзатқа өнеге, дәстүр болып орныққан екен.
Бауыржан Момышұлының «Ұшқан ұя» деген естелік кітабында сәлем беру дәстүрі жайлы былай деп жазады:
«... Киіз үйдің төрінде бір топ ауыл ақсақалдары жанбастай жайғасып, баппен қымыз ішіп отыр екен... Әкем дастархан шетінде қымыз құйып отыр. Ол мені ымдап шақырды да, құлағыма: «Сен немене, аталарыңа сәлем беруді ұмытпа дегенім қайда?» – деп сыбырлады. Мен қатты қызарақтап, үйден шыға жөнелдім. Сыртта біраз тұрдым да, нық басып үйге қайта кірдім. Көпшілікке қол қусырып тұрып: «Ассалаумалейкум, аталар!» – деп әр сөзімді қадап - қадап айттым. Бұған, әрине, бәрі күлісіп жатыр. Әйткенмен, мені араз етіп алмау үшін бәрі де бірауыздан: «Уалейкүмсалам!» – десті. Сонан соң әрқайсысы маңдайымнан сипап мақтады. Жақсы сөзге мәз болып мен әкемнің тізесін ала жайғастым. Ол басымнан сипап отырып:
– «Жарайсың, балам! Үйге кіргенде әрқашан үлкендерге сәлем беруді ұмытпа. Әдепті бала сүйтеді», – дейтін».

әзірлеген
Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ
М. Әуезов атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Павлодар қаласы
Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі