Сөйлеу мәдениеті

Тақырыбы: Сөйлеу мәдениеті (2 сағат)
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушылардың сөйлеу мәдениеті туралы алған білімдерін жетілдіру. Оқу - танымдық бағдарлы құзыреттілігін арттыру мақсатында ситуациялық сұрақ, дидактикалық ойындарды оқушыларға ұсыну. Мәтінді дұрыс оқып, әдемі жаза білуге үйрету.
Тәрбиелілігі: Оқушыларды үлкенді сыйлауға, құрмет көрсетуге, дөрекі сөздер айтпауға тәрбиелеу. Адамгершілік тәрбиесі.
Дамытушылығы: Оқушыларды жылдам ойлауға, кез - келген кедергіден өтіп пікірін еркін білдіре білуге дағдыландыру.
Сабақтың типі: алған білімді жетілдіру
Сабақтың түрі: практикалық
Технологиясы: ДОТ элементтері
Әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап, ситуациялық сұрақ, топтастыру.
Көрнекілігі: Қызығушылығын арттыратыратын көрнекілік:көңіл - күй фишкасы;бағалау фишкасы;
Дидактикалық ойындар көрнекілігі:
«Тез ойла, сөз ойла», «Әжеге көмек», «Күн көзінің нұры» ойынының суреті.
Сабақтың барысы
I. Ұйымдастыру кезеңі
Қоңырау уақытына дейін сынып тазалығына ретке келтіріп, сабаққа қажетті материалдарды дайындау;
Оқушыларға сабаққа қажетті құрал - жабдықтаын алғызу
Сәлемдесу;
Түгелдеу;
II. Кіріспе - қызығушылық кезеңі
Психологиялық дайындық
Үлкенге де сіз,
Кішіге де сіз,
Сәлем бердік сіздерге
Құрметпенен біз!
Оқушылардың көңіл - күйлерін анықтау.
- Оқушылар, бүгінгі сабаққа қандай дайындықпен, қандай көңіл - күймен келгендерінді білу үшін мынадай балақайларды көрсетемін. Бұл балақайларды көрсеткен кезде көңіл - күйлеріміз қайсысына сәйкес келсе қолымызды көтереміз.
- Жарайсыңдар, балалар! Бүгінігі сабаққа барлығымыз қуанышты боп, өте жақсы дайындықпен келіппіз ғой.
(Осы кейіптегі балақайларды бағалау фишкасы ретінде пайдаланамын.)
III. Үй тапсырмасын сұрау
«Үйде» тақырыбына жазған мәтіндерін 5 - 6 оқушыға оқытамын.
IV. Танымдық - операционалдық кезең
Негізгі бөлім
Өткенді қайталап, еске түсіру
- Балалар, сөйлеу мәдениеті дегеніміз не?
- Сөйлеу мәдиенеті деп - қазақ тілін дұрыс және орынды қолдану. Ата - анаң, мұғалім мен құрбыларынмен сөйлескенде сөзі дұрыс, орынды қолдану керек. Өз ана тілінде де басқа тілде де дұрыс сөйлесу адамның қаншалықты мәдиенетті екенін көрсететінін жадымыздан шығармайық.
Әдеби тіл - дұрыс сөйлеудің үлгісі. Енді есімізге түсірсек мына суреттерге назар аударайық.
Ситуациялық жағдаяттар
1 - жағдаят. Көлікте орын жоқ, бір қария мінді, ол кезде сен отырғансың. Не істейсің? (Мен орнымнан тұрып, «Ата мына жерге отырыңыз» - деп, орнымды ұсынамын. )
2 - жағдаят. Көшеде бір әже ауыр сөмке көтеріп келе жатыр екен. Сен аулада ойнап жүргенсің. Не істейсің? ( «Әже маған беріңіз, сізге көмектесейін»- деп ауыр сөмкесін алып, үйіне апарып саламын.)
3 - жағдаят. Жақын досың ауырып жатыр. Сен не істейсің?(Досымның үйіне барып оның жақсы көретін кітабын апарып үйіне жағдайын білуге барам.)
Дәптермен жұмыс.
1 - жаттығу.
Жаттығуды оқып беремін. Түсінгендерін сұрақ қояу арқылы тексеремін.
«Ана тілін шұбарлап» сөйлейді дегенді қалай түсінесің?
Асыл сияқты балаларға арнап пайдалы кеңес жаз.
(3 - 4 оқушыға оқытамын)
2 - жаттығу.
Оқушыларға мақалды оқытамын.
Алдымен олардың ойын біліп алып соңында қорытамын.
«Үздік мақалшы» ойынын ойнату.
Мақсаты: Оқушылардың жылдам ойлауға дағдыландыру. Есте сақтау қабілеттерін арттыруға дағдыландыру.
Жүргізу ережесі: Әр қатардан бір - бір оқушыны шығарып, Отан тақырыбына білген мақалдарын айтып жарыстыру.
Түйіндеме: Жарайсыңдар балалар! Біздің сынып оқушыларының барлығы мақалшы екен ғой.
- Енді үздік болған сынып оқушымыз Есенгелдиев Елдарды марапаттап, алғыс хатын өзіне ұсынайық.
3 - жаттығу.
Әңгімені мәнерлеп оқып беремін.
Түсінгендерін сұрақ арқылы тексеремін.
Уәлидің орнында болсаң, сен жауап берер едің
Әңгімені оқушылар сахналайды.
«Күн нұрынның шапағы» ойынын ойнату.
Мақсаты: Оқушыларды адамгершілікке, сыйластыққа, ілтипаттыққа тәрбиелеу.
Жүргізу ережесі: күннің нұры шашырап тұрған шапағына сыпайы сөздерді жазып қормен қайталаймыз.
Түйіндеме: Жарайсыңдар, балалар! Біз күнге сыпайы, кішіпейіл, инабатты балалар екенімізді дәлелдедік. Күн сендерге алғыс білдіріп, қуанып жатырмын.
5 - жаттығу.
Өлеңді мәнерлеп оқып беремін.
Оқушылар Ысқаққа ауызша мінездеме береді.
V. Қортынды - рефлексия кезеңі.
Сабақты «Әжеге көмек» ойыны арқылы қорытамын.
Мақсаты: Оқушыларды үлкенді сыйлауға, оларға көмек көрсете білуге үйрету. Сабақты оқушыларға кызыкты етіп ойын арқылы қорыту. Алған білімдерін тексеру.
Шарты: Әже құдықтан шелекке су толтырып алған. Біз әжеге көмек көрсетіп шелекті уйіне жеткізіп беруіміз керек. Ол үшін шелек артындағы сұрақтарға толық әрі нақты жауап берулерің керек. Жауап берген оқушы шелекті әженің жанына әкеліп қоя береді.
Түйіндеме: Тамаша! Жарайсыңдар! Сендер барлық сұраққа дұрыс жауап беріңдер және әжеге көмектерің де тиді.
Сабақты бекіту.
Топтық жұмыс.
Ойын ойнату.
Ойынның аты: «Тез ойла, сөз ойла».
Шарты: 3 қатарға бүгінгі тақырып төңірегінде 3 сөз беріледі.
1 - топ - сыйластық.
2 топ - кішіпейілділік.
3 топ - инабаттылық
Сөздерін пайдалана отырып, оқушылар қысқа уақыт ішінде сөз ойлап табуы тиіс. Қай топ бірінші көп сөз тапса, сол топ жеңімпаз атанады.
Сыйластық: сыйла, тас, ас, тал, сыйлы....
Кішіпейілділдік: кіші, ішік, пейіл, іл, іш...
Инабаттылық: ана, ат, Инабат, ит, балық...
Бағалау.
Сабаққа белсене араласып, жаттығуларды уақытылы орындаған, ойынға қызыға араласқан және бағалау фишкасының қызылын көп жинаған оқушы - 5, көк фишка - 4, сары - 3 деп бағаланады.
Үй тапсырмасы.
6 - жаттығуды жазып келу
Ысқаққа мінездеме беру.