Қазақ тілін лингвомәдени тұрғыдан оқыту әдістері

Қазақ тілін лингвомәдени тұрғыдан оқыту әдістері

Қазақ тілін мемлекеттік тіл мәртебесінде оқыту қазақ тілін елімізде тұратын жүз отыздан астам ұлттардың ортақ тіліне айналдыру, ресми құжаттар тіліне айналдыру, Қазақстанның болашақ ұрпаққа аманатын жеткізетін қастерлі тілі ретінде дамыту дегенді танытатыны белгілі.
Мұндай келелі міндеттерді шешуде қазақ тілін тек күнделікті амандасу мен дүкенге бару немесе көшеде жөн сұрасу құралы ретінде үйретуді өте аздық етеді. Өйткені тілдік минимумның алға қоятын мақсатының аз болуы – өз елінде, өз мемлекетінде Қазақ тілін шет тілі ретінде оқытып қана қоятын, сөйтіп, жасанды түрде қазақ тілін дамытуға кедергі болатын шектеулер жасалады.
Осындай тар аяда оқытуды қазір көптеген әдістемелік жүйелер ұсынып жүргені де қолдау туғыза алмайды деп ойлаймыз. Ағылшын немесе басқа кез келген шет тілінің шектеулі минимумын белгілеуге болады. Өйткені еркін және табиғи тілдік орта жоқ. Ал қоғамдық және әлеуметтік ортаның барлығы қазақстандық бола тұрып, қазақ тілін қалай шет тілінің әдістемесімен үйрету керек?
Бұл әдістемелік тұрғыдан лингвомәдени мүмкіндіктерді толық қолдана алмағандықтан, өз - өзінен тірелетін тұйық. Сондықтан қазақ тілін табиғи тілдік ортада өмір сүре отырып толық релаксациялық күйде оқытудың жемісті жолы лингвмәдени теориядан бастау алса дұрыс болады деп санаймыз.
Қазақ тілінің коммуникативтік құрал болуына осы лингвомәдени теория тұрғысынан келу арқылы тіл үйренушінің өзінің күнделікті өмір сүріп отырған ортасына тіл үйрететін орта деп қарауына тірек қалайтын мүмкіндіктер көбейеді.
Өз елінде өмір сүріп отырған тіл үйренушінің қазақ мәдениетіне тілдік тұрғыдан қарауына әдістемелік жүйе жасай отырып, олардың қайтадан аккультурациялануына жайлы жағдай жасай аламыз. Тіл үйренушілер қазақ тіліне сонда, күнделікті өмірдің, тұрмыс - тіршіліктің тілі, қатынас құралы деп қарай алатын болады.
Қазақ тілін лингвомәдени тұрғыдан оқытуды ұйымдастыруда басшылыққа дидактиканың белгілі жалпы ұстанымдары алынатыны белгілі. Сонымен бірге, қазақ тілін оқыту әдістемесінің өзінің жеке ұстанымдары да негізге алынады. Бұл ұстанымдар мыналар: коммуникативтік ұстаным, қазақ тілінің кумулятивтік қызметін басшылыққа алу ұстанымы.
Осының ішінде алдыңғы қатарға коммуникативтік ұстаным алынатыны де белгілі. Өйткені қалай болғанда да, қазақ тілі – қарым - қатынас құралы ретінде оқытылады.

Қарағанды облысының тілдерді оқыту
орталығының оқытушысы
Ағымбаева Мунира Шайхсламқызы

Қазақ тілін лингвомәдени тұрғыдан оқыту әдістері жүктеу