Жау, дұшпан туралы мақал-мәтелдер

Қайта жауған қар жаман,
Қайта шапқан жау жаман.

Аянбаған жауды алар
Абайлаған дауды алар.

Даттаушы түгел жау емес,
Мақтаушы түгел ел емес.

Жау жоқта жарақ көп,
Жау келгенде таяқ та табылмас.

Қашқан жауға қатын да ер.

Жеріне қарай — жыланы,
Жауына қарай — құланы.

Би жаманы дауға алдырады,
Жігіт жаманы жауға алдырады.

Жау жоқ деме
Жар астында,
Бөрі жоқ деме
Бөрік астында.

Кезенген жаудың көзінен сақтан,
Сойқанды сұмның сөзінен сақтан.

Жауды аяған - жаралы.

Үйреніскен жау атыспаққа жақсы.

Мың жаудан бір жансыз жаман.

Тілің бар болса,
Жауым жоқ деме
Тамырың бар болса,
Дауым жоқ деме.

Үш нәрсенің алдын ал:
Аурудың алдын ал,
Жаудың алдын ал,
Қайта қозған даудың алдын ал.

Көптеген жау алады,
Көмектескен дау алады.

Ежелгі жау ел болмайды.

Жалған достан — жау артық.

Аталы жау дос болмас.

Қорқақ жауды басындырады,
Досты ашындырады.

Аңдысқан жау алмай қоймас.

Жауға жақсылық қылма,
Жақынға тапшылық қылма.

Жауда да бір үйің болсын.

Іргесі берік елді
Жау ала алмас,
Ауызы бір елді
Дау ала алмас.

Өзі істеген өкінбес,
Жаудан қорқып бекінбес.

Жауға жаның берсең де
Сырыңды берме.

Бақ келді деп таспа,
Жау келді деп саспа.

Жел тұрды десе,
Үйіңе арқан сал.
Жау келді десе,
Қарыңа қалқан ал.

Ерді тасқанда көр,
Жауды қашқанда көр.

Даудың жолына түспе,
Жаудың қолына түспе.

Жаудан жер де жиренеді.

Тауды биік демеңдер,
Талаптансаң шығарсың.
Жауды мықты демеңдер,
Жарақтансаң жығарсың.

Жау жағадан алғанда,
Бөрі етектен алады.

Жауды санап соғыспайды,
Қойды санап тоғытпайды.

Жаудың тысында болма, ішінде бол.

Судан тонын аямаған,
Жаудан жанын аямас.

Гүрілдеп келген жаудан
Күлімдеп келген жау жаман.

Жауға барсаң, бәрің бар,
Дауға барсаң, бірің бар.

Үндемесең, дау алар,
Жата берсең, жау алар.

Жауынан қашқан жарға паналар,
Жаудан қашқан қайда паналар.

Ынтымақ — орман,
Жау ала алмас — қорған.
Үйренген жау атыспаққа жақсы.

Қасындағы жау
Қанжарын қапыда қадайды.

Той өткен соң дағара,
Жау кеткен соң дабыра.

Бітісі жаман қамысты
Су ішінен өрт шалар.
Жүрісі жаман жігітті
Ел ішінен жау алар.

Жыланды шала өлтірме,
Жауды жақын келтірме.

Алыс жолға шығар болсаң,
Алдымен жолдасыңды сайла,
Жаудың алдын алар болсаң,
Алдымен қолбасыңды сайла.

Жауды басындырма,
Жақынды ашындырма.

Жау мен дау — егіз.

Жау шақырып, аттан салма!
Дау шақырып, барымта алма!

Сабы бос шотпен отын жарма,
Сабырсыз доспен жауға барма.

Шындықтан зор палуан жоқ:
Ол жауды да жығады,
Қамалды да бұзады.

Сырттан келген жаудан да
Іштен шыққан дау жаман.

Жау тілегенге жасым түседі.

Кезенген жаудың кезінен сақтан,
Сойқандының сөзінен сақтан.

Дау мен жау — ерге сын,
Көшіп - қонбақ — елге сын.

Жігітті не дауда, не жауда сынайды.

Ел жаусыз болмас,
Жер таусыз болмас.

Жауға жаныңды берсең де, сырыңды берме.

Өзің өлсең өл,
Жолдасыңды жауға берме.

Ежелгі жауда елдік жоқ.
Жау қайда деме, жар астында,
Бөрі қайда деме, бөрік астында.

Жау құтырса, шаңырағыңа қобыз тартар.

Алыстағы жаудан, аяқ астындағы дұшпан жаман.

Алысқан жауға арқанды көрсетпе.

Күрілдеп келген жаудан,
Күлімдеп келген жау жаман.

Есердің тобы екеуге жетпей тозар,
Ездің қайраты жау кеткенде қозар.

Үй ішінен жау шықса,
Тұра қашып құтылмассың.

Екі қатын алғанның дау үйінде,
Жаман қатын алғанның жау үйінде.

Жаман адамды жасауыл қойсаң, үстіңе жау келтірер.

Соқырдан қарауыл қойсаң, еліңді жауға алдырар,
Наданнан би қойсаң, еліңді дауға қалдырар.

Атаным сай, атым сай, қашсам жаудан кетермін,
Кетпенім сай, шотым сай, қазсам суға жетермін.

Мұзға сүйенбе, жауға сенбе.

Жауды сынасып ұрыспақ жоқ.

Жауды көрсең баспалат, құтылғанша асықсын.

Жаудан құры қайтқанша жаралы қайт.

Екі мақұл дауласса, сөздері асқар ала таудай болар.
Бір тентек бір ақылды таласса, атысқан жаудай болар.

Ежелгі жау ел болмас,
Ескі мақта жіп болмас.

Жаяудың жұлдызы болмас,
Қалың құлан жаусыз болмас.

Жауыңа жаныңды бер, сырыңды берме.

Өлім - ортақ, жау - серік.
Тозған елден би,
Қашқан жаудан ер шықпайды.

Көп қолдаса жауды жеңеді.

Ер басына күн туса,
Долданар да тасынар,
Жауын жеңсе жарқырап,
Жауған күндей ашылар.

Айға шапқан арыстан,
Ашуына болайын;
Жауға шапқан батырдың,
Тасуына болайын.
Үйде қалған қорқақтың
Сасуына болайын.

Жауды қара қашырды,
Батыр атақ Барақта қалды.

Жаман жігіт
Жолдасын жауға алғызар,
Өзін ұятқа қалғызар.

Жалықпаған жау жеңеді.

Арыстан болсаң жау үшін,
Түлкідей болсын әдісің.

Қорықсаң құның болмайды,
Жауды жеңбей тыным болмайды.

Тауға сүйенген ер
Таудай жауды жығады.

Табанды тауды жығады,
Тайсалмаған жауды жығады.

Батырға оқ дарымайды,
Батылға жау жоламайды.

Жауға аттанар жігіт, төл атын мінеді.

Қылышыңды жауға шаппасаң,
Жүзі тиер өзіңе, ұшы тиер көзіңе.

Өзің қорықпасаң жау қорқады.

Батырдың атын жау шығарады.
Шешеннің атын дау шығарады.

Қанды соғыс ерге сын,
Қаптаған жау елге сын.

Қыздың ерлігі қырғында білінді,
Әйел демей алдына жауы жүгінді.

Батыр түсінде жау көреді,
Балықшы түсінде ау көреді.

Күзетте қалғып көзің ілінсе,
Жаудың қармағына өзің ілінесің.

Алыстан көрсең алдырмайсың,
Досыңды жауға қалдырмайсың.

Қараңғы түнде құлағыңды түр,
Аңдысқан жауды бұрын біл.

Шалғыншы болсаң, болжай біл,
Арбасқан жауды алдай біл.

Күн райын тоққа санама,
Жасырын жауды жоққа санама.

Шалғыншың шалдырмаса,
Жауға алдырмайсың.

Досыңнан сырыңды жасырма,
Жауыңды басыңнан асырма.

Жауға жарақсыз барма,
Қаруыңды күтпей қапы қалма.

Бесатар белдескенде не керек.
Алыстан жаумен тілдескенде де керек.

Жаудыра атсаң жауға жақындайсың.

Жолдасы жақсы жауға алдырмайды,
Қара басын дауға қалдырмайды.

Түн соғыста дем алатын мезгіл емес,
Жаудан кек алатын мезгіл.

Таяқтан тайсалмасаң,
Семсерден сескенбесең,
Жауды жеңдім дей бер.

Жауың тышқан болса,
Арыстан деп қара.

Қашқан жаудың олжасы -
Жолда қалған.

Алға да бас, кейін де шегін -
Айламен үз жаудың белін.

Жаудың жанды жерін жете білмесең,
Жағасын жырта алмайсың.

Тауықтың жауы – қауырсыны.

Былтырғы дос –
Биыл жау.

Босап қайтқан уысым –
Жауымнан бетер туысым.

Жауыңның семіз етінің сорпасынан,
Жақыныңның тортасы артық.

Кешке бұлт қызарса,
Қатыны ұл табар.
Таңда бұлт қызарса,
Ауылын жау шабар.

Үлкенмен бала дауласпас,
Қырғи мен сұңқар жауласпас.

Батыр жауда сыналады,
Дана дауда сыналады.

Жаудың түбі – ел болар,
Таудың түбі – бел болар.

Жау сырын жау білер.

Жау қашқанда батыр көбейеді.

Жау аяған – жаралы,
Жары болар – қаралы.

Жаман талқанның қызуымен - ақ жауға аттанады.

Өз басыңды дауға берсең де,
Жолдасыңды жауға берме.

Батырсынған жігітті жау келгенде көрерміз.

Жау кеткен соң қылышыңды көңге шап.

От пен су — тілсіз жау.

Орманшы ағаш кесе алмас, ақ балтаны қайрамай.
Жорыққа батыр аттанбас, жау жарағын сайламай.

Жауға жалынба, досқа тарылма.

Жалғыз батыр жауға жоқ, жалғыз жігіт дауға жоқ.

Орта жүзді қамшы беріп дауға қой,
Ұлы жүзді қауға беріп малға қой,
Кіші жүзді найза беріп жауға қой.