Біріккен сөз

Атырау облысы, Махамбет ауданы,
Е. Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебінің
жоғары санатты бастауыш сынып мұғалімі.
Альдешова ФаридаБақтығалиқызы

Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Біріккен сөз.
Сабақ мақсаты: 1. Біріккен сөз туралы ұғыммен таныстыра отырып, жаттығулар жұмысын жүргізу.
Дамытушылығы: Оқушыларды шығармашылыққа баули отырып, ойлану қабілеттерін және сөздік қорын молайту.
Тәрбиелілігі: Топпен жұмыс жасай білуге тәрбиелеу. адамгершілік, ізгі қасиеттер бойларына сіңіру.
Сабақ типі: жаңа сабақ.
Сабақ әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап,
Көрнекілік: кестелер, геометриялық фигуралар, тірек сызбалар, суреттер, слайд.
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың назарын сабаққа аудару, түгендеу. Психологиялық дайындық.
Сендерге геометриялық фигураларды ұсынамын өздерің қалағандарыңды таңдайсыңдар. Бірдей фигураны таңдаған оқушылар, бір топ болып құрылады. 1-топ - Үшбұрыш 2 - топ - Төртбұрыш; 3-топ - Көпбұрыш.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Үйге қандай тапсырма берілді?
- Ережені сұрау - Жаттығу жұмысы оқылады. Сұрақ жауап
1. Сөз дегеніміз не? 2. Бір - біріне қарама - қарсы сөздер туралы не білеміз?
Сөз мағынасының түрлері. Мағынасы жуық сөздер. Бет, жүз,
Мағынасы қарама – қарсы сөздер; жоғары - төмен; жақсы - жаман,
Дыбысталуы бірдей, мағыналары әр басқа сөздер. Ас, тамақ, тағам, дәм. аспан, көк, әуе.
Жан - жақты білімдерін тексеру Күрделі сөз дегеніміз не? Мысал келтір.

Жаңа материалды түсіндіру «Фигураны тап» ойынымен басталады
Фигураларды тақтаға тізіп жазып шығады. Мысалы: шаршы, төртбұрыш, үшбұрыш, көпбұрыш, кесінді. Балалар, осы сөздердің ішінен күрделі сөздерді табайық: төртбұрыш, үшбұрыш, көпбұрыш. Бұлар қалай жасалған? Екі түбір сөздің бірігіп айтылуынан жасалған
Осылайша екі түбірдің бірігуінен жасалған күрделі сөздің бір түрі біріккен сөз деп аталатынын оқушылар өздері пайымдайды. Осы тұста біріккен сөздердің үнемі бірге жазылатыны ескертіледі.

ІІІ. Жаңа сабақ бойынша істелінетін жұмыс. «Сөзстан»ертегісі.
Баяғыда бір «күрделі сөз « деген ақсақал болыпты. Оның үш ұлы болыпты. Бірікке сөз; Қос сөз; Қысқарған сөз. Бүгін біз бірінші ұлы біріккен сөзбен танысқалы отырмыз. Біріккен сөз екі түбірдің бірігуінен жасалады, бірақ, та үнемі бірге жазылады.

ІІІ. Жаңа сабақ. Тақырыпты хабарлау. Бүгінгі өтетін сабағымыздың тақырыбы: Біріккен сөздерді қалай түсінесіңдер? Біріккен сөз.
Дәптерлеріңді ашып, бүгінгі күннің жадын және тақырыбын жазыңдар.
Кітаппен жұмыс: 8 - жаттығу. Гүлдердің күлшелерінен біріккен сөздер құрау. (Жалқы есім, жалпы есім) Айна бұлақ, жар, талды, кер. Нұрдәулет, Бақдәулет Жандәулет, Есдәулет. Сасықкөл, алакөл, Сексен көл,
Тақтамен жұмыс: 9 - жаттығу. Сөздерді оқып, көшіріп жаз.
Аққу. бұзаубас, Ақмарал, шаңсорғыш, балмұздақ, егеуқұйрық, Жетіқарақшы, Шекара,
Ережені 2 - 3 балаға оқыту. Екі не одан да көп түбірден құралған сөздерді біріккен сөздер деп атайды. Олар бірігіп жазылады. Мысалы: алабота, балқарағай
Өзбетімен жұмыс: 10 - жаттығу. Жатқа жазу. Кемпірқосақ.
Күн күркіреп, себелеп,
Жаңбыр жауып басылды.
Көкжиекке керемет
Кемпірқосақ асылды.

Сергіту сәті.
Дәптермен жұмыс: 11 - жаттығу. Аққұтан, шекара, еңбекақы. Сөйлем құрау. 1. Аққұтан көл жағасында мекендейді. 2. Ағам шекараны күзетті.
3 Менің анам ай сайын жұмыс жасап еңбекақысын алды.
Ойын: «Сөздерді сәкестендіру» слайдтан көрсету.
Мүйіз+тұмсық, суық+торғай, көл+бақа, жол+барыс, алты+бақан, жеті+қарақшы, бір+қазан, ақ+қу,
Топпен жұмыс: 12 - жаттығу.
І топ. Аңдар: ақбөкен, қарақұйрық
ІІ топ. Құстар:
аққұтан, аққу, бұлбұл, бірқазан, күркетауық. кептер, бозторғай,
ІІІ топ. Өсімдіктер: қазтабан, алабота, саңырауқұлақ, итмұрын таңқурай, жолжелкен.
Жер - су аттары: Ақтөбе, Ақтау, Сарытоғай, Сарыарқа, Көкшетау,

Қызығушылықты ояту:
1 - топ Гүл + жан, Гүл + жайна, Гүл + бақыт, гүл + десте
2 - топ Күн + сұлу, күн + бағыс, күн +тізбе.
3 - топ Ай+гүл, Ай+жан, Ай +сұлу, болат, мұрат, сәуле, фара, сара, кен,
- Сөздерді топтасуына қарай қорытынды ереже шығару.
- Екі түбірден жасалған сөз біріккен сөз деп аталады.
- Біріккен сөзді құрайтын түбірлер бірігіп жазылады.
- Мысалы: Ақмарал, денсаулық, Айнабұлақ, Қаратау, Алатау
Желтоқсан айында қандай мерекелер бар?
«Тәуелсіздіктің 24 жылдығы құтты болсын!»
Сурет бойынша әңгіме құрау. 13 - жаттығу ауызша орындау.
«Хайуанаттар бағына саяхат» Тапсырмалар беру.

V. Қорыту. Бүгін біз не үйрендік? Екі түбірдің бірігуі арқылы жасалған баланың аты өз сыныптарыңда бар ма?
VI. Бағалау.
VII. Үйге тапсырма? 96 - 97бет. 14 - жаттығу.

Толық нұсқасын жүктеу