Тұлғаның мотивациялық сферасы

Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті – дәстүрге бай, оқу - ғылыми қызметте көп жылдық тәжірибесі бар университет. Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті – Қазақстан Республикасы жоғары білім беру жүйесінің жетекші оқу орны, бірінші болып мемлекеттік аттестациядан өтіп, барлық мамандықтар мен деңгейлер бойынша білім беру қызметін жүзеге асыру құқығын растайды. Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Қазақстан университеттерінің жалпы рейтингінің көшбасшысы, ел тарихындағы Қазақстан Республикасы Президентінің «Сапа саласындағы жетістіктері үшін» сыйлығының тұңғыш лауреаты. Өнімдер мен қызметтердің сапасы саласындағы жетістіктері үшін Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы сыйлығына ие болды. Жоғары білікті мамандар даярлауға, әлемдік білім кеңістігіне одан әрі интеграциялануға, іргелі және қолданбалы зерттеулерді дамытуға, оларды өндіріске енгізуге бағытталған университеттің орасан зор білім беру, ғылыми, рухани, инновациялық және өндірістік әлеуеті бар. Осындай көптеген мүмкіндіктерге толы университетке түсу - қазіргі түлектердің сабақты жақсы оқу үшін басты мотивациясы.
Жалпы мотивация тақырыбына тоқталсақ: Мотив (латынша moveo «қозғаймын») – субъект үшін соңғы (түпкілікті) мәнді білдіретін, оның іс - әрекетінің бағытын анықтайтын, оған жету әрекеттің мәні болып табылатын материалдық немесе идеалды объект. Мотив субъектімен не жағымды эмоциялармен (оның жетістігінен) немесе теріс (оны жоғалтудан) сипатталатын нақты тәжірибелер арқылы ашылады. Мотивті түсіну ішкі жұмысты қажет етеді. «Мотивация» терминін алғаш рет А. Шопенгауэр өз мақаласында қолданған. Мотив – жетекші кеңес психологтары А. Н. Леонтьев пен С. Л. Рубинштейн әзірлеген белсенділіктің психологиялық теориясының негізгі концепцияларының бірі. Бұл теория шеңберіндегі мотивтің қарапайым анықтамасы: мотив – қажеттілік объектісі. Мотив көбінесе қажеттілік пен мақсатпен шатастырылады, бірақ қажеттілік мәні бойынша ол объективті түрде бір нәрсені талап ететін дененің күйі, ал мақсат саналы мақсат қоюдың нәтижесі, осы күйде талап етілетін нәрсенің психикалық бейнесі. Ал мотивация дегеніміз - бұл жеке тұлғаны немесе топтың ішкі немесе сыртқы әсерлер ықпалынан өз қажеттіліктерін қанағаттандыру және ұйымның мақсатына жету процесі. Бұл міндеттерді шешу үшін мотивацияның әр түрлі әдістері қолданылады. Ең бірінші және ең көп тараған әдіс бұл жазалау және кешіру әдісі. Бұл әдіс көбінесе өз қажеттіліктерін қанағаттаныру үшін қолданылады. Мысалы, жұмысты кешке қарай бітіру өте қажет болса, онда бұл сізге стимул береді немесе сіз бәрібір кешке қарай кетіп қаламын, ал жұмысты сосын аяқтаймын десеңіз, стимул одан да күштірек болады. Бірақ бұл әдіс уақыт өте бере әкімшілік жүйе мен экономикалық мақұлдауға айналып кеткен. Адамдық фактордың көтерілуімен психологиялық мотивация әдістері пайда болады. Психологияның көзқарасы бойынша, мотивация - адамды белгілі бір мақсатқа тарту күші немесе қажеттілік. Мотивациялық факторлардың бірнеше түрі бар. Физиологиялық факторлар – аштық, шөлдеу, шаршау сияқты организмнің негізгі қажеттіліктері. Психологиялық факторлар адамның мінез - құлқына әсер ететін эмоционалды күйлер, мысалы, қорқыныш, қызығушылық, қуаныш.
Қорытындылай келе, психология бұл қоғамда өзіндік орны бар, адам өмірінде маңызды рөл атқаратын сала болып табылады. Психологияны білу және ұғыну адам өмірін біршама жеңілдетіп, оны одан сайын түрлендіре түседі. Сонымен қатар, бұл сала ең алдымен өз - өзімізді танып - білуге, мінез - құлқымыздың қалыптасуына, бізді қоршаған ортамыздағы адамдардың сана - сезімін, ішкі жан дүниесін түсінуге және тағы да сол сынды нәрселерді ұғынуға көмектеседі. Осының арқасында біз адамдардың не істейтінін және не үшін істейтінін және қалай өзгеріп, өсе алатынымызды білеміз. Психологияны өмірдің барлық салаларында пайдалануға болады. Темекіні тастау, салмақ жоғалту немесе жаңа тілді үйрену болсын, психология сабақтары мотивацияны арттыру бойынша кеңестер береді. Психология жалпы денсаулықты жақсартудың пайдалы құралы бола алады. Жаттығуды ынталандыру және тамақтануды жақсарту әдістерінен бастап депрессияны емдеудің жаңа әдістеріне дейін денсаулық психологиясы саласы сау және бақытты болуға көмектесетін көптеген пайдалы стратегияларды ұсынады.

Тленчиева Н. С.
Педагогика ғылымдарының кандидаты.
Cтасюк А. А.
Психология мамандығының 1 курс магистранты
Жалпы және қолданбалы психология кафедрасы.
Қажыбай Н., 1 курс студенті
Есеп және аудит мамандығы
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті