Глобус жердің дәл үлгісі

Ақтөбе облысы,
Шалқар қаласы, №6 орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі
Қожағұлова Гүлжаһан Қожағұлқызы

Тақырыбы: Жер – шар тәрізді дене. Глобус жердің дәл үлгісі. Глобустың градус торы.
І кезең: «КӨПІР» тапсырмалары
(оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді)
СҰРАҚҚА ЖАУАП БЕР:
1.Жер де әлем денесі. Оның әлемдегі орнын қалай өрнектеуге болады?
Жауабы: Жер шары, Күн жүйесі, Галактика
Галактикалар тобы Әлем(ғарыш)
2. Жерді қоршаған бүкіл дүние не деп аталады?
Жауабы: Әлем немесе Ғарыш
3.Ғарышқа жол қай жылы ашылды?
Жауабы: 1957 жылы 4 қазанда ашылды
4. 1961 ж 12 сәуірде адам баласы тарихында ғарышқа ұшқан кім?
Жауабы: Юрий Александрович Гагарин
5. Күн неше планетадан тұрады?
Жауабы: 9 ірі планетадан тұрады
6. Жерге ең жақын жұлдыз?
Жауабы: Жерге ең жақын жұлдыз-Күн
7. Күн мен Жердің орташа қашықтығы қанша?
Жауабы: Күн мен Жердің орташа қашықтығы - 150 миллион шақырым
8. Күннің беткі қабатының қызуы қанша?
Жауабы: Күннің беткі қабатының қызуы – 60000С
9. Күнді неше ғаламшар айнала қозғалады?
Жауабы: Күнді 9 ғаламшар айнала қозғалады
10. Жер бетіндегі тіршілікке Күннің әсері қандай?
Жауабы: Күн жарық сәуле мен жылу таратады.
11. Ертедегі адамдар Жердің пішіні қандай деп ойлаған?
Жауабы: Ертедегі адамдар Жерді тегіс деп ойлаған

ІІ кезең: Жаңа тақырып бойынша тапсырмалар
Теориясы: «БІЛУ»
(Кім? Не? Нені? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?) Сұраққа жауап бер.
1. Жазық жерде тұрып, қараған адамға Жер беті қалай болып көрінеді?
Жауабы: Ертедегі адамдар Жер тегіс оның үстіне аспан күмбезі төңкеріліп қойылған деп білген.
2. Жер не тәрізді?
Жауабы: Жер шар тәрізді
3. Жер бетінің ¾ бөлігін не алып жатыр?
Жауабы: Мұхиттар мен теңіздер
4. Жер шарындағы мұхиттарды ата.
Жауабы: Атлант, Тынық, Үнді, Солтүстік Мұзды мұхит
5. Құрлықтың мұхиттармен қоршалған ірі бөліктері не деп аталады?
Жауабы: Материк
6. Материктерді ата.
Жауабы: Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Антарктида, Аустралия
7. Қазақстан қай материкте орналасқан?
Жауабы: Еуразия материгінде
8. Антарктиданы қандай материк деп атайды?
Жауабы: Мұз құрсанған материк деп атайды
9. Жердің кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі не деп аталады?
Жауабы: Глобус деп аталады
10. Глобус қай тілден аударылған, не деген сөз?
Жауабы: Латын тілінен аударылған, шар деген сөз
11. Жер шарында 2 полюс бар, олар қалай аталады?
Жауабы: Оңтүстік полюс, Солтүстің полюс
12. Глобуста полюстерден бірдей қашықтыққа жатқан сызық?
Жауабы: Экватор сызығы
13. Экватордың ұзындығы қанша?
Жауабы: 40 000 шақырым
14. Параллельдер мен меридиандар глобустың бетін тор көздерге бөледі, оны не деп атайды?
Жауабы: Глобустың градус торы деп атайды

Теориясы: «ТҮСІНУ»
(Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін?) Бос орындарға қажетті сөздерді жазып, сөйлемді толықтыр.
Ертедегі адамдар Жер тегіс оның үстіне аспан күмбезі төңкеріліп қойылған деп білген.
Жауабы: Себебі, Күмбезге Күн, Ай және сансыз көп жұлдыздар бекітілген деп түсінген
Теориясы: «ТАЛДАУ»
(Салыстыр, Айырмашылығы неде? Ұқсастығы неде?
Тақырыптың басты идеясын жаз, деген болу керек) Венн диаграммасын толтыр.
ЖЕР------------------------------- ортақ қасиеттері-----------------------------------ГЛОБУС

Тақырыптың басты идеясын жаз:
Жердің барынша кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі – глобус деп аталады.
Теориясы: «ЖИНАҚТАУ»
(Қорытынды шығар, анықтама бер. Мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, т.б. түрінде)
Бос орынға қажетті сөздерді жазып, бос торларды толтыр
ГЛОБУС
ЖЕР
ШАР
ТЫНЫҚ
ЕУРАЗИЯ

Жердің дәл үлгісі
Шар тәрізді дене
Глобус латын тілінде – ... деген сөз
Ең үлкен мұхит
ҚР - ... материгінде орналасқан

Практикасы: «ҚОЛДАНУ»
(қарапайым тапсырмалар) Материктердің атын ата.
Еуразия
Оңтүстік Америка
Солтүстік Америка
Африка
Аустралия
Антарктида
Практикасы: «БАҒА БЕРУ»
(Сен қалай ойлайсың? Не істер едің?) Сұраққа жауап бере отырып, түсіндір.
1.Глобус - Жердің дәл үлгісі. Сен қалай ойлайсың, Жер тегіс пе, дөңгелек пе?
Жауабы: Менің ойымша, жер дөңгелек
2.Жердің дөңестігіне байланысты теңіз жағасында тұрсаң не байқар едің?
Жауабы: Алыстап бара жатқан кеменің көрінбей кететіндігін байқар едім.

ІІІ кезең: Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинау
І деңгей (5 балл)
Теориясы: «БІЛУ»
(Кім? Не? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?) Тест тапсырмаларын орында.
1.Жер шарында неше мұхит бар?
А) 3
В) 4
С) 5
2. Жер шарында неше материк бар?
А) 4
В) 5
С) 6
3.ҚР қай материкте орналасқан?
А) Африка
В) Еуразия
С) Антарктида
4. Ең ірі мұхитты ата.
А) Тынық
В) Атлант
С) Үнді
Жауабы:1) в, 2) с, 3) в, 4) а

Практикасы: «ҚОЛДАНУ»
(қарапайым тапсырма)
Мұхиттарды ата.
Тынық
Атлант
Үнді
Солтүстік Мұзды мұхит

ІІ деңгей: (5 балл + 4 балл = 9 балл)
Теориясы: «ТҮСІНУ»
(Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?) Тест тапсырмаларын орында.
1.Жер бетінің ¾ бөлігін не алып жатыр?
А) су
В) құрлық
С) шөл
2. Глобус дегеніміз не?
А) жердің үлкен бөлігі
В) Жердің дәл үлгісі
С) жауап жоқ
Жауабы: 1)а, 2)в
Теориясы: «ТАЛДАУ»
(1.Салыстыр, 2.Айырмашылығы неде? 3. Ұқсастығы неде?
4. Тақырыптың басты идеясын жаз, - Венн диаграммасын толтыр.
Мұхит
Ортақ қасиеті
Материк

Тақырыптың басты идеясын жаз:
Біздің мемлекетіміз – Еуразия материгінде орналасқан.

Практикасы: «ҚОЛДАНУ»
(2-кезең қарапайым тапсырмаларының өзгертілген жағдайдағы нұсқалары орындалады). Бос орынға қажетті сөзді жаз.
1.Ең үлкен мұхит – Тынық
2.Адам қоныстанбаған материк –Антарктида

ІІІ деңгей: (5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл)
Теориясы: «ЖИНАҚТАУ»
(Қорытынды шығаруға бағытталған: Мазмұнды жүйеле, анықтама бер, кесте, сызба толтыр, сөзжұмбақ, ребус шеш сияқты т.б. сөздер тапсырма шартында болу керек ) Мұхиттар мен материктер туралы білгеніңді жинақта

Практикасы: «БАҒА БЕРУ»
(сен қалай ойлайсың? Не істер едің?) Сұраққа жауап бере отырып, түсіндір:
1.Материктердің ішінде Антарктидада адам қоныстанбаған. Сен қалай ойлайсың?
Жауабы:
Менің ойымша, оны түгелдей дерлік мұз басып жатыр. Сондықтан оны мұз құрсанған материк деп атайды.
2.Ай тұтылғанда оны қалқалаған Жер көлеңкесінен не байқар едің?
жауабы: дөңгелек екендігін байқар едім